آخرین وضعیت شهرهای بدون شهردار

به گزارش خبرنگار «تاریخ ما»، مهدی جمالی‌نژاد در نشست خبری بعدازظهر امروز در پاسخ به پرسش خبرنگار «تاریخ ما» در خصوص وضعیت مالی شهرداری‌های کوچک که برخی از آنها به ورشکستگی رسیده و توان پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان خود را نیز ندارند، اظهار داشت: شهرداری‌ها، نهادهایی هستند که درآمد و هزینه‌های خود را خود تعیین می‌کنند و نقش سازمان شهرداری‌ها و وزارت کشور، اصلاح نظام شهری در کشور است. متأسفانه نظام شهری در کشور ما بیمار است و دچار سندرم کلانشهرها شده‌ایم.

وی ادامه داد: مردم از روستاها به سمت شهرهای کوچک، از سمت شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ و سپس به سمت کلانشهرها می‌آیند؛ اتفاقی که ممکن است چند دهه آینده به این ختم شود که تنها مراکز استان ما مملوء از جمعیت باشد و روستاها و شهرهای کوچک، خالی از سکنه شود. نقش ما کمک به تعادل‌بخشی و توجه به شهرهای کوچک و روستاها است.

معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور تأکید کرد: توجه خاص به شهرهای کوچک و روستاها و شهرهای میانی، بازی برد ـ برد است زیرا اگر به این شهرها توجه کنیم، دیگر شاهد مهاجرت و معضلاتی که ناشی از مهاجرت است، در کلانشهرها نخواهیم بود.

جمالی‌نژاد با بیان اینکه اتفاق عجیبی که طی یک سال گذشته افتاد، این بود که اعتبارات لازمی که سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها برای تعادل‌بخشی به شهرهای میانی و روستاها در اختیار داشت، به فرآیند هدفمندی یارانه‌ها اختصاص یافت و سازمان شهرداری‌ها با جیب خالی نتوانست کمکی به شهرداری‌های کوچک کند، گفت: خوشبختانه با پیگیری‌هایی که از سمت مجلس انجام شد، بازگشت این اعتبارات به سازمان شهرداری‌ها، در مجلس مصوب شد که شورای نگهبان ابهاماتی نسبت به آن داشت؛ البته دوباره در مجلس مصوب شد یعنی کمتر از یک ماه، دوبار این موضوع در مجلس مصوب شد و ما منتظر تائید شورای نگهبان هستیم. اگر این مبلغ به سازمان شهرداری‌ها اختصاص داده شود، شهرداری‌های کوچک، شب عید خوبی خواهند داشت.

وی در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار «تاریخ ما» در خصوص شهرهای بدون شهردار و اینکه برخی شهرداران انتخابی، صلاحیت تعیین شده در آئین‌نامه اخیر وزارت کشور را ندارند، گفت: پیش از این ضوابط انتخاب شهرداران بسیار آسان بود و هر شخصی را می‌توانستند به عنوان شهردار انتخاب کنند اما این ضوابط انتخاب ساده، طی این مدت مورد بازبینی قرار گرفت و شرایط تصدی سمت شهردار تغییر کرد. این شرایط سختگیرانه‌تر است زیرا شهردار یک سمت مهم است. اگر هر دستگاهی یک وظیفه بر عهده دارد، شهرداری‌ها بیش از ۳۰۰ مسئولیت و مأموریت بر عهده دارند. همچنین لازم بود شرایط احراز پست شهردار تغییر کند.

معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور با تأکید بر اینکه شرایط تعیین شده، نگاهی جامع‌نگر در پست شهردار دارد، گفت: پیش از این برخی شهرداران به طور تک‌بُعدی به مسئولیت خود می‌پردازند. به طور مثال اگر شهرداری چهره‌ای اجتماعی داشت، تمرکزش بر مسئولیت‌های فرهنگی اجتماعی بود یا اگر علاقه شهرداری به موضوعات عمرانی بود، این موضوعات در دستور کار قرار می‌گرفت یا برخی شهرداران تنها به فضای سبز و موضوعات خدمات شهری می‌پرداختند درحالی‌که یک شهر نیاز به یک نگاه جامع‌نگر دارد که خوشبختانه این نگاه در تصدی‌گری‌های اخیر دیده شده است.

