تاریخ ما
گزیده‌ای از تاریخ و تمدن جهان باستان
رادیو جوان - همه اهنگ های ایرانی مجاز و غیرمجاز لس آنجلسیتلگرام بدون فیلتر - تله پلاس 24

از جشن آب پاشونک چه می دانید؟

از دیرباز و در ایران باستان جشن های مختلفی بود که همواره مردم از آن ها استقبال می کردند، یکی از جشن های مرسوم جشن” آب پاشونک” بود که با آمدن فصل تابستان آغاز می شد.

در آغاز تابستان، خورشید از بالاترین جایگاه طلوع خود در افق شمال شرقی برمی‌دمد و در بالاترین جایگاه غروبگاهی خود در افق شمال غربی فرو می‌رود. حرکت روزانه خورشید در آسمان نیز در این هنگام به بالاترین خط سیر خود باز می‌رسد که بیش از دیگر روزهای سال به قطب آسمانی نزدیک شده و در نتیجه بلندترین روز سال و کوتاه‌ترین شب سال را پدید می‌آورد. در این روز و در لحظه ظهر خورشیدی، زاویه میان خورشید و افق جنوبی بیشتر از هر روز دیگر است و آفتاب در این روز به کمال و اوج سالیانه خود دست می‌یابد.

این هنگام برای مردمان باستان که دلبستگی فراوانی به پدیده‌های کیهانی داشته و چنین پدیده‌هایی را در زندگی روزمره، آیین‌ها و باورداشت‌های خود دخالت می‌داده‌اند؛ اهمیت بسیاری داشته است و آیین‌ها و جشن‌های پرشماری را در این هنگام برپا می‌داشته‌اند. هر چند که امروزه بسیاری از این سنت‌های کهن به فراموشی سپرده شده است؛ اما برخی از آنها علاوه بر ثبت در تاریخ‌نامه‌ها و دیگر منابع مکتوب، تا به امروز نیز در میان مردمان بازمانده‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌شود.

 

جشن آب پاشونک

 

جشن آب پاشونک

برخی از بازماندهای آیین‌های آغاز تابستان که ظاهراً بسیار فراوان بوده‌اند، عبارت است از جشن‌های «آب پاشونک» یا «اول تووستونی (تابستانی)» که در فراهان، اراک، محلات و بسیاری از نواحی دیگر ایران در روز اول تابستان همراه با گردهمایی و مراسم آب‌پاشی در صحرا برگزار می‌شود.

 

راجع به علت پیدایش جشن آب پاشونک در آغاز تابستان فرضیه های زیادی وجود دارد  از جمله اینکه، زمانی در ایران ۷ سال باران نیامد و فیروز پسر یزد گرد اول شاه ایران نگرانی قحطی و مرگ و میر بود در آن زمان  هیچ کس از قحطی نمرد و بعد از اولین بارندگی مردم بسیار خوشحال شدند و به نشانه تشکر از اینکه در قحطی تلفات نداشته اند خدا را شکر کردند و به روی هم آب پاشیدند.

 

و همچنین می گویند در روز اول تابستان زمانی که یکی از پادشاهان ایرانی (قبل از اسلام)از جنگ برمی گشت و از این پیروزی خوشحال بود به قنات زلف آباد می رسد هنگامی که در کنار آب دست و رویش را می شوید تا لحظه ای استراحت نماید حوریه  (بانوی زیبایی) در ذهنش مجسم می شود که مشتی آب رویش پاشید، شاه بسیار خوشحال می شود و او هم آب به سر وصورت همراهان می پاشد و شادی را به صورت آب پاشونک انجام می دهند.

 

جشن آب پاشونک

 

دیگر آئین های آغاز تابستان

جشن ناشناخته و فراموش‌ شده‌ای به نام «جشن نیلوفر» در ششم تیرماه، که ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه از آن یاد کرده و ممکن است با شکوفا شدن گل‌های نیلوفر در آغاز تابستان در پیوند باشد. همچنین، جشن «عیدماه» در میان مردمان سوادکوه و برخی از دیگر نواحی کوهستانی طبرستان و مازندران در بیست و نهم خردادماه که با آتش‌افروزی بر بلندی‌ها و سرود و شادی برگزار می‌شود. همچنین، آیین «گوجه عروس» یا «گل عروس» در خراسان و غرب افغانستان و اهدای میوه‌های نورسیده، آرد و نبات به نوعروسان از دیگر آئین ها و جشن های آغاز تابستان بوده است.

 

لازم به توضیح است که تشخیص هنگام فرا رسیدن آغاز تابستان و انقلاب تابستانی در دوران باستان، نیازمند شاخصی برای اندازه‌گیری آن است. این شاخص‌ها، همانا سازه‌های خورشیدی/ تقویم‌هایی آفتابی است که آثار این نمونه محاسبه زمان (چارتاقی) امروزه در نیاسر کاشان قابل مشاهده است.

منبع: بیتوته

 

ممکن است شما دوست داشته باشید

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.