ساختن نقش برجسته و كنده‌كاري، به سر منزل بلوغ رسيده و وضعي در خور اطمينان داشته و، از رهگذر سابقه‌اي طولاني، بنيان آن بقاعده و استوار شده بوده است.

سوخته شدن شهر چيزي نيست كه بتوان گفت، در همة احوال، بلا و بدبختي غيرقابل جبران است؛ بلكه، غالب اوقات، از دو لحاظ آباداني و بهداشت، سودمند واقع مي‌شود؛ اين قاعده درست دربارة لاگاش آن زمان صدق مي‌كند. پيش از آنكه قرن بيست و ششم ق‌م فرا رسد، اين شهر به دست شاه روشنفكري به نام گودآ دوباره آباد شد و رونق گرفت؛ مجسمه‌هاي كوتاه تنومند اين شاه معروفترين آثاري است كه از سنگتراشي سومري برجاي مانده است. در موزة لوور، مجسمه‌اي از سنگ ديوريت وي را در حال خشوع و عبادت نشان مي‌دهد، با عمامة سنگيني بر سر، كه شكل آن به كولوسئوم شباهت دارد؛ دستها را بر سينه روي يكديگر گذاشته، شانه و پاهايش برهنه است، و دو ساق پاي ستبر او را دامني به شكل زنگوله پوشانيده كه روي آن با خط مقدس (هيروگليف) چيزهاي بسياري نوشته‌اند. آثار و خطوط نيرومند و در عين حال منظم سيماي او از مردي متفكر و دادگر و با عزم و نيكومنش حكايت مي‌كند. رعاياي او نه به عنوان اينكه وي مرد جنگنده‌اي بود به او احترام مي‌گذاشتند، بلكه او را به عنوان شاه فيلسوف و متفكري دوست مي‌داشتند كه عمر را وقف دينداري و ادب‌پروري و كارهاي نيك ساخته بود: در واقع او را بايد ماركوس آورليوس سومري دانست. معابد فراوان ساخت؛ همان گونه كه امروز هيئتهاي اعزامي به كاوش مي‌پردازند و از اين ميان به مجسمه‌هاي وي دست پيدا مي‌كنند، وي نيز تحقيق و مطالعه در آثار گذشتگان را تشويق مي‌كرد و از ظلم و ستم نيرومندان بر ناتوانان جلو مي‌گرفت. يكي از آثار نوشتة وي كه به دست آمده نمايندة سياست خاص اوست؛ به جهت همين سياست بود كه رعايا او را مي‌پرستيدند و، پس از وي، او را به مقام خدايي رسانيدند. در آن نوشته چنين آمده است: «در مدت هفت سال كنيز با بانوي خود برابر بود؛ و بنده در كنار خواجة خود راه مي‌رفت و، در شهر من، ناتوان در پهلوي توانا آسايش داشت.»

در اين اثنا كشور شهر «اوركلدانيان»، كه روزگارش از 3500 قبل از ميلاد (بنا بر آنچه كه از كهنه‌ترين گورهاي آن آشكار مي شود) تا 700 قبل از ميلاد ادامه داشته، در يكي از مترقيترين دوره‌هاي عمر دراز خود به سر مي‌برد. بزرگترين شاه اين سرزمين، به نام اور-انگور، همة بلاد آسياي باختري را تحت فرمان آورد و در آنها پرچم امن و آسايش برافراشت و، در سراسر دولت سومري، نخستين قانون‌نامه‌اي را كه تاريخ مي‌شناسد انتشار داد. خود وي در اين باره چنين مي‌گويد «با قوانين شايسته و عادلانة شمش، من، براي هميشه، بنيان دادگري را برقرار ساختم.» و چون ثروت اور، در نتيجة بازرگاني و حمل و نقل از راه فرات، افزوني يافت، همان كاري را كه پريكلس بعدها در يونان كرده است اور-انگور نيز به انجام رسانيد؛ يعني در زيبايي شهر خود كوشيد و معابد فراوان ساخت و در اين شهر و شهرهاي ديگري كه زير فرمان داشت- مانند لارسا و اوروك و نيپور- ساختمانهاي زيادي كرد،

لوحة پيروزي نرمسين، موزة لوور، پاريس؛ عكس از آرشيو عكس هنر و تاريخ