مرور رده
تاریخ تمدن بین النهرین باستان
منطقه جغرافیایی بین دو رود دجله و فرات وجود دارد به نام بینالنهرین. قسمت بیشتر این منطقه در کشور عراق قرار گرفته است . ایرانیان این منطقه را میان رودان مینامیدند و گرته برداری و (مزوپوتامیا) نام یونانی آن میباشد .میان رودان به خاطر داشتن تمدن های کهن و باستانی شهرت بالایی دارد .
اَشی یا اَرد (اَهریشوَنگ)
به معنی «اشیِ خوب»، ایزد بانویی است که نماد توانگری و بخشش است. او را دختر اورمزد و سپندارمد به شمار آوردهاند که پیشرفت و آسایش به خانهها میبرد و خرد و خواسته میبخشد. در اوستا بهصورت زنی درخشان، بسیار نیرومند، خوشاندام، مجلل، شکوهمند…
سروش (سرَئوشه)۱
سروش
معنی این نام اطاعت و فرمانبرداری و انضباط است. از شخصیتهای محبوب باورهای ایران باستان به شمار میآید. او در مراسم آیینی و نیایشها حضور دارد و نیایشها را به بهشت منتقل میکند و در سرودها بهعنوان سرور آیینهای دینی به یاری…
زشن (رَشنو)
ایزد عدالت آیین ایران باستان است. در سر پل چینود که روان در گذشتگان به داوری کشیده میشود و کردارهای خوب و بد و ثوابها و گناهانشان سنجیده میشود، هیئت داوری را سه ایزد تشکیل میدهند: مهر، رشن و سروش. ترازوی مینوی را رشن در دست دارد. این…
بهرام ، وهرام (وَرَثرَغنَه)
وجودی است انتزاعی، و تجسمی است از یک اندیشه. ورثرغنه به معنی درهمشکنندۀ مقاومت، صفت خدای پرآوازه و دلیر هندی، این دره، از گروه دئِوَه هاست. ایندره در تحول اندیشهها، در گذار خود از هند به ایران بهصورت موجودی منفی درمیآید و تبدیل به «دیو»…
رَپیتوین/ رَپیثون
به معنی نیمروز (ظهر) و سرور و نگهبانان گرمای نیمروز است که زمانی مقدس در اسطورههای ایرانی است. آفرینش در این لحظه از زمان صورت میگیرد و بازسازی جهان نیز در این زمان خواهد بود. ریپتوین قرین و همکار لازم و سودبخشی برای ایزد تیشتر است. هر…
تیشتَر (تیشتریه)۱
خدایی است که با باران ارتباط دارد و ازاینرو، اصل همۀ آبها، سرچشمه باران و باروری است. در منتها صورت متجلی او را«ستارۀ تابان شکوهمند» نامبردهاند که احتمالاً همان شِعرای یمانی (سهیل)است. در تیشتریشتِ اوستا، نبرد این ایزد با دیوِ«اَپوش» که…
اَپام نپات یا بُرزایزد ، ایزد باستانی
ایزدی است بسیار قدیمی به معنی تخمۀ آبها و یکی از سه خدای بزرگی است که لقب اهورا داشتهاند و این خود گویای اعتبار اوست. بُرزایزد که نامی آشنا در اسطورههای ایرانی است در حقیقت لقبی برای اپام نپات به شمار میآید. در زامیادیشت – یشتی که به…
ایزدان
پس از آفرینش امشاسپندان، اورمزد ایزدان را میآفریند که قوای منفی مقابل آنها دیوان هستند. دیوان در دنیای اهریمنی قرار دارند و از آفریدههای اورمزدند.شماری از ایزدان از خدایان باستانی هستند، یعنی پیش از زردشت نیز جنبۀ خدایی داشتهاند…
دنیای روشنیها و نیکیها (قلمرو اورمزد)
امشاسپندان1
اورمزد نخست امشاسپندان را میآفریند. امشاسپندان جلوههای اورمزد به شمار میآیند و هرکدام از آنها دشمن مستقیمی در میان دیوان دارند که در مبحث پدیدههای اهریمنی بدانها اشاره خواهد شد. تعداد اصلی امشاسپندان شش است، درحالیکه…
مروری کوتاه بر اساطیر ایران
اساطیر ایران
ویژگی عمدۀ اساطیر ایران ثنویّت است. این موضوع در تاریخ دوازدههزارسالۀ اساطیری ایران بهخوبی نمایان است.آفرینش بهصورت منظم دوازدههزارساله، سنتی است متعلق به دورۀ ساسانی و نوشتههای مربوط به این دوره. در نوشتههای اوستا…
منابعی برای شناخت اساطیر ایران
برای دستیابی به اسطورههای ایران نخست باید منابع مورداستفاده را معرفی کرد. این منابع را میتوان بهصورت زیر دستهبندی کرد:
الف)منابع هندی
به دلیل فرهنگ مشترکی که از دوران مهاجرت آریاییان به بعد میان هند و ایران وجود داشته است، آثار هندی…
فایدۀ اسطورهشناسی
دانش اساطیر در شناسایی تاریخ تمدن، روشن ساختن گوشههای تاریک ساختهای اجتماعی کهن و پی بردن به طرز تفکر و اعتقادات مردمان دوران باستان بسیار مفید است. اگر تحلیل دقیق و فراگیری از اساطیر به عمل نیاید، بار سنگین مطالعه دربارهٔ تاریخ دوران کهن…
اسطوره چیست؟
واژه اسطوره
اسطوره کلمهای معرّب است که از واژۀ یونانی هیستوریا به معنی «جستجو، آگاهی و داستان» گرفتهشده است. برای بیان مفهوم اسطوره در زبانهای اروپایی از بازماندۀ واژۀ یونانی میتوس به معنی «شرح، خبر و قصّه» استفادهشده است.
تعریف…
هیتی ها /Hitties/
اقوام هندو اروپایی که در آناتولی در سدۀ هجدهم پیش از میلاد ساکن شدند و به زودی حکومت سلطنتی مستقلی در پیرامون پایتخت خودهات توسا تشکیل دادند در اواسط هزارۀ دوم پیش از میلاد پس از شاه توت هالیا Tuthaliaی دوم، هیتی ها دولتی تشکیل دادند که بر…
هوریانی ها /Hurrians/
این قوم از شمال شرقی درزمانی مدتی قبل از اواسط هزارۀ سوم پیش از میلاد وارد بینالنهرین علیا شدند نامهای هوریانی از دوره سارگون به بعد، دیده میشود زبان آنها، که به هیچ گروه شناختهشده ای تعلق ندارد، به خط میخی نوشتهشده بود. تا زمان بابل…