اوتسی^[۱] نام امروزی مومیایی طبیعی و مشهور مردی‌است که از سال ۳۳۰۰ پیش از میلاد بر جای مانده است؛ اوتسی قدمتی ۵۳۰۰ ساله دارد.

این پیکر یخ‌زده در ۱۹۹۱ در یخ‌رود شنالشتال در کوه‌های آلپ اوتسال در نزدیکی هاوبسلابیوخ در مرز میان اتریش و ایتالیا یافت‌شد. نام او را از اوتسال همان منطقه‌ای که وی را یافتند گرفته‌شده‌است. او قدیمی‌ترین مومیایی طبیعی یافت‌شده در اروپاست.^[۲]

یافت مومیایی

اوتسی را دو گردشگر آلمانی نورنبرگی ۱۹ سپتامبر ۱۹۹۱ یافتند. در آغاز پنداشته‌شد که این لاشه‌ای تازه است، مانند پیکر بی‌جان بسیاری دیگر که در آن منطقه یافت می‌شد. پیکر به جلو خوابیده بوده و زیر یخ‌ها پیچیده‌شده‌بود.

نیروهای اتریشی با بی‌ظرافتی با یک مته دستی کوچک – که به سهو کفل اوتسی را هم سوراخ کرده‌بود – و یک تبر یخ‌شکن (که در روش‌های باستانشناسی کاربردی ندارد) لاشه را از یخ‌رود بیرون کشیدند. لاشه را به اینسبروک بردند و در آنجا بود که دیرینگی اوتسی آشکار گشت. پس از آن با بازدید منطقه روشن گشت که جسد در ۹۲٫۵۶ متری خاک ایتالیا بوده‌است. از ۱۹۹۸ تاکنون این پیکر در موزه باستانشناسی تیرول جنوبی در بولتزانوی ایتالیا به نمایش گذاشته می‌شود.

بررسی‌های انجام‌شده روی جسد می‌نمایاند که او از انگل روده‌ای رنج می‌برده‌است. او دارای ردایی از جنس سبزه و جلیقه و پای‌افزار چرمی بوده‌است. کفش‌ها ضدآب و پهن بودند و این پهنا برای راه رفتن بر روی برف‌ها مناسب می‌نمود. روی آن از جنس پوست آهوی کوهی و کف آن از چرم خرس بوده‌است. یک لایه چمنی نرم دور پاها را گرم نگه می‌داشته‌است.

ژنتیک اوتسی

بازماندگانی از نسل مادری اوتسی اکنون دیگر در اروپا یافت نمی‌شود، اما بازماندگان نسل پدری او در اروپا بسیارند. بازماندگان اوتسی بخصوص در مناطقی چون جزایر ساردین وکورسیکا زندگی می‌کنند. منظور از مفهوم خویشاوند رابطه مستقیم نسبی با فرد خاصی است، اما در ارتباط با اوتسی «پس از ۲۰۰ نسل» دیگر نمی‌توان از خویشاوندی مستقیم نامی برد. با این تعریف همه اروپائیان می‌توانند از این جهت خود را خویشاوند اوتسی بنامند که او از نخستین اروپائیان بوده‌است. پژوهش دانشمندان نشان داده‌است که شجره حدود یک میلیون نفر شهروند اروپایی به اوتسی می‌رسد.^[۳]

پژوهشگران در سال ۲۰۱۳ به این نتیجه رسیدند که ۱۹ نفر از اهالی منطقه تیرول دارای ژن‌هایی هستند که در زیرگروهِ ژن‌های اوتسی جای دارند. یکی از کسانی که نسب خود را به اوتسی منسوب می‌داند، یک مرد سوئیسی به‌نام سیمون گربر است. سیمون گربر که تحقیق روی ژن‌های خود را انجام داده به این نتیجه رسیده‌است که موردهای بسیار مشابهی در دی‌ان‌ای (DNA)های او و اوتسی موجود است. یکی از موردهای تشابه این است که اوتسی ۵۳۰۰ سال پیش نارسایی لاکتوز داشته و سیمون گربر نیز امروز به عدم تحمل لاکتوز دچار است.^[۳]

صدا

دانشمندان با استفاده از سی‌تی اسکن توانستند با موفقیت صدای این مرد عصر حجری را بازسازی کنند.

