از معابد ما بوي مرگ مي‌آيد.

هم اكنون نيمي از آنان كه مي‌شناسم، روح گشته‌اند.

اعماق روح من به جنبش آمده است.

گاهي ممكن است از رقت اين اشعار به ملال افتيم، و نيز از اين حسرت بيحاصل محزون شويم كه چرا زمان از گذشت باز نمي‌ايستد و به انسانها و دولتها مجال آن نمي‌دهد كه تا ابد جوان مانند. بايد در نظر آوريم كه در روزگار مينگ‌هوانگ تمدن چيني سالدار و خسته بود و شاعران آن، مانند هنرمندان سراسر مشرق‌زمين، به تكرار موضوعهاي كهنه و رعايت زيبايي صوري اشتياق وافر داشتند. با اين وصف، شعر چيني در هيچ جا مانند ندارد: اينهمه دقت بيان، اينهمه عواطف لطيف و در عين حال اعتدال‌آميز، و اينهمه سادگي و كوتاهي و رسايي در شعر اقوام ديگر ديده نمي‌شود. مي‌گويند كه اشعار دورة تانگ نقش بزرگي در تربيت جوانان چين ايفا مي‌كند، و هر چيني هوشمند كثيري از اشعار اين دوره را از بردارد. اگر چنين باشد، آنگاه بايد، براي تبيين اين نكته كه چرا هر چيني بافرهنگ هم هنرمند است و هم فيلسوف، در احوال لي‌پو و توفو تأمل كنيم.

vi- توفو

تائو چي‌ين- پوچويي- اشعار درمانبخش مالاريا- توفو و لي‌پو- تصويري از جنگ- ايام آسايش- بينوايي- مرگ

لي‌پو در چين برابر است با كيتس در انگليس. اما سرايندگان ديگري هم هستند كه مانند او نزد چينيان گراميند. يكي از اينان تائو چي ين است كه اهل زهد بود و دست از كار حكومتي خود برداشت و گفت كه ديگر نمي‌تواند، در ازاي كارمزدي كه به او مي‌دهند، در ازاي پنج پيمانه برنج در روز، تن به كوتو دهد و «مفاصل پشت خود را خم كند». مانند بسياري از كارگزاران حكومتي، كه از كوته‌نظريهاي اداري خسته مي‌شدند، به جنگلها پناه برد تا در آنجا «طول سالها و عمق شراب» را دريابد و در كنار رودها و كوههاي چين، كه نقاشان چيني به دفعات روي پارچه‌هاي ابريشمين تصوير كرده‌اند، آرامش پذيرد:

زير خاربست خاوري، گلهاي داوودي را مي‌چينم،

سپس زماني به تپه‌هاي دور دست تابستاني خيره مي‌شوم.

هواي كوهستان در بامدادان پرطراوت است.

پرندگان، دو به دو، باز مي‌گردند.