جمالی‌نژاد ادامه داد: از میان بیش از ۱۰۰۰ شهرداری که در کشور وجود دارد، همه شهردار دارند و تنها به اندازه انگشتان یک دست، شهرهایی وجود دارد که شهردار ندارند که تا پایان سال برخی از آنها انتخاب شده و تا اوایل سال آینده، شهرهای باقی‌مانده نیز شهردارانی پویا، جوان، چابک و خوش‌فکر بر اساس آئین‌نامه جدید انتخاب می‌کنند.

وی در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار «تاریخ ما» در خصوص آئین‌نامه ضوابط تشخیص مشاغل و اصناف مزاحم شهری و موضوع دستفروشان در این آئین‌نامه گفت: در تمام شهرهای دنیا، ضوابط دستفروشی مشخص است و در این حوزه دستورالعمل‌های خاص خود را دارند و ما نیز دستورالعمل دستفروشی را تهیه و ابلاغ خواهیم کرد.

معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور تأکید کرد: نباید به موضوع دستفروشی، نگاهی سلبی داشت بلکه با برخوردهای ایجابی، باید تدابیری برای ساماندهی این موضوع بیاندیشیم.

جمالی‌نژاد در بخش دیگری از سخنانش  با اشاره به بیانیه مقام معظم رهبری گفت: با صدور بیانیه راهبردی اخیر مقام معظم رهبری در آستانه ورود به دهه پنجم انقلاب، به فرمایش وزیر کشور اقدام ارزشمندی را در سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها شروع کردیم و به عنوان اولین سازمان، با تشکیل اولین کارگروه‌های تخصصی استفاده از کارشناسان مجرب، مراکز علمی و مدیریت شهری و روستایی کشور در حال تهیه بستر و زیرساخت‌های اجرایی شدن منویات مقام معظم رهبری هستیم که این برکات محاسن و فوایدش به شهرداری‌های کشور که حدود ۱۲۷۶ شهر و حدود ۳۷ هزار دهیاری هستند، خواهد رسید.

وی ادامه داد: در حوزه وزارت کشور جایگاهی که مجموعه ما مشغول به کار است، در دو عرصه معاونت عمرانی و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور فعالیت می‌کند. معاونت عمرانی پروژه‌های عمرانی کارکردها و عملکردها را پیگیری می‌کند و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها هدایت، حمایت و نظارت بر شهرداری‌ها را برعهده دارد.

معاون وزیر کشور با بیان اینکه سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور اقدامات ارزشمند اخیری را انجام داده است، اظهار داشت: یکی از آنها وضع لوایح و اسناد آسیب‌شناسی شهرداری‌ها و کلانشهرها است. متاسفانه چون اداره شهرهای بزرگ و کلانشهرها کار پیچیده و سختی است و همیشه دچار آسیب‌های مختلف بودیم، فکر کردیم در سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها می‌توانیم به عنوان یک سازمان حاکمیتی این آسیب‌ها را شناسایی کنیم که برای اولین بار در طول دولت‌های مختلف با راه‌اندازی کمیسیون کلانشهر تهران و کلانشهرهای کشور تمام آسیب‌شناسی‌هایی که در حوزه‌های مختلف سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها انجام شده، در آنجا به بحث و بررسی گذاشته است و اگر در آن کمیسیون، نیاز به مصوبات هیات وزیران باشد، با کار کارشناسی بسیار قوی آن را دنبال می‌کند.

جمالی‌نژاد با بیان اینکه هشت سند را در این رابطه تهیه کرده‌ایم، تصریح کرد: دو سند در حال بررسی است. اسناد آسیب‌شناسی مصوب شده است. دیگر اسناد شامل اسناد آتش‌نشانی و امور ایمنی، فضای سبز، مدیریت پسماند، محصولات کشاورزی، مدیریت بحران کلانشهرها، حمل و نقل عمومی شهرها، سند اجتماعی و فرهنگی و ساماندهی مشاغل شهری است. اسناد آسیب‌شناسی هم که در دست بررسی است، یکی شهرسازی بوده که در حال اجرای تشریفات اداری خود است. دیگری هم سند مالی و درآمدی شهرداری است که بحث بسیار مهمی است.

وی افزود: لایحه اداری و استخدامی شهرداری‌ها در دولت مصوب شده و برای تصویب به مجلس شورای اسلامی فرستاده شده است. لایحه دیگر لایحه درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها است.

رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها با بیان اینکه در سال ۱۳۶۲ آمده بود که شهرداری‌ها درآمد پایدار داشته باشند و خودکفا شوند، خاطرنشان کرد: در آن سال قرار می‌شود که ظرف شش ماه این لایحه درآمد پایدار تنظیم شود اما متاسفانه این شش ماه از آن موقع تاکنون طول کشیده و در این سی و اندی سال، کاری نشده است تا اینکه اخیراً این لایحه به مجلس فرستاده شده و امیدوار هستیم در اولین فرصت تصویب شود.

جمالی‌نژاد با بیان اینکه همچنین لوایحی داریم که در دولت، در دست بررسی است، ابراز داشت: یکی از آنها لایحه مدیریت شهری است. متن لایحه پس از طرح در دولت قرار شد که به وزارت کشور ارجاع داده شود و اصلاحاتی روی آن انجام شود که اصلاحاتی در حال انجام است. یقیناً در معاونت امور شهرداری به محض اینکه اصلاحات نهایی آن شو، د برای بررسی در دولت ارجاع می‌شود.

وی اضافه کرد: همچنین لایحه اصلاح قانون وظایف تشکیلات و انتخابات شوراهای اسلامی کشور را داریم. لایحه دهیاری‌ها  و لایحه مدیریت یکپارچه آتش‌نشانی‌ها را نیز داریم.

معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور با بیان اینکه لوایح در سازمان شهرداری‌ها در حال پیگیری است، عنوان کرد: اقداماتی که در سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و وزارت کشور انجام می‌شود، دامنه نفوذ زیادی دارد؛ به طوری که ۷۵ درصد شهرداری‌ها و ۲۵ درصد دهیاری‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

جمالی‌نژاد با بیان اینکه برخی‌ها اقدامات چهل ساله انقلاب را با اقداماتی که در یک کشور در حوزه خلیج فارس که در ابعاد یکی از شهرستان‌های ما است، انجام شده مقایسه می‌کنند که این قیاس درست نیست، یادآور شد: انصافاً شهرداری‌ها تلاش‌های بسیاری کردند و در این ۴۰ سال زحمات بسیار کشیدند و اقدامات بسیاری نیز انجام دادند.

وی به تشکیل پنج دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا اشاره و بیان کرد: در راستای اجرای اصول قانون اساسی، اجرایی شدن این شوراها تشکیل شده است. ۱۳۰ هزار عضو شورای شهر داریم و طی سه سال گذشته، ۱۳۰ هزار نفر به تعداد تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان در کشور اضافه شده است.  این عدد بسیار قابل توجهی است. همچنین تشکیل ۷۹۳ شهرداری جدید را در طول ۴۰ سال گذشته شاهد بودیم.

رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها ادامه داد: در سال ۵۷، ۴۵۳ شهر را داشتیم اما اکنون به ۱۲۷۶ شهر ارتقا پیدا کرده است. تشکیل ۳۷ هزار و ۴۰۸ دهیاری از اقداماتی است که در طول ۴۰ سال گذشته انجام شده است. به عنوان فردی که سال‌ها در بخش‌های مختلف مدیریت شهری فعال بوده،  باید اقدام کنم که در طول چهار دهه گذشته اقدامات بسیار خوب و مثبتی در روستاها انجام شده است.

معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور با بیان اینکه امروزه برخی از روستاها نسبت به برخی شهرهای کوچک از امکانات مناسب‌تری برخوردار هستند، گفت: ایجاد سیستم جمع‌آوری پسماند در ۲۸ هزار روستا و ایجاد پایگاه‌های آتش‌نشانی در ۹ هزار روستا از دیگر اقداماتی است که در طول ۴۰ سال گذشته صورت گرفته است. همچنین حضور زنان در مدیریت شهری و روستایی از مهم‌ترین اقداماتی است که انجام شده و در حدود دو هزار و ۵۶۷ دهیاری توسط زنان مدیریت می‌شوند.  اکثر رتبه‌های مدیریت برتر در حوزه روستایی توسط زنان کسب می‌شود.  

