گنجینه پازیریک

یادگار سکاهای سده پنج و چهار پیش از میلاد

پازیریک دره ای در جنوب سیبری شمال مرز مغولستان است . در این دره یخ زده چند گور سکایی به صورت اتاقک کشف شده است. به دلیل وجود یخ در اطراف اشیای متعلق به گورها، فرسایش این اجناس بسیار کند بوده و باستان شناسان توانسته اند موارد بسیار نادری را از این گورها به دست آورند.

در سال ۱۳۲۸ رودنکو قدیمی ترین فرش گره دار و پرز داری که تا کنون کشف شده را از یکی از این گورها بیرون آورد .طرح های این فرش بسیار مشابه طرح های موجود در تخت جمشید است. گوری که فرش از آن بیرون آمده با استناد به آزمایش های کربن ۱۴ به قرن پنج و چهارم پیش از میلاد تعلق دارد.

این فرش تقریباً چهارگوش ، حدود دومتر مربع وسعت دارد و تصویر سوارکاران ، آهوان در حال چرا، جانوران افسانه ای با سرعقاب و بدن شیر برآن نقش بسته و حاشیه ای گلدار آن را زینت بخشیده است .

 رودنکو در اثبات ایرانی بودن این فرش در کتاب خود به نام “ مقابر یخزده سیبری : سوارکاران عصرآهن مدفون در پازیریک” می نویسد: در طرح پازیریک صفهای منظم مردان و چارپایان که همگی به فاصله ای معین از پی یکدیگر می آیند، بروشنی یادآور رسمهای تزیینی هخامنشی و آشوری است .

همچنین شیوه گره زدن دم اسبها و کاکل آنها به رسم ایرانیان است . هم در پیکرکنده های تخت جمشید و هم در فرش پازیریک ستوربانان در سمت چپ اسب گام برمی دارند و دست راست خود را برپشت گردن اسب نهاده اند.

آنچه آشکار و غیرقابل انکار است تصویر گروهی است شبیه نقش برجسته های تخت جمشید در صفهای منظم که همگی به یک فاصله معین از پی یکدیگر می آیند. نقش گوزن فرش پازیریک از دیگر موارد مهم است .

رودنکو یادآور شده است که این گوزنها از تیره گوزن زرد خالدار شاخ پهن و ایرانی است. بعدها هم پروفسور رومن گیرشمن ، ایران شناس فرانسوی می نویسد: در قسمت مرکزی این فرش یک ردیف ستاره های چهارپر نقش شده که روی اشیای مکشوف در لرستان نیز دیده می شود.

 فرش پازیریک هم اکنون در موزه ارمیتاژ روسیه نگهداری می شود. در ایران نیز در ۱۳۵۵ش دو نمونه از این فرش در شرکت سهامی فرش ایران بافته شد که موزه فرش ایران یکی از آنها را به معرض تماشا گذارده است . متخصصین مختلف در مورد ماهیت و خاستگاه فرش پازیریک نظر های مختلفی دارند و برخی از آنها آنرا ایرانی نمی دانند.

اشیاء فلزی گنجینه پازیریک

تزیینات اسب گنجینه پازیریک

اشیاء چوبی گنجینه پازیریک

ماسک صورت و خالکوبی گنجینه پازیریک

بافته های گنجینه پازیریک