از آنها، برخي هم مي‌گويند خود شنكره، شرح ويدانته را براي عموم نوشت و آن را موهه مودگره يا چكش فريب نام گذاشت، كه در آن اصول اين نظام با وضوح و نيرومندي تمام خلاصه شده است:

نادان! عطش ثروت را رها كن، اميال را از دلت بيرون ريز. بگذار ذهنت به آنچه از كرمه‌ات يافته خرسند باشد،… به ثروت، به دوستان، و به جواني مناز؛ زمان در يك لحظه اينها را خواهد برد. اينها را بيدرنگ رها كن كه پر از پندار است، به جايگاه «برهمن» پا بنه… زندگي لرزان است، چون قطرة آبي بر برگ نيلوفري … . زمان مي‌گذرد، عمر محو مي‌شود، با اينهمه دم اميد هرگز نمي‌ايستد، تن پرچين و آژنگ، موخاكستري، و دهان بي‌دندان مي‌شود؛ عصا در دست مي‌لرزد، با اينهمه انسان از لنگر اميد دست برنمي‌دارد… . هميشه يكساني خود را نگاهدار … . درتو، درمن، و در ديگران تنها ويشنو خانه دارد؛ از «من» خشمگين يا ناشكيبا شدن بيهوده است. هر «من» را در «من» اصلي بنگر، و هر انديشة «ما» و «تو»يي (دويي) را رها كن.

iii- نتايج فلسفه هندو

انحطاط – خلاصه – نقد – تأثير

تركتازيهاي مسلمانان به عصر بزرگ فلسفة هندي پايان داد. تهاجمات مسلمانان، و بعدها هم مسيحيان، به ايمان بومي هند سبب شد كه اين ايمان، در دفاع از خود، به وحدتي آميخته با بيم و ترس كشانيده شود؛ هرگونه مناظره‌اي را خيانت شمرد؛ و ارتداد خلاق را در نوعي يكساني راكد انديشه خفه كند. تا قرن دوازدهم، پارساياني چون رامانوجه (در حدود 1050 ميلادي) نظام ويدانته را، كه شنكره كوشيده بود آن را به صورت مذهب فيلسوفان درآورد، از نو تفسير كرده، آن را به پرستش حنيف (يا، رسمي) ويشنو، راما، و كريشنا بدل كردند. فلسفه، كه ديگر نوانديشي در آن ممنوع شده بود، نه فقط به صورت كلاسيك درآمد، بلكه سترون شد؛ جزمياتش را از روحانيت گرفت و آنها را با سعي تمام با مميزات بلامرجح و با منطق فاقد عقل ثابت كرد.

با اينهمه، برهمنان در خلوت عزلتگاه، و زير حمايت ابهامي كه به كار مي‌برند، نظامهاي كهن را بدقت در سوتره‌ها و تفسيرهاي دروني حفظ كردند، و حاصل فلسفة هندي را به نسلها و قرنهاي بعد رساندند. در تمام اين نظامها، خواه برهمني و خواه جز آن، مقولات عقل را در برابر حقيقت محسوس يا مرئي ناتوان يا فريبكار نشان داده‌اند؛ و همة خردگرايي قرن