فصل دوم پروژه مطالعاتی سفیدکوه مکران به پایان رسید
حسین واحدی با اعلام این خبر هدف از
اجرای فصل دوم بررسی این سه روستا را ثبت آن‌ها و حفظ سنن و
فرهنگ بومی مناطق کوهستانی بلوچستان اعلام کرد که الگوی
معماری، استقراری و معیشتی مشابه جوامع پیش‌ازتاریخی از جمله
جوامع نوسنگی و مس‌وسنگ دارند و در فصل نخست به عنوان
نمونه‌های مهم و شاخص‌تر در منطقه شناسایی شده بودند.
او افزود: با وجود اینکه منطقه مورد بررسی محدوده بسیار کمی را
در بر می‌گیرد و هدف اصلی آن ثبت سه دهکده یاد شده
است، حاصل کار این بررسی بسیار قابل توجه است.
سرپرست هیئت باستان شناسی با بیان این که در محدوده یاد شده
در مجموع ۹ محوطه باستانی شناسایی شامل گورستان‌ها و محوطه‌های
استقراری از دوران پیش‌ازتاریخ، تاریخی و اسلامی شناسایی شد تصریح
کرد: علاوه بر محوطه‌های شناسایی شده مطالعات مردم‌نگاری نیز در
سه دهکده یاد شده صورت گرفته که اطلاعات آن درحال تدوین
است و امید می رود به زودی اطلاعات این فصل از مطالعات
باستان‌شناختی به ثبت این سه دهکده منحصربه‌فرد
بیانجامد.
او اظهار داشت: در بررسی باستان شناختی شواهد ویژه باستانی و مردم
شناختی از جوامع کمتر شناخته شده سفیدکوه به دست آمده که از
بارزترین آن‌ها می‌توان به کشف شواهد معماری مدور که تداوم آن تا
امروز در منطقه سفیدکوه (هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان)
ادامه دارد، گونه سفال خاصی که به لوندو (Londo) معروف است و
شواهدی از سفال‌هایی مشکوک به دوره مس‌وسنگ و مفرغ اشاره
کرد. نتیجه آزمایشات گاهنگاری مطلق آن‌ها به زودی منتشر
خواهد شد.
وی تصریح کرد: سفال‌های لوندو جزء سفال‌های شاخص بلوچستان
بوده و می‌توان این گونه سفالی را هم افق با سفال‌های دوره اول
تپه یحیی کرمان و محوطه کفتری در فارس و احتمالا متعلق به هزاره
سوم و دوم پیش از میلاد دانست که شاهدی بر تعامل و تبادلات میان
مردمان منطقه است.
واحدی گفت: به طور کلی در این فصل از بررسی، حجم و تراکم
نمونه‌های سفالی بدست آمده از سطح مناطق مورد بررسی نسبت به فصل
قبلی بسیار بیشتر و نمونه‌های بدست آمده از سطح محوطه‌های
استقراری به نسبت کمتر از نمونه‌های بدست آمده از گورستان‌ها
است.
به گفته او، در کنار یافته‌های یاد شده در این فصل از بررسی
شواهد تازه‌ای از وجود دمب‌های مدور و گورهای سنگچین راست‌گوشه
مربوط به دوران پیش‌ازتاریخ و تاریخی که از اهمیت درخور توجهی
برخوردار است شناسایی و بررسی شد.
این باستان شناس با اشاره به نمونه گور مدور شناسایی شده که
نمونه‌های آن در مناطق همجوار چون پاکستان و عمان (محوطه‌هایی چون
هیفت، ام‌النار و جعلان) در بازه زمانی پیش از تاریخ شناسایی
شده تصریح کرد: طبق اطلاعات به دست آمده از فصل‌های گذشته و
همین‌طور مطالعات تکمیلی در این پروژه می‌توان اذعان داشت منطقه
سفیدکوه تحت سیطره جوامع نیمه‌کوچرو بوده و از مناطقی است که در
تعامل و تبادل بین جوامع حاشیه جنوبی خلیج فارس و جوامع دشت‌های
وسیع بلوچستان و سیستان و مناطق همجوار به شمار می‌رفته است.
کشف گورستان‌های تاریخی و اسلامی
او اظهار داشت: در این بررسی شواهدی از گورستان‌های تاریخی و
اسلامی نیز دیده شد که احتمال می‌رود به دلیل سوق‌الجیشی بودن
منطقه از دیرباز مامن و سکونتگاه عشایر نیمه یکجانشین بوده
به‌طوری که این جوامع هم اکنون نیز در این منطقه سکونت دارند.
به گفته واحدی، این منطقه موقعیت استراتژیک
داشته و بین مناطق حاشیه‌ای خلیج فارس و حومه جازموریان قرار
گرفته است. دهمواره پرسش‌های بنیادین در خصوص گاهنگاری و جه
تشابهات یافته‌های معماری در منطقه با نمونه‌های پیش‌ازتاریخی
(نوسنگی) برای ما مطرح بوده که در این فصل با انجام مقایسه
های نسبی صورت گرفته به پرسشی بنیادین در مورد گاهنگاری نسبی
معماری مدور در منطقه و عدم گزارش سایت‌های نوسنگی در منطقه به
صورت کلی پاسخی داده شد.
او گفت: طی مطالعات فصل دوم در منطقه و باتوجه به انجام بررسی
برحسب نوع، مصالح، ابعاد، فرم معماری، الگوی استقراری و نیز
زمین‌سیما و موقعیت جوی منطقه مذکور با محوطه‌هایی مربوط به دوره
نوسنگی با شاخصه معماری مدور در مناطقی چون لوانت، بین‌النهرین،
آناتولی، قفقاز و ماورا قفقاز، سند، ایران، حوزه خلیج فارس
می‌توان الگوی معماری و استقراری در منطقه را همسو با معماری
محوطه‌های نوسنگی در این حوزه‌های فرهنگی دانست و در نهایت
بیش‌ترین وجه تشابه را از لحاظ نوع، ابعاد، فرم و نیز منطقه و
زمین‌سیما مشابه با محوطه‌های نوسنگی در عمان، حاشیه جنوبی خلیج
فارس و اردن که دارای تاریخ گذاری مطلق هستند عنوان کرد.
واحدی خاطرنشان کرد: به دلیل انجام نشدن مطالعات گاهنگاری
مطلق و مطالعات مرتبط به دوره نوسنگی در منطقه، درحال حاضر با
انجام مقایسات گاهنگاری نسبی و مطالعات بیشتر برای روشن سازی این
بازه زمانی در منطقه پرداخته شد.
سرپرست هیئت باستان شناسی با بیان اینکه طرح یاد
شده همراستای طرح پژوهشی سال گذشته با رویکرد قوم باستان
شناسی صورت گرفته ابراز امیدواری کرد این طرح با همکاری
پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشکده باستان شناسی و
همکاری متخصصان بیشتر در فصل‌های آینده با اهداف گسترده‌تری
از جمله مطالعه روند تغییرات معماری در جوامع باستانی منطقه،
شناسایی دقیق‌تر تداوم استقرار در منطقه و ایجاد جدول گاهنگاری
برای منطقه انجام شود.