بي‌اطلاعند، يا اگر به اين كارها پرداخته‌اند بسيار مقدماتي و محدود است، به نام ملتهاي «اوليه» بناميم. در مقابل، مي‌توان ملتهاي متمدن را «دورانديشان خطنويس» ناميد.

-i از شكار تا برزگري

فقدان حس پيش‌بيني در ملل اوليه – آغاز دورانديشي – شكار و ماهيگيري – گله‌داري – اهلي كردن حيوانات – كشاورزي – خوراك – آشپزي – آدمخواري

«سه نوبت غذا خوردن در شبانروز، نشانة سازمان اجتماعي پيشرفته‌اي است. وحشيها يا از پرخوري گرفتار تخمه مي‌شوند يا روزه مي‌گيرند.» وحشيترين قبايل هنديشمردگان امريكايي نگاه‌داشتن غذاي امروز را براي فردا، دليل بي‌آبرويي و بيذوقي مي‌دانند. بوميان استراليايي هرگز قادر نيستند كاري را كه نتيجة آن فوراً عايدشان نگردد انجام دهند؛ هر فرد از قبيلة هوتنتوت مانند اربابي است كه كار نداشته باشد، و زندگي در قبيلة بوشمن افريقاي‌جنوبي «يا سور است يا قحطي. در اين كوتاه نظري، و همچنين بسياري از طريقه‌هاي زندگي مردم وحشي، حكمتي نهفته است. به محض اينكه بومي به فكر فرداي خود بيفتد، از بهشت عدن به هاوية غم و غصه سقوط مي‌كند و زردي پريشانخاطري بر چهرة او مي‌نشيند؛ در اين وقت است كه حرص شدت پيدا مي‌كند و سرمايه‌داري آغاز مي‌شود و آسايش خاطر انسان اولية «بيخيال» از ميان مي‌رود. سياه امريكايي امروز در اين مرحله به سر مي‌برد. پيري سياح روزي از يكي از راهنمايان اسكيموي خود پرسيد: «به چه فكر مي‌كني؟» و اين جواب را شنيد كه: ‌«من به هيچ‌چيز فكر نمي‌كنم؛ گوشت فراوان در اختيار دارم.» آيا فرزانگي واقعي آن نيست كه تا ناچار نشويم فكر نكنيم؟

مع‌ذلك، اين بيخيالي دشواريهاي شديدي به دنبال دارد و آنان كه توانسته‌اند از اين مرحله بگذرند تفوق حقيقي را در ميدان تنازع براي زندگي به دست آورده‌اند. سگي كه استخوان نيمخوردة خود را زير خاك پنهان مي‌كند، سنجابي كه فندق را براي روز ديگر خود نگاه مي‌دارد، زنبوري كه عسل را در كندوي خود ذخيره مي‌كند، و مورچه‌اي كه از ترس روز باراني توشة خود را پنهان مي‌سازد، همة اينها، نخستين كارگران تمدن بوده‌اند. بدون شك اين مخلوقات ضعيف، و چند تاي ديگر نظير آنها، بوده‌اند كه به نياكان ما راه ذخيره كردن براي فردا را آموخته‌اند و به آنان ياد داده‌اند كه از فراواني تابستان استفاده كنند و براي روزهاي سخت زمستان توشه بردارند.

آيا نياكان ما چه مهارتي داشته‌اند كه از خشكي و دريا غذايي را كه ماية زندگي ملل اوليه بوده به دست مي‌آورده‌اند؟‍! با دست خود هرچه را كه مي‌شد خورد از زمين