نویسنده: یزدان صفایی دین و ایزدان، معمولاً در گستره‌ای پهناور پراکنده می‌شوند. ‌گاه میان نام ایزدان مردمانی بس متفاوت و دور از هم، نزدیکی و یکسانی دیده می‌شود. این نوشتار درباره‌ی چرایی این موضوع گفتگو نخواهد کرد بلکه نمونه‌ای از این…

داستان زیرجامه به اندازه‌ی تاریخ تمدن قدمت دارد. زیرجامه نزدیک‌ترین جامه به پوست تن و از برخی لحاظ برانگیزاننده‌ی خواهش تن است و با این حال در برخی موارد نفرت‌انگیز می‌تواند باشد. در سخن امروز به اتفاق به چگونگی تحول زیرجامه در غرب و در…

پیشکش به کاوشگران، مرمت‌کنندگان و باستان‌شناسانی که به هر نیت، عمر خود را در زیر آفتاب سوزان ایران گذراندند تا شکوه گذشته را از زیر خروارها خاک بیرون کشند و به دست آیندگان بسپارند.‌‌‌ در هفته گذشته با دو نوشتار جالب روبرو شدم. نخست،…

نویسنده: یزدان صفایی نامهای شاهان هیتیها ایرانی هستند، نامهای آرتاتاما Artatama و توشراتا Tushrata و میتواسا Mitwasa دست کم، بخشی ایرانی هستند(1) به باور نگارنده، نام نخست که از دو جز «آرتا» و «تاما» ساخته شده به معنی «تخمه ی آرتا» یا…

دین در مصر باستان پایگاه اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی و حتی سیاسی داشته است. مذهب قبطیان همانند مذاهب بابلیان، یونانیان، آشوریان و ... دارای دوگانگی و یا بهتر بگوییم چند گانگی بوده است. از یک سو پرستش خدایان بزرگ که روحانیان مصری به منظور تقویت…

گائوماته ، گئوتمه بودا ، هومان و ایّوب و لقمان نامها و وجوه متفاوت زرتشت سپیتمان هستند: « زرتشت همان گئوماتای مغ،مصلح اجتماعی بزرگ عهد نخستین پادشاهان هخامنشی است» این عنوان که برای نخستین باراز طرف این جانب جواد مفرد کهلان، نگارندهً…

به عنوان پیش سخن جهت ورود به موضوع فرهنگ و تمدن مصر باستان باید به چند نکتۀ با اهمیت اشاره شود. مردم مصر باستان در روند تاریخ طولانی خود در هر دوره ای از عهود باستانی، میانه و عهد جدید این دوران با عظمت و شکوهمند، تمدن برجسته ای را به وجود…

سلسله بیستم مصر یک بار دیگر با مسائل و مشکلات عدیده ای چون شورش کشاورزان و بردگان و نیرومند شدن روزافزون مخالفان فرعون و اشراف روبرو شد. قدرت مرکزی حکومت پیوسته تضعیف و در مقابل آن اشراف، سران نوم ها و کاهنان معابد آمون به گونه ای چشم گیر…

نویسنده: یزدان صفایی آشوریان از گوتی‌ها با نام «قوتی» یاد کرده‌اند. واژه‌ی گوتی فقط در هزاره دوم و سوم پیش از میلاد به کار می‌رفته است و به یک گروه قومی مشخصی گفته می‌شده و سپس‌تر این اصطلاح به اقوام گوناگونی که در شمال و شرق بابل زندگی…

نویسنده: یزدان صفایی بدیهی است که دین مردم ایلام ماهیت چند خداگرایی داشت. متاسفانه، نام برخی از ایزدان تنها به وسیله‌ی پندارنگاری اکدی نوشته شده است؛ اما ابن بدان معنی نیست که فی المثل نام ایزد خورشید که در زبانهای سامی شمس خوانده می‌شد به…

نویسنده: یزدان صفایی پیش از پرداختن به بررسی تاریخ پادشاهی کاسی‌ها در بابل، نیازمند بررسی پیدایش، خاستگاه و دیگر ویژگی‌های قوم باستانی کاسی‌ها هستیم. از حدود هزاره سوم پیش از میلاد، کاسی‌ها (آشوری‌ها آن‌ها را به این نام خوانده‌اند) طوایف…

نویسنده: یزدان صفایی کیمری‌ها اقوامی کوچ‌نشین بوده‌اند که شناخت تاریخ و تمدن ایران، به شناخت آن‌ها وابسته است. آن‌ها، زبان، نژاد، هنر و تاریخی سرشار دارند که از ویژگی‌ها و عناصر تمدنی و فرهنگی ایرانی برخوردار بوده‌ است. خاستگاه و…

نویسنده: یزدان صفایی تمدن لولوبی که حاصل اتحادیه‌ای متشکل از اقوام ساکن در کوه‌های غربی فلات ایران بوده است، در هزاره‌های دور، حکومتی تشکیل داده بود که بر بخش نسبتاً وسیعی از نیمه‌ی غربی ایران حکومت می‌کرد. نام‌شناسی در روزگار…

تاریخ سیاسی مصر در برگیرندۀ رویدادهای سیاسی قابل توجهی است که مورخان تنها به کمک آن می توانند به چگونگی روی کار آمد ، بقا و اضمحلال آن پی ببرند، ولی قرائن و اسناد بدین گونه است که ارتباط و انسجام میان رویدادهای سیاسی و تحولات دیگر در مصر…

نویسنده: یزدان صفایی نام سرمتی را یونانیان و رومیان در مورد طوایفی به کار می بردند که به تدریج سکاها را از نواحی جنوب روسیه بیرون راندند.(۱) در نوشته‌های اسطوره‌ای و دینی ایرانی، فریدون که شاه آریاییان بود، سرزمین خویش را میان ۳ فرزند خود…