به موضوع دفاع مقدس ساده‌انگارانه نگاه می‌کنیم
عبدالرضا اکبری بازیگر سینما و تلویزیون که
سابقه بازی در نقش‌های متعددی از آثار سینمای دفاع مقدس را دارد،
در گفت وگو با خبرنگار ایرنا و با اشاره به کیفیت آثار تولیدشده
در این حوزه طی ۴۰ سال گذشته، بیان کرد: سینمای دفاع مقدس یا
سینمایی که پیرامون موضوع جنگ حرف می‌زد یک فراز داشت و آن درست
در همان دوران جنگ بود که اوج گرفت.
وی افزود: پس از آن دوره، این سینما در مدل‌ها و تیپ‌ها و
ژانرهای مختلف کار می‌شد تا این‌که به شکل کمدی آن رسیدیم که برخی
موضوعات کمدی را در این حوزه محوریت قرار دارند؛ فیلم‌هایی مانند
لیلی با من است و اخراجی‌ها که نگاه طنز به این
موضوع داشتند.
اکبری تصریح کرد: در کنار موضوعات مذکور البته طی این سال‌ها
کسانی هم به گیشه نگاه داشتند و قصه‌های جنگ را با خروجی‌های
سینمایی اکشن و هیجانی و زدوخورد مطرح می‌کردند.
در نهایت گذشته از این شکل اغراق‌آمیز زد و خورد و پیروزی‌های
بزرگ و شکست دشمن شکل طنز که بعدها مطرح شد، آن زمان یعنی
در زمان جنگ، فیلم‌ها و تولیدات سینمایی بیشتر طرفدار داشت و
تماشاچی را با خودش همراه می‌کرد؛ آن هم با انواع و اقسام
قصه‌های مختلف و تیپ‌های متفاوتی که جنگ را مطرح می‌ساختند.
بازیگر فیلم‌های سینمایی کانی مانگا (سیف‌الله
داد، ۱۳۶۶) و آخرین پرواز
(احمدرضا درویش، ۱۳۶۸)، خاطرنشان کرد: در کنار
تمام تولیدات جنگ طی ۴۰ سال گذشته، فیلم‌های معناگرایی هم وجود
داشت؛ یعنی فیلم‌هایی که در فضای جنگ بود، ولی مفهومی خاص
داشت، یا فیلم‌های اجتماعی که توسط بچه‌هایی ساخته شد که به جنگ
رفته بودند و جبهه را دیده بودند و به قصه‌های اجتماعی و زندگی
اجتماعی آن‌ها پرداخت؛ فیلم‌هایی مانند پناهنده، سرعت و
هیوا ازاین‌دست هستند.
سینمای جنگ مرد میدان می‌خواهد
اکبری در اشاره به دشواری‌های ساخت فیلم‌هایی با مضمون جنگ، ادامه
داد: اما پس‌ازآن (بعد از دوران جنگ) این سینما افت کرد و تک‌وتوک
کارهایی داریم که در این زمینه کار می‌شوند.
وی افزود: علت کم‌کاری در این حوزه شاید این است که تولید
فیلم‌های مرتبط با جنگ و دوره دفاع مقدس، سرمایه و زمان و
هماهنگی‌های زیادی می‌طلبد و بسیاری سازمان‌ها و نهادها به دلیل
تجهیزاتی که دارند باید کمک کنند فیلم جنگی شکل بگیرد.
ضمن این‌که آدم‌هایی (کارگردان‌هایی) که در این حوزه کار
می‌کردند و این حوزه را بلد و مرد این میدان بودند (سینمای جنگ
مرد میدان می‌خواهد) به‌تدریج فاصله گرفتند، کم و دور
شدند یا از میان ما رفتند؛ آدم‌هایی مانند رسول
ملی قلی پور یا سیف‌الله داد.
درنتیجه شاهد هستیم که این فیلم‌ها امروز کمتر ساخته
می‌شوند.
بازیگر فیلم سینمایی پناهنده (رسول ملی قلی
پور ۱۳۷۲) یادآور شد: این در حالی است که در دنیا به
مسائل جنگشان می‌پردازند و موضوعاتی را از جنگ استخراج می‌کنند که
بسیار دیدنی است؛ یعنی هم جذاب است و هم بیننده را می‌کشاند؛
ضمن این‌که اخیراً در دنیا تولید فیلم‌های سینمایی پرداخت‌های
بسیار متفاوتی پیداکرده‌اند و موضوعات تازه و بکری را استخراج
می‌کنند که ما بسیار کم از آن‌ها حرف می‌زنیم.
