۵۴ درصد نخبگان با کتابخانه ملی ارتباط ندارند/احداث آرشیو ملی هنر

به گزارش خبرنگار «تاریخ ما»، اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران صبح امروز در نشستی خبری به تشریح برنامه‌های این سازمان در سال جاری پرداخت.

وی با اشاره به اینکه ایجاد تحول در وظایف و مأموریت‌ها و افزایش خدمات‌رسانی به مخاطبین و مراجعین این مرکز، دو رویکرد اصلی این سازمان در سال جاری بوده است، عنوان کرد: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، حافظ خط و زبان فارسی در جهان به شمار می‌رود و برای تحقق این برنامه لازم بود اقداماتی را انجام بدهد؛ به ویژه در حوزه کتاب و اسناد مکتوب که سند و میراث ایرانیان به شمار می‌رود. ما لازم بود تا ابزار کارمان را به روز کنیم و در زمینه کالبدی سازمان نیز اقداماتی را انجام دهیم.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزود: نخستین گام ما ایجاد یک بایگانی راکد برای سازمان بود که از ابتدای تأسیس تاکنون، آن را نداشتیم به همین دلیل امسال با مذاکره‌ای که با استانداری تهران داشتیم، ۸۰۰۰ متر زمین در محدوده پردیس در اختیار ما قرار دادند که مراحل ثبت و ساخت این بایگانی در آن در حال اجراست. همچنین سازمان ابتدایی سازمان در خیابان ۳۰ تیر که بیش از ۸۱ سال عمر دارد و تا امسال در اختیار موزه کتابت و نشر کتابخانه مجلس شورای اسلامی بود، در حال تخلیه شدن است و به زودی تبدیل به موزه کتاب خواهد شد که در آن بسیاری از کتاب‌های نفیس توسط ما به نمایش درخواهد آمد.

بروجردی ادامه داد: امسال در ۱۴ استان کشور به شکل عملیاتی ساختمان‌های مناسبی را در اختیار مرکز اسناد قرار دادیم و درباره سایر استان‌ها نیز در حال مذاکره هستیم. همچنین سیستم اعلام و اطفای حریق برای ساختمان آرشیو ملی ایران که تاکنون وجود نداشته است، در سال جاری اجرایی شد.

آخرین وضعیت سامانه‌ها

وی در ادامه به موضوع تحول در بخش دیجیتال مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران اشاره کرد و گفت: مهمترین سامانه ما برای خدمات‌دهی در این حوزه، سامانه «رسا» بود که در ۸ ماه گذشته اطلاعات آن در حال به‌روزرسانی بوده است و فکر می‌کنیم تا نیمه سال آینده تکمیل به‌روزرسانی آن زمان خواهد برد. سامانه دیگری را نیز با عنوان «سامان» سامانه اسناد ملی ایران در رأس احداث داریم که مناقصه آن تا پایان اسفندماه سال جاری، برگزار و تا یک و نیم سال آینده ایجاد می‌شود. همچنین سامانه «حمد» (حافظه ملی دیجیتال) نیز تا پایان امسال مناقصه خود را برگزار خواهد کرد و مراحل احداث آن آغاز خواهد شد. از طریق این سامانه‌ها، مردم می‌توانند از منازل و مراکزی خارج از این سازمان، به اطلاعات دسترسی پیدا کنند و شعار ما که «کتابخانه ملی در هر خانه است»، محقق خواهد شد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ادامه به پیگیری طرح جامع اسناد الکترونیک ملی اشاره کرد و گفت: بسیاری از اسناد تولید شده در دستگاه‌های دولتی، نیاز به آرشیو شدن دارند و برای این کار، ما باید به استانداردسازی در پنج حوزه دست می‌زدیم که از این میان در حوزه تولید منابع اسنادی، تعیین تکلیف و طبقه‌بندی و نگهداری این اسناد، استانداردهای لازم، تعریف و ایجاد شده است. همچنین استانداردهای لازم در حوزه دیجیتالی کردن اسناد و ایجاد ایمیل‌های دولتی نیز در دست اجرا است.

