جشن های ایران باستان : اردیبهشت گان
اردیبهشت روز از اردیبهشت ماه برابر با ۳ اردیبهشت در گاهشماری ایرانی
اَردی بهشت از واژهی اوستایی «اَشه وَهیشته» و پهلوی «ارت وهیشت» به مانک بهترین راستی و نام یکی از امشاسپندان (جاودانان مقدس) گرفته شده است.
ایرانیان در این روز لباس سپید که نماد پاکی است بر تن میکنند و با سرهای پوشیده با کلاه یا روسری ِسپید ، به آدُریان (آتشکدهی اصلی هر شهر) میروند و نیایش اهورامزدا را به جا میآورند.
اردی بهشت همچنین نگاهبان آتش است؛ چراکه آتش بهترین جلوهگاه راستی و پاکی به شمار میرفته است چنانکه همهی امشاسپندان دارای دو روی مینوی و زمینی هستند، این امشاسپند در جهان مینوی نمایندهی پاکی و راستی و نظم و قانون اهورایی و در زمین نگاهبانی آتش بر عهدهی او گذاشته شده است.
در بخشی از اوستا میبینیم که اهریمن با ظهور زرتشت میگریزد با فریادی این چنین که : زرتشت مرا بسوزانید با اشه وهیشته، و از زمین براند مرا (۱) که چون اهریمن نمایندهی بینظمی و آشوب و دروغ و ناپاکی است، با آتش راستی و پاکی و داد و قانون گریزان میگردد.
برای همین است که «خلف تبریزی» در «برهان قاطع» میگوید : «این واژه به معنای آتش است».
اما ابوریحان بیرونی معنی نزدیکتری به اصل را آورده است :
«… و معنای این نام آن است : راستی بهتر است. برخی گفتهاند که منتهای خیر است و اردیبهشت ایزد یا ملک آتش و نور است و این دو با او مناسبت دارد و خداوند او را به این کار موکل کرده که نیز علل و امراض را به یاری ادویه و اغذیه ازاله کند و صدق را از کذب ظاهر کند و محق را از مبطل به سوگندهایی که گفتهاند در اوستا مبین است تمیز دهد.»
باز خلف تبریزی آورده است که : «در این روز نیک است به معبد و آتشکده رفتن و از پادشاهان حاجت خود خواستن وبه جنگ و کارزار شدن، و معنی ترکیبی این لغت مانند بهشت باشد (این معنی درست نیست و مفهوم و واژه را در آغاز آورده است)، چه ارد به معنی شبیه و مانند آمده است و چوناین ماه وسط فصل بهار است و نباتات در غایت نشو و نما و گلها و ریاحین تمام شکفته و هوا در نهایت اعتدال، بنابراین اردیبهشت خوانند.»
وبه همین روی است که کوشیار گیلی در «زیج جامع» از آن با نام «گلستان جشن» یاد کرده است.
مطالبی را که بیرونی راجع به اعمال اردیبهست ایزد راجع به درمان و درمانگری وتمیز میان راستی و دروغ و حق و باطل بدان اشاره کرده، در بخش یشتها در اردیبهشت یشت آمده است.
پانوشت :
۱. یشت ۱۷، بند ۲۰.
بن نوشتها :
۱. راهنمای زمان جشنها و گردهماییهای ملی ایران باستان – رضا مرادی غیاث آبادی
۲. جشنهای آتش – هاشم رضی
۳. تاریخ نوروز و گاهشماری ایران – عبدالعظیم رضایی
۴. برهان قاطع – محمد حسین ابن خلف تبریزی
سلام دوستان عزیز خیلی خوشحالم که شما اینجا از ایران باستان میگید
میخواستم مطلبی راجع به جشنهای ایران باستان تو وبلاگم بگذارم
همینطور که سرچ میکردم وب شمارو دیدم خیلی قشنگ بود
دمتون گرم
میخواستم اگر میشه یه مطلب درمورد یک جشن معادل ولنتایم که در ایران باستان و زرتشت بود برام بفرستید.
ممنون میشم
یه مطلبم به نام گریه کنید تو وبلاگم گذاشتم خوشحال میشم ببینیدش.