اسرار نهان فن منشيگري راه يافتم؛ ساخته‌هاي آسماني و زميني را خواندم و در آنها تدبير كردم؛ در انجمنهاي نويسندگان حاضر شدم و مراقب پيشگوييها و اخبار غيبي بودم؛ با كاهنان دانشمند به شرح آسمانها برخاستم؛ به ضربها و تقسيمهاي پيچيده‌اي آگاهي يافتم كه در نخستين نظر واضح و آشكار نيست. يكي از اسباب شادي من آن بود كه نوشته‌هاي زيبا و غامض سومري و نوشته‌هاي اكدي را، كه به‌خاطر سپردن آنها دشوار است، تكرار كنم… بر پشت كره اسبها قرار گرفتم و چنان با مهارت بر آنها سوار شدم كه آرام گرفتند؛ برسان جنگاوران، زه‌كمان را كشيده و تير پرتاب كردم و زوبين لرزنده را چنان انداختم كه گويي نيزة كوتاهي است… همچون رانندگان ارابه، مهار را به دست گرفتم… برسان مهندس جنگي، كار بافتن سپرهاي نيي و صفحات سينه‌پوش را به راه انداختم. به دانشي كه همة طبقات گوناگون نويسندگان، در سالهاي پختگي خود، به آن مي‌رسيدند دست يافتم، و در عين حال، آنچه را براي سروري و فرمانروايي لازم است آموختم، و در راه شاهانة خود پيش رفتم.

iv- هنر آشوري

خرده هنرها- نقش برجسته- مجمسه‌سازي- ساختمان- صفحه‌اي از «سارداناپالوس»

آشور، در پايان كار، از لحاظ هنر به پاية معلم خود، بابل، رسيد، و در ساختن نقش برجسته بر آن پيشي گرفت. ثروت فراواني كه چون سيل به طرف آشور و كالح و نينوا سرازير مي‌شد، هنرمندان و صنعتگران آشوري را تشويق مي‌كرد تا براي اشراف و زنان اشراف، براي شاهان و كاخهاي شاهي، براي كاهنان و معابد، جواهرات و زينت‌آلات گوناگون بسازند؛ فلزات را ذوب كنند و، چنانكه اثر آن بر روي درهاي بزرگ بلاوات ديده مي‌شود، در شكل ساختن و تزيين ساخته‌هاي فلزي ماهر شوند؛ در ساختن اثاث خانه با چوبهاي قيمتي، و نشاندن سيم و زر و مفرغ و سنگهاي گرانبها در آنها، پيشرفت قابل ملاحظه‌اي پيدا كنند. كوزه‌گري در ميان آن قوم ترقي چنداني نداشت؛ اسبابهاي موسيقي را، مثل بسياري چيزهاي ديگر، از بابل براي خود تهيه مي‌كردند؛ ولي نقاشي با رنگ آميخته با سفيدة تخم‌مر‎‎غ، كه روي آن را لعاب شفافي مي‌دادند، در واقع يكي از مختصات هنر آشوري به شمار مي‌رفت، و چون اين صنعت از آشور به پارس انتقال يافت در آنجا به سرحد كمال رسيد. نقاشي در آشور، مانند ساير كشورهاي خاوري، عنوان هنر فرعي داشت و در واقع بسته به هنرهاي ديگر بود.

در روزگار شكوه سارگن دوم، سناخريب، اسرحدون، آسورباني‌پال، و بر اثر حمايت و ‎