معرفی موزه تخت جمشید

معرفی موزه تخت جمشید

شهر شیراز از مناطق گردشگری محسوب می‌شود که سفر به آن گویی سفر به قلب تاریخ و تمدن ایران است. این شهر علاوه بر بافت و وجود بناهای تاریخی، موزه‌های دیدنی متعددی را در خود جای داده است که دیدن آنها برای سفر به بخشی از فرهنگ و تاریخ غنی ایران خالی از لطف نیست. موزه تخت جمشید یکی از موزه‌های دیدنی و مهم شهر شیراز است. در این مقاله سعی بر آن شده است تا به معرفی موزه تخت جمشید پرداخته شود.

تاریخچه موزه تخت جمشید

ساختمان موزه تخت جمشید از جمله بناهای قدیمی ایران محسوب می‌شود. این ساختمان پس از بازسازی به موزه تبدیل شده است. این ساختمان جز مجموعه کاخ‌های تخت جمشید است که حدود ۲۵۰۰ سال پیش توسط سلسله هخامنشی پدید آمده است.

حرمسرا یا کاخ مشکوی توسط پرفسور هرتسفلد بازسازی شده است اما ساخت اولیه آن به فرمان خشایارشاه بوده است. این بخش شامل یک تالار اصلی و تعداد زیادی اتاق و راهرو می‌باشد.

درگاه‌های این کاخ با نقوش خشایارشاه و خدمه مخصوص و جنگ وی مزین شده و تالار اصلی موزه را تشکیل می‌دهد. سقف این تالار را ۱۲ ستون چوبی نگه داشته است.

مجموعه موزه تخت جمشید به سه قسمت پیش از تاریخ، هخامنشی و اسلامی تقسیم شده است.

تالار پیش از تاریخ

در این تالار انواع ظروف و مجسمه‌های سفالی و ابزار سنگی که از تل‌های پیش از تاریخ منطقه و به ویژه تل‌های معروف تیموران، باکون، شقاء ونخودی پاسارگاد به دست آمده، نگهداری می‌شوند. این آثار عمدتاً در حد فاصل بین هزاره چهارم تا هزاره اول قبل از میلاد ساخته شده‌اند.

بر دیوار جنوبی این تالار نقش برجسته انسان بالداری است که از روی نقش یکی از کاخ‌های پاسارگاد قالب گیری شده است. در مورد این نقش نظرات متفاوتی وجود دارد، عده‌ای آن را نقش کوروش و بنا به روایتی ذوالقرنین دانسته‌اند و عده‌ای آن را مغی در حال نیایش. اما آنچه همه صاحبنظران در موردش متفق‌القول‌اند ترکیب هنر ایرانی و مصری در این نقش است.

در دیوار شرقی همین تالار، قالب گچی کتیبه کرتیر، روحانی زرتشتی و بانفوذ دوران ساسانی نصب شده که به خط پهلوی ساسانی است و اصل آن در کوهستان‌های سرمشهد کازرون موجود است. در این کتیبه کرتیر از خدمات و کارهایی که انجام داده سخن می‌گوید.

تالار هخامنشی

در این قسمت از موزه که تالار اصلی کاخ حرمسرا را تشکیل می دهد و مهمترین قسمت موزه محسوب می‌شود اشیا، ابزار و آثاری که در حین خاکبرداری از صفه  تل تخت جمشید به دست آمده‌، نگهداری می‌شوند.

گرچه بسیار از اشیای به دست آمده از تخت جمشید در حال حاضر در موزه‌های خارج از کشور نگهداری می‌شوند اما همین آثار به جا مانده نیز می‌تواند جلوه‌هایی از هنر و تمدن باشکوه دوران هخامنشی را به رخ بکشد، مضافاً اینکه از آنجایی که ساختمان این موزه بازسازی شدۀ یکی از بناهای عصر هخامنشی است، بازدید آن خالی از لطف نخواهد بود.

بعضی از اشیایی که در ویترین‌های این قسمت نگهداری می‌شوند عبارتند از مهره‌های دوره هخامنشی، (در سال ۱۳۳۷ هشت مهره چشم ساده به رنگ‌های زرد، سیاه، قهوه‌ای روشن و قهوه‌ای تیره در اندازه‌های مختلف در تخت‌جمشید به دست آمده‌اند) لوحه‌های گلی به خط میخی، چشم و گوش گاو از سنگ، پنجه و سر شیر از سنگ لاجورد، مگس‌پران، خنجر، شمشیر، دهنه اسب، سرنیزه و پیکان و قرقره از فلز و ظروف بسیار ظریف سنگی شامل: بشقاب، سینی، لیوان، گلدان، هاون و.. که بر بدنه بعضی از آن‌ها اندام حیواناتی چون گاو و اردک حجاری شده است.

از اشیای دیگری که در تالار جلب توجه می‌کنند می‌توان به قطعاتی از پرده‌های سوخته تخت جمشید، گل‌میخ‌های زرین و همچنین دوسنگ نبشته از خشایارشاه که یکی به کتیبه حرم خشایارشاه معروف است و در حقیقت سنگ پی بنای حرمسرا است و ترجمه آن نیز به دو زبان فارسی و انگلیسی در محل نصب شده و دیگری کتیبه‌ای به همان شکل و اندازه از خشایارشاه که در آن از خصوصیات خویش سخن گفته است، اشاره کرد.

تعدادی از اشیا هم خارج از ویترین نگهداری می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان از پیکره شکسته سنگی دو گاو، مجسمه نیمه‌ تمام سگ، ته ستون، پنجه عقاب، جای پاشنه در، نیمه صورت یک شاهزاده هخامنشی، شیپور مفرغی و مجمر (آتشدان) فلزی نام برد.

تالار اسلامی

ظروف و اشیایی که در طول حفاری شهر باستانی استخر به دست آمده‌اند و اکثراً مربوط به دوره اسلامی است در این تالار نگهدای می‌شوند. ظروف سفالی لعابدار مزین به خط کوفی با رنگ های بدیع، مربوط به قرون سوم تا سیزدهم هجری و کوزه‌های سفالی بدون لعاب که نقوش برجسته سطح آن‌ها را پوشانیده است بیش از بقیه جلب توجه می‌کنند.

انواع ظروف فلزی و دو لنگه در چوبی با خط کوفی، از دوران صفویه و همچنین ظروف شیشه‌ای و عطردان‌های بسیار ظریف ساخته شده از شیشه‌های رنگی نیز به این تالار جلوه‌ای خاص بخشیده است.