وای (وَیو)۲
تجسمی است ازفضا و همچنین از باد، بادی که در ابر باران‌زا زندگی می‌آورد و در طوفان، مرگ. او یکی از اسرار امیز ترین خدایان هندو ایرانی است.در هند باستان او را برآمده از نَفَس غول جهانی می‌دانند که دنیا از بدن او ساخته‌شده است. در ایران، هم اورمزد و موجودات خوب و پارسا برای او قربانی می‌کنند و هم موجودات اهریمنی؛ ولی دعاهای آفریدگار و موجودات خوب مستجاب می‌شود و خواسته‌های ویرانگرانه برآورده نمی‌گردد.
ایزد وای جنگجویی سهمناک و فراخ سینه است. درحالی‌که جامۀ نبرد بر تن دارد و مسلح به نیزه‌ای تیز و جنگ‌افزاری زرّین است در تعقیب دشمنان خود خطر می‌کند تا اهریمن را نابود سازد و از آفرینش اورمزد پاسداری کند.همان‌طور که اورمزد در بالا و در روشنی فرمانروایی می‌کند و اهریمن در پایین و در ظلمت، وای در فضای میان آن دو یعنی در خلأ حکم‌فرمایی دارد. در وای نوعی مفهوم بی‌طرفی یا دو پهلویی وجود دارد؛ زیرا هم وایِ وِه(بِه) هست که در زمرۀ ایزدان قرار می‌گیرد و هم وایِ بد که جزء موجودات اهریمنی به شمار می‌آید. بسیاری بر این عقیده‌اند که این دو شخصیت جداگانۀ وای محصول تفکری متأخر است و در دوران اولیه، ویو شخصیت واحدی بوده است با سیمایی دوگانه؛ نیکوکار و درعین‌حال شوم، با نیرویی هراس‌انگیز و باشخصیتی بی‌رحم که با مرگ پیوستگی دارد و کسی را یاری گریز از او نیست؛
ولی اگر چنانکه شایستۀ اوست خشنودش کنند در یورش‌ها به یاری آدمیان می‌شتابد. همان‌گونه که باد از میان جهان نیک و بد هردو می‌گذرد، این شخصیت نیز می‌تواند هم نیکوکار باشد و پیونددهنده و هم نابودکننده و درهم کوبنده. مشخصات او پیش‌رونده، دلیرترین، نیرومندترین و ستبرترین است. صفت عمدۀ او در پهلوی«دیرنده خدا» یا «دیرنگ خدا» است یعنی کسی که فرمانروایی درازمدت دارد.
طرحی از وای