شعب کمیته حافظه جهانی در استان‌ها

بروجردی همچنین به موضوع چابک‌سازی و افزایش بهره‌وری پرسنل و پایش منابع موجود در کتابخانه ملی اشاره و عنوان کرد: ما در سازمان دبیرخانه‌ای با عنوان «کمیته حافظه جهانی» داریم که بخشی از سازمان یونسکو امسال است. از این کمیته مصوبه‌ای گرفتیم که شعب استانی دبیرخانه برپا شود و مسئولیت آن نیز به عهده استانداران قرار داده شود. بر این اساس امسال پنج کارگاه در پنج استان با محوریت شناسایی و نگهداری منابع اسنادی برگزار شد.

قطع ارتباط نخبگان با کتابخانه ملی

وی در بخش دیگری از این نشست خبری با اشاره به اینکه کتابخانه ملی ایران باید خانه پژوهشگران و نخبگان قرار گیرد، گفت: در سال جاری نیز تلاش کردیم بسیاری از اصحاب نظر، فکر و نخبه، اینجا را به عنوان مرکزی برای گردهمایی‌های خود قرار دهند و این حس را داریم که اینجا باید به عنوان خانه دوم آنها شناسانده شود. برنامه‌هایی را نیز در این راستا و به منظور تکریم این افراد برگزار کرده و خواهیم کرد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که ۵۴ درصد از اساتید ما با کتابخانه ملی ارتباط ندارند؛ این یک نقطه ضعف جدی در برقراری رابطه ما با دانشگاه‌ها است که سعی کردیم با امضای تفاهمنامه و حرکت به سمت برقراری رابطه با دانشگاه‌ها، ارتباطمان را توسعه دهیم.

بروجردی با اشاره به اینکه آرشیو ملی هنر سال آینده و برای نخستین‌بار در کشور در محل کتابخانه ملی در شهر شیراز افتتاح خواهد شد، عنوان کرد: سازمان امسال توانسته است رنج سنی مدیرانش را از ۴۷ سال به ۴۴ سال کاهش دهد. همچنین بنیادی با عنوان «اهداگران منابع نوشتاری» به شکل غیردولتی در سال آینده تأسیس خواهد شد که هدف از آن، تمرکز بر ظرفیت‌های مردمی برای گردآوری منابع اسنادی است.

وی در ادامه از راه‌اندازی جشنواره‌ای با عنوان «منابع» در سال آینده خبر داد که طی آن برای نابینایان، مقالات و منابع اسنادی، تهیه و در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.

در پایان بخش نخست این نشست خبری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از وجود ۹ میلیون منبع کتابخانه‌ای و ۳ میلیون منبع به شکل کتاب و ۵ میلیون منبع در قالب مقالات و نشریات در این مرکز خبر داد و افزود: ۴۰۰ میلیون برگ سند و ۲.۵ میلیون منبع دیجیتال در کتابخانه در دست بررسی و آرشیوسازی است.

در بخش دوم این نشست خبری، حاضران به سؤالات خبرنگاران پاسخ دادند.

خسروی معاون امور کتابخانه‌ای این سازمان در پاسخ به سؤالی درباره فعالیت‌های کتابخانه به منظور دسترسی آثار عمومی به منابع مکتوب و غیرمکتوب این سازمان گفت: تدوین کتاب‌شناسی ملی در همه کشورها بر عهده کتابخانه ملی است. ما هم در ایران سعی کردیم چنین فعالیتی را به نتیجه برسانیم. نرم‌افزاری که الان تولید شده است و در حال بهره‌برداری آن هستیم، در ۱۱ ماه گذشته به طور متوسط ۴۰۰ هزار نوبت دانلود از طریق اوپک و ۱۹۰ هزار دانلود از طریق کتابخانه‌ها داشته است.

همچنین معاون اسناد کتابخانه ملی نیز در این زمینه از ارائه ۱۳۵ هزار جلد سند به متخصصان در سال جاری خبر داد.

