زبان و زیستگاه هوریان

هوری ها یا هوریانی ها مردمی بودند که در منطقه میان رودان از کوه‌های زاگرس تا سوریه در دوران باستان سکونت داشتند. تاریخچه این مردمان به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد.اطلاعات بسیار کمی از هوریانی‌ها نسبت به سایر تمدن‌های خاور نزدیک در دست می‌باشد. لیکن این تمدن از مهم‌ترین و تأثیر گذارترین تمدن‌های کهن خاور نزدیک می‌باشد. نام‌های هندو آریایی سلسله‌ها و سرکرده‌های این اقوام هویت هندو آریایی آنان را آشکار می‌سازد. به نظر می‌رسد مهاجرین هندو آریایی از شمال شرق این منطقه به آن وارد شده و پس از تضعیف دولت‌های سامی در سده پانزدهم پیش از میلاد از طریق حکومت میتانی در شمال میانرودان به قدرت سیاسی دست یافتند.

از منابع کتبی مربوط به سومریان و اکدی چنین استنباط می‌شود که در مناطقی که بعد ها در آنجا مادها سکونت گزیدند، قبایلی همچون هوریان، لولوبیان،کوتیان و قبایل دیگری که با عیلامیان قرابت داشتند، زندگی می‌کردند.

سایه پادشاهی میتانی همواره بر تمدن هوری ها در هزاره سوم و در آناتولی شرقی افکنده شده بود و آن‌ها بزرگ‌ترین و بانفوذترین ملت پادشاهی میتانی محسوب می‌شدند. هوری‌ها عملاً در هزاره دوم ق.م. در همه قسمت‌های میانرودان باستانی ساکن گشتند و نقش اساسی در تاریخ هیتیان بازی کردند و این سرزمین‌ها معروف بود به سرزمین هوری‌ها. با بسط سرزمین‌شان، هوریان در اواخر قرن ۱۵ پ.م. رقیبی برای بابل و مصر شدند.

زبان هوریان

به نظر می‌رسد که زبان هوریان بیشتر به زبان گرجی و قفقازی شباهت داشته باشد. این زبان شباهتی به زبان هندواروپایی و سامی نداشت.این موضوع بیشتر از الواح میخی به دست آمده از خاتوشا Hattusha، پایتخت هیتیان، که تمدن‌اش بیش‌تر از هوریان تأثیر پذیرفته بود، دانسته و تشخیص داده شده‌است. هوریان فاقد یک امپراتوری بودند اما بیش‌تر جمعیت پادشاهی نیرومند میتانی (۱۴۰۰–۱۵۵۰ پ. م) را هوریان تشکیل می‌دادند.

محل زندگی هوریان
طی هزاره دوم پیش از میلاد، هوریان اغلب در میانرودان شمالی و تا حدی در سوریه در سراسر فلات ارمنستان پراکنده بودند. اینان تا اواسط هزارهٔ یکم پ.م. در کنار قبایلی که منشأ دیگر داشتند باقی ماندند. زبان هوریان با اورارتوییان خویشاوندی نزدیک داشت. نبشته‌ای به خط اکدی و به زبان هوریانی از شخصی به نام تیشاری پادشاه اورکیش و ناوار از ربع سوم هزارهٔ سوم پیش از میلاد در دست است. محل اورکیش مشخص نیست و مورد بحث می‌باشد. ولی ناوار مسلماً مکانی است که بعدها نامار یا نامرو خوانده شد.
ثابت شده است که در هزاره سوم پیش از میلاد هوریان در شرق دجله و خاک آشور زندگی می‌کردند. و در هزاره دوم پیش از میلاد نیز ایشان در ناحیه کرکوکمی‌زیسته‌اند. مدارک متقنی دربارهٔ نفوذ هوریان به نقاط شرقی‌تر در دست نیست. گرچه بعضی‌ها حدس زده‌اند نواحی آذربایجان و زنجان تا هزارهٔ یکم پ.م. ویژگی‌های هوریان را واجد بوده‌اند. برخی از هوریان احتمالأ از زمان قدیم در ناحیه دریاچه ارومیه (غربی) می زیسته اند و بخشی نیز شاید پس از استعمار آنجا توسط اورارتو در پایان قرن نهم و آغاز قرن هشتم پیش از میلاد، به آن نواحی کوچانده شده باشند.