مجسمه و معماری در استوپا

در تعریفی اولیه، از استوپا به عنوان معماری خاصی که جهت یادبود شخص بودا بنا گردیده نام برده شده است. ساختار این بناها گنبدی بر پایه ای گرد یا چهارگوش که بر بالای آن یک فضای مربع شکل به نام “هارمیکا” و یک دکل بلند به نام “یاستی” قرار دارد تشکیل شده است. همچنین دورتا دور گنبد را نرده سنگی و چهار دروازه محاط می نماید.
البته مجموع این عناصر همچون بیشتر آثار هنری هند جنبه نمادین دارند: استوپا خود از جمله نمادهای نیمه شمایلی در هنر بودایی است.
“هارمیکا” نماد بهشت خدایان و “یاستی” محوری است که عالم را به بهشت های برین متصل می سازد. اما نکته مهم درباره استوپا عبارت است از مغایر بودن درک و شناخت اولیه ما از تعریف معماری – محصور کردن فضا جهت رفع نیازهای انسانی – و ویژگی مجسمه وار استوپا. زیرا استوپاها گنبدهای توپری هستند که فاقد فضای کاربری متعارف در معماری می باشند. به دیگر عبارت استوپاها فرم های گنبدی شکل بزرگی هستند که فضا را اشغال کرده اند. بر این اساس به نظر می رسد اتلاغ واژه مجسمه به جای معماری به این پدیده فرهنگی – هنری صحیح تر باشد.
ضمن این که علاوه بر حالت تندیس وار فرم کلی استوپا، ما می توانیم نقش برجسته ها و فرم های پویایی رابر روی دروازه ها مشاهده کنیم که این نیز از عوامل مضاعف ساختار تندیس وار استوپا می باشد.
از این رو به نظر می رسد می توان از مقایسه آثاری چون استوپا با پیکره های محیطی در مجسمه سازی و همچنین پیکره های مسکونی در معماری مرز مبهم شناخت آثار معماری – مجسمه را مورد مطالعه بیشتر قرار داد.

برگرفته از وبسایت عیار – وبسایت نقد هنری