vi – اهل كتاب

سفر شريعت – تأليف اسفار پنجگانه – اساطير «آفرينش» - شريعت موسي – احكام عشره (ده فرمان) – مفهوم خدا – روز سبت – خانوادة يهودي – ارزيابي شريعت موسي

براي يهوديان مقدور نبود كه پس از بازگشت خويش يك دولت نظامي تأسيس كنند، چون نه افراد كافي داشتند نه آن اندازه ثروت كه بتوانند به چنين كاري برخيزند. از طرف ديگر، چون نيازمند نوعي سازمان اداريي بودند كه، در عين اعتراف به سيادت پارسيها، وسيلة آن باشد كه وحدت ملي و نظم و سامان حفظ شود، كاهنان در صدد برآمدند كه قوانيني وضع كنند كه مانند قوانين يوشيا بر احاديث و سنن علماي دين و اوامر الاهي متكي باشد. در سال 444 ق‌م عزرا، ‌كه يكي از كاهنان دانشمند بود، ‌يهوديان را براي اجتماع باشكوهي دعوت كرد، و از صبحگاه تا نيمروز «كتاب شريعت موسي» را براي ايشان فرو خواند. در مدت هفت روز، وي، و لاوياني كه دستيار او بودند، محتويات آن طومارها را براي مردم تلاوت كردند، و چون خواندن آن را به پايان رسانيدند، كاهنان و پيشوايان قوم سوگند ياد كردند كه به آن دستورات و شرايع گردن نهند و آن را راهنماي قانوني و اخلاق خويش سازند و تا ابد فرمانبردار آن باشند. از آن زمان، كه دورة پريشاني يهود بود، تا روزگار حاضر، همين قوانين همچون محوري بوده است كه زندگي قوم يهود بر گرد آن مي‌چرخيده،‌ دلبستگي آنان به اين دستورات،‌ در تمام مدت دربدري و محنت، يكي از نمودهاي مؤثر تاريخ جهان به شمار مي‌رود.

آيا آن «كتاب شريعت موسي» چه بوده است؟ اين كتاب درست همان كتاب عهد، كه يوشيا پيش از آن بر مردم خوانده بود، نيست، چه در كتاب عهد تصريح شده است كه آن را در مدت يك روز دوبار بر يهوديان فرو خواندند، در صورتيكه خواندن كتاب ديگر محتاج يك هفتة تمام وقت بود. تنها چيزي كه مي‌توان گفت اين است كه كتاب بزرگ شامل قسمت مهمي از اسفار پنجگانة عهد قديم بوده است كه يهوديان آن را تورات و ديگران اسفار پنجگانه مي‌نامند. اينكه آن اسفار چگونه و چه وقت و كجا نوشته شده، سؤالي است كه پرسيدن آن عيبي ندارد، و سبب آن شده است كه پنجاه هزار جلد كتاب در اين باره نوشته شود،‌ و ما آن را در يك بند از اين كتاب نقل مي‌كنيم،‌ و البته جوابي هم در مقابل نخواهد داشت.

دانشمندان بر اين قول متفقند كه قديميترين جزء از اسفار «تورات»، دو داستان متشابه و مجزاست كه در «سفر پيدايش» آمده و آنها را با اشارات «j » و «e » از يكديگر تميز مي‌گذارند، چه در يكي از آن دو داستان از آفريدگاري به نام يهوه ياد مي‌شود و در ديگري از آفريدگاري به نام