نگاهى کوتاه به پیشینه پرستش از آغاز تاکنون

شواهد باستان شناسى ، دوره اى از تاریخ را نشان مى دهد که مربوط به چهل تا شصت هزار سال پیش است . آثار مکشوفه از غرب ایران (لرستان ) حکایت از رواج گسترده مراسم مذهبى و دینى در این سرزمین دارد و این ناقض نظریه جان بولاک انگلیسى است که به مرحله بیدینى در ادوار اولیه تاریخ انسان معتقد بود. همو بود که مى گفت : پائین ترین مرحله حیات انسان ، مرحله((لادینى و خدانشناسى )) است ؛ مرحله بعدى مرحله ((فتیش پرستى )) است ؛ مرحله سوم ، دوره توتمیسم یا طبیعت پرستى است ، مرحله چهارم دوره جادوگرى است و مرحله پنجم دوره بت پرستى است و مرحله ششم دوره توحید اخلاقى مى باشد.
((اندرولانگ )) دانشمند اسکاتلندى مى گوید که بشر اولیه به یک نوع یکتاپرستى اعتقاد داشته و به یک مبداء متعال اخلاقى در دین خود مؤ من بوده است . همان طور که انسان نمى تواند بیش از یک پدر داشته باشد، بشر اولیه نیز کم و بیش یکتاپرست بوده و به یک خداى برتر اعتقاد داشته باشد. او جغرافیاى پرستش را چنین ترسیم کرده است : ۱ دین پست یا اساطیر و افسانه خدایان ، ۲ دین عالى توحید خداى یکتا.
((فرایز)) مى گوید: ((دین یعنى نیروى تسکین دهنده فوق انسانى که رفتار و زندگى انسان را تحت نظم در مى آورد. و جادو بر اساس قوانین تغییر ناپذیر طبیعت استوار است . اعتقاد به نیروهاى منظبط کننده اساس دین را تشکیل مى دهند. فرق بنیادین دین و جادو در همین است که جادو یک حالت تشویش آمیز دارد و دین حالت آرامش خاطر و اطمینان قلب در انسان به وجود مى آورد. دین ، ذاتى ذهن انسان و مکمل طبیعت بشرى است . شاید همه چیز تحلیل رود، ولى اعتقاد به خدا که اصل نهائى همه ادیان است ، بر جاى خواهد ماند… ادیان همه از سرزمین مقدس ذهن انسانى سرچشمه گرفته و از یک روح ، جان یافته اند.))

وجوه مشترک ادیان بزرگ در حکمت عملى

۱ خداشناسى و یکتاپرستى .
۲ نیکوکارى و دستگیرى از ضعفا.
۳ راستى و درستى و حرمت دروغ .
۴ حرمت زنا.
۵ منع دزدى و رشوه گیرى .
۶ وفاى به عهد.
۷ پاکیزگى و طهارت .
۸ عبادت استعانت .
۹ نیازردن و حیوانات بى آزار.
۱۰ احترام به والدین .
۱۱ آنچه به خود نمى پسندى به دیگران روا مدار.
۱۲ میانه روى و اعتدال .
۱۳ محبت به یکدیگر و خدمت به خلق .
۱۴ تقوى و پرهیزکارى .
۱۵ نکشتن بیگناه .
۱۶ آباد کردن جهان .
۱۷ خیرات براى مردگان و یاد آنان .
۱۸ اعتقاد به پاداش و کیفر پس از مرگ .
۱۹ کسب معاش از راه حلال .
بدیهى است که این عناوین در دین اسلام از گستردگى و عمق بسیار بیشترى برخوردار است .