7- ادبيات

متنها و كتابخانه‌ها- سندباد مصري- داستان سينوحه – داستانهاي خيالي- قطعه‌اي عاشقانه – غزليات – تاريخ- انقلاب ادبي

بيشتر آنچه از ادبيات مصري قديم برجاي مانده به خط «مقدس» نوشته شده، و آنچه باقي‌ مانده چندان فراوان نيست، و تنها از روي همين است كه بايد نسبت به ادبيات باستاني مصر حكم كنيم؛ البته در چنين حكمي تصادف كور سهم فراواني خواهد داشت. شايد، با گذشت زمان، چنان شده است كه اثر بزرگترين شاعران مصر از بين رفته و تنها آثار شاعران درباري به دست ما رسيده باشد. گور يكي از كارمندان دولتي بزرگ سلسله چهارم، صاحب قبر را به نام «منشي كتابخانه» معرفي كرده است؛ ما نمي‌دانيم كه آيا كتابخانه براستي انباري از كتابها و آثار ادبي بوده، يا انبار پر گرد و غباري بوده است كه اسناد و سجلات عمومي در آن نگاهداري مي‌شده. قديمترين چيزي كه از ادبيات مصري مانده «متنهاي اهرام» است، كه عبارت است از موضوعات ديني كه بر ديوارهاي پنج هرم از هرمهاي سلسلة پنجم و ششم نقش شده. كتابخانه‌هايي به دست آمده است كه تاريخ آنها به 2000 ق‌م مي‌رسد؛ اين كتابخانه‌ها عبارت از طومارهاي پيچيده‌اي از پاپيروس است كه در داخل كوزه‌هاي عنواندار جاي دارد و آنها را، مرتب، در طبقات مختلف كتابخانه چيده‌اند. از يكي از اين كوزه‌ها، قديمترين شكل قصة سندباد بحري به دست آمده، و اگر آن را صورت قديمي قصة روبنسون كروزوئه بناميم شايد بيشتر به حقيقت نزديك شده باشيم.

داستان ناخدايي كه كشتي او تكه پاره شده» قطعه‌اي از شرح حال ناخدايي است كه خود وي نوشته و بسيار خوش تعبير و با روح است. اين ناخداي پير، كه با بياني همانند دانته سخن مي‌راند، مي‌گويد: «چه اندازه ماية شادي است كه آدمي چون از مصيبتي برهد، آنچه را بر وي گذشته حكايت كند.» اين ملاح در آغاز داستان چنين مي‌گويد:

پاره‌اي از حوادث را، كه هنگام رفتن به معادن شاهي بر من گذشت، براي تونقل مي‌كنم. در آن هنگام كه بر كشتيي به طول 55 متر و عرض 18 متر قرار گرفتم، در آن 120 نفر از بهترين دريانوردان مصري قرار داشتند، آثار ظاهري آسمان و زمين را مي‌توانستند بخوانند، و دلهاي آنان سخت‌تر از دل شير بود. طوفانها و گردبادها را، پيش از آنكه برسد، پيش‌بيني مي‌كردند.

گردبادي، در آن هنگام كه در دريا بوديم،‌ بر ما وزيد… باد ما را پيش راند و چنان بود كه گويي در برابر باد در حال پروازيم… موجي به بلندي 8 زراع برخاست…