این پیکر یخ‌زده در سال ۱۹۹۱ در کوه‌های آلپ اوتسال در نزدیکی هاوبسلابیوخ در مرز میان اتریش و ایتالیا یافت‌ شد. محققان این پژوهش اظهار کردند که آنها توانایی بازسازی دقیق صدای اصلی این مومیایی را ندارند چرا که برخی اطلاعات حساس از این مومیایی را در دسترس ندارند. اما با اندازه گیری، طول مجرای صوتی و تارهای صوتی این مومیایی، آنها قادر به خلق دوباره نسبی و تقریبی صدای این مومیایی شده‌اند.این پژوهش در ۲۱ سپتامبر و در طول یک کنگره بزرگ که همچنین جشن بیست و پنجمین سالگرد کشف مومیایی در کوه های آلپ بود به نمایش گذاشته شد.  اوتسی مرد یخی توسط دو کوهنورد در سال ۱۹۹۱ کشف شد و در ۲۵ سال گذشته محققان برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دورانی که این مومیایی در آن زندگی می‌کرده به بررسی آن پرداختند.دانشمندان تعیین کرده اند که اوتسی به احتمال زیاد توسط اصابت تیر شلیک شده از یک کمان به قتل رسیده است. همچنین از گرده‌های داخل معده اوتسی می‌توان حدس زد که او در فصل بهار به قتل رسیده است. لباس‌های او از پشم بز و گاو بوده و ۶۱ خالکوبی بر روی بدن وی وجود دارد.^[۴]

نکات بیشتر

• از ابزار او تبری مسی با دسته‌ای از سرخدار می‌باشد. همچنین کاردی از جنس سنگ چخماق با دسته‌ای از چوب درخت زبان‌گنجشک نیز به همراه داشته‌است. همچنین یک ترکش با ۱۴ تیر نوک‌تیز باریک با چوبی از جنس ویبورنوم و زغال اخته و نوک چخماقی و یک کمان ناقص ۱متری از جنس سرخدار از دیگر ابزار اویند. همچنین شماری توت، یک کارد و یک دول هم در کنار او یافت شده‌اند.
• در سال ۲۰۱۲ اعلام شد که کهن‌ترین سلول‌های خونی شناخته‌شده متعلق به اوتسی است.^[۵]
• بر بدن اوتسی آثار ۶۱ خالکوبی‌هایی وجود دارد.^[۲]
• پژوهشگران با بررسی محتویان معده اوتسی متوجه شدند که او دو ساعت پیش از مرگ حبوبات و گوشت بز وحشی خورده بوده که آخرین وعده غذاییش بوده‌است.^[۶]
• دانشمندان تعیین کرده‌اند که اوتسی به احتمال زیاد توسط اصابت تیر شلیک شده از یک کمان به قتل رسیده‌است. همچنین از گرده‌های داخل معده اوتسی می‌توان حدس زد که او در فصل بهار به قتل رسیده‌است.^[۶]
• لباس‌های او از پشم بز و گاو بوده‌است.

منایع

1. پرش به بالا↑ PBS NOVA “Iceman Murder Mystery”
2. ↑ ^{پرش به بالا به:۲٫۰ ۲٫۱} Gannon, Megan. “A 1,300-year-old Sudanese mummy is found to have a Christian tattoo on her thigh”. The Washington Post, 31 March 2014. Retrieved 23 July 2014.
3. ↑ ^{پرش به بالا به:۳٫۰ ۳٫۱} دانشمندان: خویشاوندی یک میلیون اروپایی با «مرد یخی» پایگاه خبری تحلیلی انتخاب
4. پرش به بالا↑ حرف زدن مرد یخی ۵ هزار و ۳۰۰ ساله! پایگاه خبری تحلیلی انتخاب
5. پرش به بالا↑ Collins, Nick. “Ötzi the 5,300 old ice man has oldest blood cells in the world”. The Telegraph, 2 May 2012. Retrieved 23 July 2014.
6. ↑ ^{پرش به بالا به:۶٫۰ ۶٫۱} Owen, James. “۵ Surprising Facts About Otzi the Iceman”. National Geographic, 16 October 2013. Retrieved 23 July 2014.
7. نویسندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، Ötzi the Iceman.‏(۱۹ آوریل ۲۰۰۷)
8. وبسایت تاریخ ما، به کوشش اِنی کاظمی
9. www.tarikhema.org

تصاویر بیشتر: