تاریخ «مایان» خفته در دل سنگ قبرها/ تجلی زیبایی دشت در بهار
سایت «تاریخ ما»، گروه استان‌ها- زهرا بهرامی: روستای ماهیان که به اختصار «مایان» گفته می‌شود از جمله روستاهای ییلاقی و کوهستانی که در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان علی‌آبادکتول و در دهنه محمدآبادکتول واقع شده است.
اگر مبدا سفر را از در نظر بگیریم در فاصله کمتر از ۴۰ دقیقه می‌توان به این روستا رسید که البته نمی‌توان از طبیعت بکر و چشم‌نواز جاده چشم‌پوشی کرده و توقفی کوتاه در منطقه گردشگری معروف به امامزاده «شیخان» نداشت.
برای رسیدن به این روستای تاریخی باید از شهرهای جلین و قرق عبور کرد و از وسط شهر فاضل‌آباد مسیر و جاده دو روستای سرسبز رحمت‌آباد، محمدآبادکتول و ۱۳ روستای ییلاقی دهنه محمدآبادکتول را در پیش گرفت.
روستای رحمت‌آباد کاملاً وصل به شهر فاضل‌آباد است و فقط از تابلوهای کوچه‌ها می‌توان تشخیص داد از شهر وارد روستا شده‌اید.
همچنین بین روستای رحمت‌آباد و محمدآبادکتول هم جز چند قطعه زمین کشاورزی که گل‌های زرد کلزا و سبزی گندمزارها در این ایام منظره بدیع و چشم‌نوازی را ایجاد کرده، فاصله زیادی نیست.
وارد روستای محمدآبادکتول که می‌شوید بوی نان داغ محلی به مشام می‌رسد و شعله‌های آتش تنور «سید زینب»، سادات و … و کلبه سنتی با پنجره‌های آبی و گلدان‌های سفالی شمعدانی مانع آن می‌شود که با وجود خانه‌های بزرگ که به سبک و معماری جدید ساخته شده، احساس نکنید که وارد روستا شده‌اید.
اگر برای عزیزانتان قصد خرید سوغات دارید نان محلی، صنایع دستی مانند شال و چادر شب، نوعی حوله از جنس ابریشم مصنوعی، انواع خشکبار و ترشیجات چیزهایی است که می‌توانید تهیه کنید. البته دهنه محمدآبادکتول برنج خوب و با کیفیتی هم دارد که با آب چشمه کشت می‌شود.
آبا و اجداد اکثر ساکنان روستای محمدآبادکتول در گذشته ساکن روستای مایان بوده‌اند و هنوز هم ماهیان ییلاق اصلی اهالی محمدآبادکتول در روزهای گرم تابستان است هرچند هوای این روستا حداقل ۱۰ تا ۱۵ درجه سردتر از شهر فاضل‌آباد که در سه کیلومتری روستا قرار دارد.
گذر از تنها آسیاب آبی گلستان
کل مسیر جاده سرسبز است و در این فصل شکوفه‌های سفید و صورتی آلوچه، بِه جنگلی و وَلیک کوهی نوید آمدن بهار را می‌دهد؛ پس از طی حدود دو کیلومتر از مسیر جاده و گذر از قبرستان و تنها آسیاب آبی استان، در دل جنگل به امامزاده شیخان می‌رسید که در سال‌های اخیر کمپ گردشگری در آن ایجاد شده است.
هرچند قدیمی‌های منطقه معتقدند امامزاده شیخان گورستان قدیمی روستای محمدآبادکتول بوده و از حدود ۱۰۰ سال قبل با آمدن بیماری طاعون و مرگ تعداد زیادی از اهالی دیگر کسی در آن‌جا دفن نشده است و سنگ قبرهای باقی مانده در دل جنگل هم این موضوع را تأیید می‌کند اما هیچ مسافر و رهگذری امامزاده را به عنوان گورستان نمی‌شناسد.
پس از استراحت کوتاه در امامزاده شیخان و زیارت امامزاده، جاده روستاهای ییلاقی دهنه محمدآبادکتول را ادامه می‌دهید و هرچند بخشی از جاده آسفالته به دلیل سیل دو سال قبل تخریب شده و بخشی از جاده خاکی است اما سرسبزی مسیر، اجازه نمی‌دهد خرابی جاده توجه شما را جلب کند.
در واقع پس از طی حدود ۴۰ کیلومتر راه از در سمت راست جاده به راه فرعی می‌رسید که تابلوی دو روستای «ماهیان» و «خُلیندرّه» نصب شده است و پس از پیچیدن در جاده فرعی جاده سمت راست را ادامه می‌دهید.
قبل از رسیدن به پیچ‌های تند قبل از روستا اگر مایل به دیدن آبشار خزه‌ای هستید باید توقف کرده و با پارک خودرو در کنار جاده حدود ۱۰ دقیقه پیاده‌روی کنید و از دیدن رودخانه پرآب و آبشار خزه‌ای معروف به «اُ شِرشِره» لذت ببرید.
برای رسیدن به روستا چاره‌ای ندارید جز این‌که مسیری را که پیاده رفتید دوباره بازگردید چرا که آبشار به جنگل و دره ختم می‌شود.
وقتی دوباره در مسیر جاده قرار گرفتید پس از گذشتن از یکی دو پیچ تند به امامزاده «سیدرضی» و «سید یحیی» از نوادگان موسی بن جعفر علیه السلام می‌رسید و دره مشرف به امامزاده و کوه‌های سرسبز و دیدن امامزاده «زیلان» در بلندترین نقطه کوه روبرو باعث می‌شود احساس کنید اینجا قطعه‌ای از بهشت است.
جستجوی گنج در سنگ‌های باقی مانده از «قلعه دوک» و گورستان
از امامزاده تا روستا فاصله چندانی نیست؛ در ورودی روستا در سمت چپ گورستان قدیمی واقع شده است؛ بر اساس سنگ نوشته‌ها و آثار باستانی یافت شده در آن، قدمت گورستان به سه هزار سال قبل باز می‌گردد و تاکنون دو اسکلت از عصر آهن در آن کشف شده است.
عصر آهن در دانش باستان‌شناسی دوره‌ای است که در آن بشر به گستردگی از آهن برای ساخت ابزار و جنگ‌افزار بهره می‌برد و گفته می‌شود این اکتشاف (کشف دو اسکلت) پس از چهار بار گمانه‌زنی در محوطه قبرستان تاریخی روستای ماهیان که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، انجام شده است.
هرچند سنگ قبرها و سنگ‌های باقی مانده از قلعه تاریخی «قلعه دوک» که گفته می‌شود محل جمع‌آوری آذوقه دشت کتول بوده خود گنج واقعی است و از قدمت تاریخی روستا خبر می‌دهد اما همچنان آثار جستجوی سودجویان برای یافتن گنج از لابلای سنگ‌ها دیده می‌شود.
بافت روستا تلفیقی از خانه‌های گِلی و خشتی و ساختمان‌های چند طبقه به سبک و معماری جدید است و آب جاری شده از «چشمه کِلان» که از کوچه‌های خاکی روستا می‌گذرد منظره‌ای زیبا ایجاد کرده است.
اگر مشتاق دیدن مناظری طبیعی بکر و دست نخورده جنگل‌های هیرکانی هستید می‌توانید با پیاده‌روی ۲۰ دقیقه‌ای تا نیم ساعته در دل جنگل به دشت «سَرتخته» که در فصل بهار و با آب شدن برف پوشیده از گیاهان دارویی از جمله گل‌گاوزبان، بنفشه، سیب‌زمینی کوهی و … است، آثار باقی مانده از روستای قدیمی و آبشار دو طبقه مایان دیدن کنید.
شب‌های مایان هم صفای خودش را دارد که در توصیف نمی‌گنجد و با پرداخت هزینه‌ای اجاره یک واحد برای اسکان هشت تا ۱۰ نفر معادل ۱۰۰ تا ۵۰۰ تومان می‌توانید ماندن در این روستای تاریخی با قدمت سه تا پنج هزار ساله را تجربه کنید روستایی که هنوز هم به وجه تسمیه آن «ماهیان» و وجود ماهی در آب چشمه‌های آن بسیار شبیه است.