سرنوشت شهرسوخته و میمند برای ثبت در یونسکو

پرونده ثبت جهانی منظر فرهنگی تاریخی روستای دستکند میمند در کرمان سال گذشته نیز به یونسکو ارائه شده بود ولی به‌دلیل نقص پرونده مورد تأیید قرار نگرفت. البته قرار شد که ایران، پرونده ثبت جهانی منظر تاریخی و فرهنگی روستای دستکند میمند را با رفع نقایص موجود در پرونده بار دیگر به نشست امسال یونسکو ارائه کند تا تصمیم‌گیری‌ها در مورد ثبت جهانی آن انجام شود.

شهر سوخته در انتظار یک تصمیم

اگرچه هنوز نمی‌توان اعلام کرد که پرونده جدید رفع نقص شده از میمند می‌تواند نظر کارشناسان یونسکو را در نشست چند روز آینده آن سازمان جلب کند و تصمیم یونسکو به ثبت جهانی منظر تاریخی – فرهنگی میمند می‌انجامد یا نه؟ اما پرونده دوم ایران نیز که یونسکو بررسی ثبت جهانی آن را در نشست دوحه در دستور کار قرار داده است، پیشنهاد ایران برای ثبت جهانی شهرسوخته در ۵۶کیلومتری زابل در حاشیه جاده زاهدان- زابل در جنوب شرق کشور است.

دیروز اما خبرگزاری مهر از احتمال برگشت خوردن پرونده ثبت جهانی شهر سوخته در یونسکو خبر داد.براساس آنچه در این خبرگزاری منتشر شد، عدم‌ تطبیق معیارهای مورد نظر یونسکو با پرونده ثبت جهانی شهر سوخته ایرادهایی است که ایکوموس جهانی به این اثر پیشنهادی ایران برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال ۲۰۱۴گرفته است. اگرچه احتمال برگشت خوردن پرونده شهر سوخته به ایران مردود نیست اما محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور گفته است که نظر ایکوموس جهانی تنها یک نظر مشورتی است و رأی قطعی نیست.

آنطور که خبرگزاری مهر نیز به آن اشاره کرده، پرونده ثبت جهانی شهر سوخته در دولت دهم تهیه شد و معاونان وقت میراث فرهنگی در آن دوره وعده ثبت جهانی این اثر را در نشست امسال یونسکو دادند.معاونان میراث فرهنگی وقت اعلام کرده بودند پرونده ثبت جهانی شهر سوخته یکی از افتخارات ایران است که با استانداردهای جهانی تدوین شده است.

خبرگزاری مهر نوشته است که از میان همین پرونده‌هایی که مسئولان سابق ادعا می‌کردند نقصی ندارد، پرونده منظر تاریخی – فرهنگی میمند در نشست سال گذشته یونسکو برگشت خورد.براساس این گزارش، ‌کارشناسان شورای جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) اعلام کرده‌اند که شهر سوخته با شرایط فعلی نمی‌تواند در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال ۲۰۱۴ ثبت شود. آنها عدم‌تطبیق معیارهای یونسکو با پرونده ثبت جهانی شهر سوخته را دلیل خود دانسته‌اند.

کارشناسان مشورتی ایکوموس ضمن اینکه از برخی مرمت‌های انجام شده در شهر سوخته و حریم ضلع شرقی آن ایراد گرفته بودند به سازمان میراث فرهنگی توصیه کرده بودند که ایران وقت بیشتری برای تحقیقات در شهر سوخته بگذارد.

تصمیم نهایی با یونسکو

محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور اما به خبرگزاری مهر گفته است، این رأی قطعی نیست. ایراداتی گرفته شده ولی باید منتظر نظر کمیته میراث جهانی یونسکو که جلسه آن در روزهای آتی برگزار می‌شود بمانیم. محمد حسن طالبیان البته قصد دارد تا در نشست صبح امروز خود با خبرنگاران جزئیات بیشتری از ایرادات کارشناسان شورای جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی را به پرونده ثبت جهانی شهر سوخته ارائه بدهد.

اگرچه مسئول سابق تهیه پرونده‌های ثبت جهانی ایران در یونسکو و معاون کنونی میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی از روند تهیه پرونده ثبت جهانی شهر سوخته باخبر بوده، اما همچنان معتقد است که نظر کارشناسان ایکوموس مشورتی است و باید در انتظار تصمیم کمیته میراث جهانی یونسکو در نشست دوحه ماند تا مشخص شود آنها چه تصمیمی در ثبت جهانی شهر سوخته خواهند گرفت. شهر سوخته یکی از آثار بجامانده از عصر برنز تمدن جیرفت است. این شهر در ساحل رودخانه هیرمند و دریاچه هامون قرار داشت و براساس یافته‌های باستان‌شناسی از پیشرفته‌ترین شهرهای ایران باستان بود.در شهرسوخته انواع سفالینه‌ها و ظروف سنگی، معرق‌کاری، انواع پارچه و حصیر یافت شده که معرف وجود چندین نوع صنعت، به‌ویژه صنعت پیشرفته نساجی آن منطقه در عهد باستان است.

مردمان شهر سوخته از دانش پزشکی پیشرفته نیز برخوردار بودند. پزشکان این شهر نه‌تنها از فنونی چون شکسته‌بندی آگاهی داشتند، بلکه دانش و مهارت جراحی مغز نیز داشتند. نخستین چشم مصنوعی متعلق به یک زن در عهد باستان نیز در شهر سوخته یافت شد.