کی/ Ki/ _ الهۀ سومری

این نام به معنای« زمین و خاک»است. هنوز دلیلی در دست نیست که نشان دهد این خود یک خدای واقعی بوده باشد که تحت نام او نیایش‌های انجام می‌گرفت. شاید این موضوع مربوط به یک مفهوم خداشناسی و نقطه مقابل آن An بوده باشد، زیرا تنها در فهرست‌های نام‌های خدایان در یک متن کیهان‌شناختی دیده می‌شود. ازآنجاکه چندین سنت متفاوت مربوط به اصل و منشأ جهان آفرینش وجود دارد کی Ki دارای مفاهیم مختلف است. محال است بتوانیم تعیین کنیم که در کدام نقطه و کجا این تصورات تغییریافته است. در یک سنت پدر یک‌گونۀ پیشین فهرست کهن، آن An  مساوی با آنوم Anum(متن ۱۰ TRS) اظهار می‌دارد که الهه نامو Nammu در آسمان و زمین بود که به‌نوبۀ خود، نخستین نسل خدایان مانند انلیل را زایید. یک اندیشه متأخر و باقی مانده در انوماالیش وجود دارد که در آنجا، جفت نخستین یعنی آپسو تیامات موفق به ایجاد« لاخمو لاخامو که به‌نوبۀ خود، آن شار Anšar و کیشار Kišar را به وجود آوردند»، بودند. گونۀ متأخر ۱۰ TRS، اصل و نسب انلیل را از طریق پانزده جفت مذکر و مؤنث شامل جفت انکی و نین کی Nin.ki معرفی می‌کند. ضمن آن‌که انکی یکی از خدایان بزرگ سومری است، به نظر می‌رسد که نین کی را به‌طور مصنوعی ساخته باشند که نقطه مقابلی برای این فهرست باشد، مقدمۀ گیل گمش و انکیدو جهان فرودین، اظهار می‌دارند که « انلیل زمین را با خود برد»( کرامر ۱۹۷۶). متألهین که از وجود یک خدای مؤنث به‌عنوان فرمانروای موجودات ناخشنود بودند، ابن قدرت را از او گرفتند و آن را به یک خدای مذکر انتقال دادند.

الهه سومری

منبع:

• کتاب تاریخ اساطیری ایران، اثر ژاله آموزگار،
  انتشارات سمت، چاپ شده در مهر ۱۳۹۵
• تهیه الکترونیکی: سایت تاریخ ما، اِنی کاظمی