جمالی‌نژاد با اشاره پروژه‌های عمرانی طی ۴۰ سال گذشته اظهار داشت: کشور ما در زمینه خطوط ریلی از جمله کشورهایی است که در جهان جایگاه مناسبی دارد.  طول خطوط ریلی ما بسیار زیاد است و باید با شهرهای مطرح جهان مقایسه شود. ۸۳۰ کیلومتر کل خطوط مترو ما در آینده است. در حال حاضر، در حدود ۲۹۵ کیلومتر در حال بهره‌برداری است،  ۲۸۹ کیلومتر در حال ساخت است و ۲۴۵ کیلومتر نیز در حال برنامه‌ریزی و طراحی است.

وی افزود: ۹ شهرداری در کشور در حوزه حمل و نقل ریلی فعالیت می‌کنند. همچنین پنج شهر در حال بهره‌برداری از خطوط ریلی هستند و چهار شهر در حال ساخت خطوط ریلی بوده و دو شهر اسلامشهر و رشت نیز به خطوط ریلی درون شهری اضافه شده‌اند.

این مقام مسئول با اشاره به افزایش تعداد مسافران مترو تصریح کرد: ۱۷۳۹ دستگاه واگن در اختیار داشتیم.  درصدد تامین ۲۵۰۰ با واگن هستیم. در طول ۴۰ سال گذشته به غیر از تشکیل شوراهای اسلامی شهر و دهیاری‌ها و اضافه شدن شهرداری‌ها اقدامات بسیار خوب و  مناسب در حوزه لجستیکی و پشتیبانی شهرداری‌ها صورت گرفته است.

جمالی‌نژاد درباره ناب نوسازی ناوگان اتوبوسرانی درون شهری خاطرنشان کرد: همانطور که می‌دانید ما همیشه تأکید بر استفاده از خودروهای حمل و نقل عمومی و عدم استفاده از خودروهای شخصی در کلانشهرها داریم.  برای اینکه بتوانیم این موضوعات را به صورت اجرایی پیش ببریم، هم سازمان شهرداری‌ها و هم وزارت کشور برنامه‌ریزی‌های در این خصوص انجام داده است اما همانطور که می‌دانید از ۲۲ هزار دستگاه اتوبوس شهری نزدیک به ۱۶ هزار دستگاه حدود ۷۰ درصد را شامل می‌شود، فرسوده هستند. این میزان فرسودگی برای ناوگان اتوبوسرانی بسیار بالاست اما در حقیقت یک ناوگان اتوبوسرانی پیر و فرتوت داریم و نیازمند نوسازی این ناوگان هستیم.

وی اضافه کرد: اساسی‌ترین طرح موجود در نوسازی ناوگان اتوبوسرانی درون شهری، طرح رییس‌جمهور در این‌باره است. رئیس‌جمهور در این خصوص دو سیاست را پیشنهاد دادند؛  یکی از این سیاست‌ها، نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی و دیگری، بحث بازآفرینی ناوگان بوده است. اساسی‌ترین طرحی که درخصوص نوسازی ناوگان مطرح شده است، در سال ۹۶ از سوی رئیس‌جمهور مطرح شد.

وی درباره بحث کم آبی و میزان مهاجرت گفت: همه ما داخل یک قایق هستیم و اگر یک شهر دچار کم آبی شود گریبان همه کشور را میگیرد. این دغدغه ملی است. از سال ۹۰ تا ۹۵ حدود ۴۲۹ نفر از شهرهای تهران، کرج، مشهد مهاجرت داشته‌ایم.

معاون وزیر کشور  درباره ساخت و ساز غیر قانونی در خارج از محدوده شهری گفت: هرگونه ساخت و ساز مغایر مفاد آیین نامه، تخلف است‌ و برخورد جدی با این تخلفات انجام میشود. شهرهای میراثی مانند اصفهان و یزد کمتر این تخلفات انجام میشود. بدلیل آنکه این شهرهای باستانی شناخته میشود.

