گل پر – Heracleum persicum Desf.ex Fischer

اسم انگلیسی : Cow parsnip, Cow cabbage, Hogweed
گلپر
میوه گل پر ضد تشنج و ضد درد است و برگ آن هضم کننده و آرام کننده است. در ایران میوه گل پر را کوبیده با اغذیه به عنوان بادشکن مصرف می کنند و برگ آن را هم ترشی می اندازند. در طب سنتی از این گیاه به عنوان ضد عفونی کننده دستگاه گوارش استفاده می شود. این گیاه دارای خواص آنتی اکسیدان، ضد التهاب و تقویت کننده فعالیت سیستم ایمنی می باشد. از خواص دیگر آن ضد دیابت، ضد چاقی، درمان اسهال ناشی از سرماخوردگی و افزایش دهنده شیر است (2).

تحقیقات ثابت کرده است که ترکیبات موجود در این گیاه بر التهاب و همچنین سرطان مؤثر است. ترکیبات استات و کومارین های موجود در گلپر خواصی مشابه داروهای داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی دارند که توسط مکانیسم سیکلواکسیژنازها از سنتز پروستاگلاندین ها جلوگیری می کنند. استفاده از این گیاه به صورت مکمل همراه با داروی آتورواستاتین منجر به کاهش بسیار زیاد در غلظت کلسترول می شود و این به دلیل وجود فورانوکومارین ها و فلاونوئیدها می باشد که اثرات کاهنده لیپید دارند. این گیاه به دلیل اثرات آنتی اکسیدان می تواند رادیکال های آزاد مضر را خنثی کند و ترکیبات کومارینی و مشتقات آن به دلیل خواص فارماکولوژی زیاد باعث شده که گلپر ارزش دارویی بالایی داشته باشد. در پژوهش ها ثابت شده که ترکیب کومارینی به نام اسفوندین موجود در عصاره هیدروالکلی این گیاه باعث مهار بیان آنزیم سیکلواکسیژناز 2 القا شده به وسیله اینترلوکین- بتا (IL-IB) می شود. و از آن جا که این آنزیم نقش اساسی در ایجاد التهاب و درد دارد منجر به اثرات ضد التهابی و ضد دردی می گردد. از اثرات مهم دیگر دارویی آن، خاصیت آنتی توموری است که ناشی از ترکیب هگزیل استات و اکتیل بوتارات موجود در آن است (7-4).

ترکیبات این گیاه شامل آلکالوئیدها، کومارین ها و فورانوکومارین ها، فلاونوئیدها، ترپنوئیدها، تری ترپن ها، استروئیدها و ترکیب برگاپتن، متوکسالین (ترکیب فورانوکومارینی)، استات و یومپلیفرول است که جز ترکیب اصلی و دارویی محسوب می شود (1).

مصرف مقادیر زیاد این گیاه در اوایل بارداری به دلیل اثرات قاعده آور مجاز نمی باشد. مصرف آن در دوران شیردهی با احتیاط باشد. با توجه به نبودن مستندات علمی در خصوص تداخلات دارویی، بهتر است این گیاه در موارد استفاده با داروهای دیگر با احتیاط و مشورت پزشک باشد (3).

منابع

1-Ghodsi B.Flavonoids of three Heracleum species: H. persicum L, H. sphondylium L.and H. montanum Schl.J: Bulletin Des Travaux De La Societe De Pharmacie Delyon, 1980, 20 (1); 3-8.

2- درخشان، زیبا، شاهقلی، محمد (1390). گیاهان دارویی و معطر کوهستانی.انتشارات اصفهان، عطارپور.

3- ضیایی، علی،مسگرپور، بیتا (1384). احتیاط مصرف و تداخلات دارویی گیاهان دارویی بر اساس شواهد و مستندات،انتشارات تیمورزاده- نشر طبیب.

4-Hajhashemi V, Sajjadi SE and Heshmati M.Anti-inflammatory and analgesic properties of Heracleum persicum essential oil and hydroalcoholic extract in animal models. J. Ethnopharmacol. 2009; 124: 475 – 80.

5-Souri E, Farsam H, Sarkheil P and Ebadi F.Antioxidant activity of some furanocoumarins isolated from Heracleum persicum.Pharmaceutical Biol. 2004; 6: 396 – 99.

6-Nazemi A. Hashemi M, Khatami Nejad M.R,Poorshamsian K. Consideration of antibacterial activity of Heracleum Persicum extracts, Medical Sciences Journal of Islamic Azad University 2005;15 (2): 91-94.

7-Firuzi O, Asadollahi M, Gholami M, Javidnia K. Composition and biological activities of essential oils from four Heracleum species. Food Chem. 2010; 122: 117 – 22.