حواشی ثبت جهانی مثنوی معنوی

در ادامه بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در پاسخ به سؤالی درباره حواشی ایجاد شده در خصوص ثبت جهانی مثنوی معنوی نیز گفت: جمهوری اسلامی ایران مسئله ثبت جهانی مثنوی معنوی را مطرح کرد اما کشورهای ترکیه، افغانستان و تاجیکستان، هر سه مدعی بودند که این اثر باید به شکل مشترک در یونسکو ثبت شود که ما نیز از آن استقبال کردیم. در جریان ثبت مشترک آن در یونسکو، کشور ترکیه خواستار این مسئله شد که تمامی اسناد مکتوب مرتبط با مولانا به شکل مشترک ثبت شود. با وجود آنکه ما اعلام کردیم این مسئله تعارضی با ثبت معنوی ندارد، مورد توافق طرفین قرار نگرفته است.

فعالیت نوروزی کتابخانه ملی

در ادامه این نشست خسروی معاون امور کتابخانه‌ای سازمان درباره ساعت فعالیت این مرکز در ایام نوروز نیز گفت: روز ۲۹ اسفندماه سازمان و کتابخانه تا ساعت ۱۷ عصر فعالیت خواهد داشت و روز اول فروردین ماه نیز تعطیل خواهد بود. فعالیت ما از روز دوم فروردین ماه آغاز شده و تا ساعت ۱۹ ادامه خواهد داشت. همچنین شیفت شب نیز در ایام نوروز از ساعت ۲۱ آغاز می‌شود.

وی همچنین در پاسخ به سوال دیگری از ایجاد سامانه‌ای با عنوان «کتاب‌های خطی فارسی در جهان» خبر داد که به گفته وی، شامل فهرست‌نویسی ۶۰۰ هزار عنوان نسخه خطی خواهد شد. بخش نسخه‌های ایرانی این سامانه تماماً فهرست‌نویسی شده و بخش خارج از ایران آن در دستور کار قرار دارد.

وضعیت اسناد محرمانه

در ادامه این نشست خبری، در پاسخ به سوال دیگری درباره میزان وجود اسناد محرمانه در آرشیو ملی ایران و امکان دسترسی به آنها، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران این‌گونه پاسخ داد: وزارت اطلاعات، وزارت امور خارجه و وزارت دفاع، اسناد محرمانه‌ای دارند که خود نگهداری می‌کنند و در اختیار عموم قرار نمی‌دهند. ما در تعاملی که با آنها داشته‌ایم، سعی کرده‌ایم در قالب برخی از فعالیت‌های مشترک، برخی از این اسناد که امکان نمایش عمومی دارند، ارائه کنیم.

بروجردی همچنین در پاسخ به سوال دیگری درباره آمار قابل توجهی که درباره ارتباط نداشتن اساتید با این مرکز ارائه کرد، تصریح کرد: ما با دانشگاه تهران و برخی از دانشگاه‌های دیگر به امضای تفاهمنامه‌های مشترک رسیده‌ایم تا بتوانیم آنها را حساس کرده و ارتباط مشترک متقابل را برقرار کنیم. همچنین تلاش داریم با حمایت‌های نهادهای مختلف در حوزه استارت‌آپ‌ها نیز از نیروهای خلاق و جوان کمک بگیریم. در این زمینه مرکز رشد کتابخانه قرار بود تا پایان سال آغاز به کار کند که به نظر می‌رسد این اتفاق به سال آینده موکول شود.

وی از برگزاری جلساتی با شورای شهر و شهرداری به منظور ایجاد پل هوایی میان ساختمان آرشیو و کتابخانه در دو سوی اتوبان حقانی و نیز برقراری یک سیستم حمل و نقل میان ایستگاه مترو و کتابخانه خبر داد.

۱۳ تفاهم بین‌المللی

در بخش پایانی این نشست نیز رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی از امضای ۱۳ تفاهمنامه عملیاتی با کشورهایی چون قطر، مجارستان، مالزی، روسیه، کره شمالی، چک، قبرس، اسلواکی، ازبکستان، عراق، صربستان و … در سال جاری خبر داد و افزود: شورای انقلاب در سال جاری تمامی اسنادش که شامل متن مذاکرات آن نیز می‌شود، در اختیار ما قرار داده تا مورد استفاده عمومی قرار گیرد. همچنین خاندان شهید مطهری و شهید بهشتی نیز تمامی اسناد، مکاتبات و دست‌نوشته‌های آنها را به منظور استفاده و نمایش در اختیار ما قرار داده‌اند.