تزلزل ناپذير.

چنين فلسفه‌اي، براي كسي كه در مقام جدا كردن نفس از تن دردمند و ياد اندوهگين خويش به دشواري مي‌افتد، هيچ آسايشي پديد نمي‌آورد؛ اما گويي اين فلسفه بخوبي گوياي حالت هند متفكر است. هيچ مجموعة انديشة فلسفي، سواي ويدانته، تا به اين عمق در جان هندي تأثير نكرده است. در الحاد و معرفت شناسي ايدئاليسم بودا، و مفهوم او از نيروانه، تأثير كپيله را مي‌بينيم؛ آن را در مهابهاراتا و قانون نامة مانو، در پورنه‌ها و تنتره‌ها هم مشاهده مي‌كنيم؛ در تنتره‌ها، پوروشه و پراكريتي به اصول نرينه و مادينة آفرينش بدل شده است. از همة اينها گذشته، آن را در نظام يوگه مي‌يابيم، كه خود تحول عملي سانكيه بشمار مي‌رود، و بر شالودة نظريه‌هاي آن بنا و در عبارات آن بيان شده است. امروزه هواخواهان آشكار كپيله اندكند، چون شنكره و ويدانته جان هندو را مسخر كرده‌اند؛ اما در هند هنوز گهگاه اين ضرب‌المثل قديمي به گوش مي‌خورد كه: «هيچ دانشي همانند سانكيه، و هيچ قدرتي برابر يوگه نيست.»

4- نظام يوگه

مرتاضان – قدمت «يوگه» - معناي آن – هشت مقام تربيت نفس – هدف «يوگه» - معجزات «جوكي» - صداقت «يوگه»

چون نشيمني استوار بيافت

در محلي آرام و مصفا

مسكن گرفت، نه بس بلند و نه بسيار پست،

فروپوشيده از علف مقدس،

و [برآن] پوست آهويي [نهاده]، و[برآن پوست]

پارچه‌اي [فكنده]، يكي بر ديگري.

چون بر آن نشيمنگه بنشست،

دل يكدله كرد، و انديشه را و حس را به فرمان آورد،

و براي خويشتن زدايي به يوگه روي آرد.

تن را وسر را و گردن را برافراشته، آرام،

به نوك بيني چشم بردوخته، بي جنبش،

به پيرامون خويش هيچ نظر نكند

آرام و بي بيم، تجرد را ايستاده