امروز ازنظر ادبیات نمایشی در سینما دچار کمبود شده‌ایم؛ یعنی
در تولیدات کمتر به نقش و جایگاه ادبیات توجه می‌شود؛ در صورتی
که اگر قصه‌ها و فیلم‌نامه‌هایی که ساخته می‌شوند به این نکته
مهم توجه کنند که رعایت اصول نمایشنامه‌نویسی و فیلم‌نامه‌نویسی
و محکم و استخوان‌داربودن یک داستان، موفقیت درخوری را به
ارمغان می‌آورد، می‌توانیم خروجی‌های بهتری را متصور
شویم.
وی افزود: ضمن این‌که در پرداخت داستان باید از شیوه‌های مرسوم و
روزمره‌ای که دیگر عادی شده و نمایش آن جذابیتی ندارد، فاصله
بگیریم و در بهره‌گیری از تکنیک‌ها و استفاده از فناوری‌های جدید
به‌روز باشیم.
خلاقیت گمشده ما است
بازیگر فیلم سینمایی اخراجی‌های۱ (مسعود
ده‌نمکی، ۱۳۸۵)، در تشریح وضعیت موجود یادآور شد:
خلا موارد مذکور باعث شده بسیاری از نویسندگان ما چه در
داستان‌های خانوادگی و چه در سایر حوزه‌ها و در موضوعات اجتماعی و
جنگی صرفاً رونویسی کنند و کمتر به سراغ خلاقیت در تولید اثر
بروند؛ در نتیجه عنصر خلاقیت گمشده ماست.
وی افزود: ما موضوع و قصه تازه نداریم و متأسفانه برای پرداخت به
آن‌وقت گذاشته نمی‌شود؛ زیرا همه دنبال این هستند که
سریع اثرشان را تبدیل به پول سازند و به همین دلیل در
کوتاه‌ترین زمان ممکن قصه‌ای را می‌نویسند که آن‌هم برگرفته از
همین آثاری است که ما ساخته‌ایم یا دیگران ساخته‌اند؛ زمانی
هم که فیلمی را می‌سازند در پرداخت آن‌قدری که باید سرمایه گذاری
شود، نمی‌شود که آدم‌های قوی و متخصص را در جایگاه‌های
خودشان قرار دهند.
صرف‌نظر از استثنائات و کارهای قابل دفاعی که در حوزه دفاع مقدس
ساخته شده است باید گفت متاسفانه مقداری راحت‌طلب شده‌ایم
و به این موضوع ساده‌انگارانه نگاه می‌کنیم.
اکبری در انتها و در پاسخ به این سوال که در بین آثار دفاع مقدس
در کارنامۀ هنری خود به کدام یک بیشتر از سایرین علاقه‌مند است،
گفت: فیلم‌های کانی مانگا، پناهنده و سرعت از جمله آثار
جنگی من در حوزه دفاع مقدس بوده است؛ اما به دلیل این که در فیلم
اخراجی‌های۱ نقش سرهنگی را بازی می‌کردم که بسیار متفاوت
از نقش من در فیلم‌هایی چون پناهنده و سرعت بود، این
فیلم و این نقش را بیشتر از سایر کارهایم دوست دارم.
۵ دهه فعالیت هنری
عبدالرضا اکبری (متولد ۱۳۳۲) بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما است
که فعالیت هنری خود را تئاتر در سال ۱۳۴۷ در تلویزیون در سال ۱۳۶۰
آغاز کرد. اولین تجربه حضور سینمایی اکبری به بازی در فیلم
زندان دوله تو به کارگردانی رحیم رحیمی‌پور و در سن ۳۱
سالگی بازمی‌گردد.
جدال در تاسوکی ۱۳۶۵، بی‌پناه ۱۳۶۵، اتاق یک ۱۳۶۵، مکافات
۱۳۶۶، کانی مانگا ۱۳۶۶، فانی ۱۳۶۸، صنوبرهای سوزان ۱۳۶۸، مزد ترس
۱۳۷۱، زیر سایه کنار۱۳۷۲، روز شیطان۱۳۷۳، ساغر۱۳۷۶، دختری با
کفش‌های کتانی۱۳۷۷، ایستگاه بهشت۱۳۸۵، لبخند خدا ۱۳۹۲ از
جمله آثار سینمایی در کانامۀ هنری اکبری است.
ضمن این که وی سابقۀ بازی در مجموعه‌های تلویزیونی متعددی همچون
پیروفا ۱۳۶۴، بیدارن ۱۳۶۹، لبخند زندگی ۱۳۷۲، پهلوانان
نمی‌میرند ۱۳۷۴، بازگشت به خانه ۱۳۷۵، تولدی دیگر ۱۳۷۷،
پرونده‌های مجهول ۱۳۸۰، راز ققنوس ۱۳۸۴، اغما ۱۳۸۶، خون بها ۱۳۸۹،
شوق پرواز ۱۳۹۱، معمای شاه ۱۳۹۴ و آنام ۱۳۹۶ را دارد.