و با گردنهاي كشيده چشم به سقف غارهاي ماقبل تاريخي مي‌دوزند و تصاوير درخشاني را كه بر آنجاها رسم شده مورد مطالعه قرار مي‌دهند؛ دسته‌اي ديگر جمجمه‌هاي قديمي را از گورهاي چو-كو-تين بيرون مي‌آورند و شهرهاي مدفون شده را در موهنجودارو يا يوكاتان اكتشاف مي‌كنند؛ خاكها و خرابيهاي قبور مصري را، كه بر نبش‌كنندگان آنها لعنت فرستاده‌اند، با سبد و زنبيل برمي‌دارند و از چهرة كاخهاي مينوس و پريام گرد مي‌افشانند و از خرابه‌هاي تخت‌جمشيد پرده برمي‌دارند و در سرزمين افريقا، به اميد رسيدن به بازمانده‌هايي از كارتاژ، حفاري مي‌كنند و در جوف جنگلها به معابد آنگكور مي‌رسند. در سال 1839، در شهر آبويل فرانسه، بوشه دپرت براي نخستين بار به آثار و ادواتي از عصر حجر دست يافت، و مدت نه سال مورد سخرية همه مردم قرار گرفت؛ چه همه در آن زمان خيال مي‌كردند كه وي دچار فريبي شده است. در 1872، شليمان با پول خود، و حتي با دست خود، جديدترين شهر، از شهرهايي كه متوالياً در تروا ساخته شده بود، را از زير خاك بيرون آورد؛ او هم با خندة ترديدآميزي مورد استقبال عصر خود قرار گرفت. در هيچ قرني، توجه به تاريخ به اندازة قرني نبوده است كه پس از مسافرت شامپوليون جوان، در مصاحبت ناپلئون جوان، به مصر (در سال 1796) واقع مي‌شود؛ امپراطور جوان از مصر دست خالي بازگشت، ولي شامپوليون، هنگام بازگشت، تمام مصر و گذشته و حال آن را در مشت خود داشت. از آن زمان است كه هر نسلي مدنيتها و فرهنگهاي تازه را اكتشاف مي‌كند و گام تازه‌اي براي رسيدن به معرفت بيشتر دربارة انسان، و تكامل او بر سطح زمين، برمي‌دارد. در زندگي نوع بشر سفاك و خونريز، هيچ چيز زيباتر از اين كنجكاوي شريف و اين تمايل خستگي‌ناپذير و حريصانه براي رسيدن به علم و دست يافتن به معرفت وجود ندارد.

1. مردم عصر ديرينه سنگي

اوضاع زمينشناختي – اشكال و نژادهاي مختلف بشر

تاكنون كتابهاي فراوان و بزرگي نوشته شده تا اطلاعاتي كه راجع به انسان اوليه در دست است در معرض مطالعه گذاشته شود و، در عين حال، بي اطلاعي ما نسبت به آن مردم زير پردة اين نوشته‌ها مخفي بماند. ما اين كار را به علوم ديگري كه مبتني بر فرض و تخيل است وامي‌گذاريم تا دربارة انسان دو عصر ديرينه سنگي و نوسنگي آنچه به نظرشان مي‌رسد بگويند؛ آنچه اينك در صدد آن هستيم اين است كه معلوم داريم دو تمدن ديرينه سنگي و نوسنگي چه تأثيري در فرهنگ و زندگي معاصر ما داشته‌اند.

آنچه بايد در متن و زمينة اين داستان مورد نظر ما قرار گيرد آن است كه زمين آن روزگار با زميني كه اينك ما زندگي گذران خود را بر آن مي‌گذرانيم بسيار تفاوت داشته است. بدون شك، زمين آن روزگاران در زير فشار امواج يخ، كه گاه به گاه آن را تحت فشار قرار مي‌داده، مي‌لرزيده، به همين