جمالی نژاد همچنین در خصوص ناوگان تاکسیرانی گفت: علیرغم اینکه در ناوگان اتوبوسرانی درون شهری نتوانستیم اقدامات لازم را انجام دهیم اما در حوزه طرح نوسازی ناوگان تاکسیرانی بسیار موفق بوده‌ایم و این طرح در سال ۹۵ با همکاری دستگاه‌های مرتبط آغاز شد و تاکنون بیش از ۷۱ هزار تاکسی اسقاط شده است و ۶۱ هزار و ۴۴۷ نفر از متقاضیان تاکسی جایگزین دریافت کرده‌اند. از این تعداد ۴۷ هزار و ۴۶۰ هزار دستگاه خودرو در سال ۹۵ تحویل شده است. در سال ۹۶، ۱۳ هزار و ۹۰۲ دستگاه خودرو تحویل داده شده است. در سال ۹۷ نیز در حدود هزار دستگاه تحویل داده شده است و به دنبال این هستیم که خودروسازان را به عرصه آورده و از آنها کمک بگیریم و بدانید که در سال آینده این اتفاق خواهد افتاد.

جمالی نژاد همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اخیراً وزارت صنعت وعده‌ای مبنی بر تخصیص درصدی از تولیدات خودرو سازان به حوزه تاکسیرانی داده است که آیا این وعده محقق می‌شود؟ گفت: در آخرین جلسه که در کارگروه آلودگی هوا با وزارت صنایع داشتیم قول دادند که هفته‌ای ۲۰۰ تاکسی به ما تحویل دهند که امیدواریم در اسرع وقت انجام شود.

وی در خصوص ورود شورای عالی ترافیک کشور به موضوع تبدیل طرح زوج و فرد به محدوده عوارضی گفت: شورای ترافیک کشور به موضوعاتی که مربوط به شهر تهران باشد کمتر ورود می‌کند و بیشتر موضوعات شهر تهران به شورای ترافیک استان تهران مربوط می‌شود اما نماینده وزارت کشور نیز در آنجا حضور داشت. طرح اخیری که مطرح شده طرحی است که با همدلی و همکاری پلیس وزارت کشور و شهرداری برنامه‌ریزی شده است و از تیرماه سال آینده آغاز می‌شود و می‌تواند بسیار چابک تر و پویاتر از طرح‌های قبلی باشد و تمام تلاش نیز بر این بوده است که تأثیرگذاری آن در کاهش آلودگی هوای شهر تهران بیشتر باشد.

رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاریهای کشور در خصوص حمل و نقل ریلی و پیشرفت آن از دولت دوازدهم گفت: یکی از اقداماتی که علیرغم مشکلات اقتصادی که دولت دارد، وزارت کشور و سازمان شهرداری‌ها به جد آن را دنبال کرده حمل و نقل ریلی بوده است. و در برخی شهرها خطوط مترو راه اندازی شده است. در حوزه حمل و نقل ریلی در عرصه واگن نیز اقدامات خوبی داشته‌ایم. مناقصات دو هزار دستگاه واگن که پروژه بسیار مهمی است در حال انجام بوده که از این ۲۰۰۰ واگن ۶۳۰ دستگاه برای تهران بوده که مناقصه آن برگزار شده است. دو مناقصه دیگر یکی ۷۷۴ دستگاه واگن برای شهرهای تبریز، اصفهان، اهواز، قم، کرمانشاه، شیراز و خط سه مشهد و دیگری ۵۹۶ دستگاه واگن برای تهران کرج و خط ۱ مشهد است که در حال تهیه اسناد مناقصه آنها هستیم.

وی اذعان کرد: با اضافه شدن این واگن‌ها سرفاصله بسیاری از این قطارها کمتر خواهد شد. استقبال مردم نیز به مراتب بیشتر خواهد شد زیرا در بعضی از شهرها مانند شیراز استقبال مردم کم است که این امر به دلیل کم بودن تعداد واگن‌ها است که اگر تعداد واگن‌ها اضافه شود به تبع آن استقبال مردم افزایش خواهد یافت. همچنین مشکلاتی که در این حوزه داریم شامل شرایط بانکی کشور، متوقف بودن فاینانس طرف چینی و عدم حضور خطوط اعتباری فاینانس بین ایران و سایر کشورها و ما به التفاوت نرخ ارز قرارداد ۳۹۵ دستگاه واگن و ترخیص کالاها از گمرک است که راه‌هایی برای رفع آنها پیش بینی کرده‌ایم. در جلسه‌ای که هفته گذشته در خدمت معاون رئیس جمهور بودیم برای همه این امور دستور مساعدت دادند که امیدوارم این موضوع نیز هر چه سریع‌تر انجام شود.