يك خانوادة متوسط چيني به هشتاد و سه دلار نمي‌رسيد، و بسياري از مردم روزانه با حدود دو سنت اعاشه مي‌كردند، و سالي نبود كه خلق كثيري از گرسنگي هلاك نشوند. چينيان، در جريان بيست قرن، به طور متوسط سالي يك قحطي به خود ديدند. مي‌توان اين قحطيها را معلول عواملي چند دانست: اولا برزگران تا مرز مرگ مورد استثمار، و فاقد اندوخته بودند. ثانياً محصولات توليد فلاحتي فزوني داشت. ثالثاً چون خشكسالي در يك ناحيه پديد مي‌آمد، به علت محدوديت وسايل حمل و نقل، صدور آذوقه از ناحيه‌هاي پر نعمت به ناحية قحطي‌زده امكان نمي‌يافت. عمال ديگري كه، همانند ظلم مالكان واجحاف باجگيران، برزگران را از هستي ساقط مي‌كرد، طغيان رودها بود. رود هوانگ هو، كه چينيان آن را «بدبختي چين» مي‌نامند، گاه به گاه از مسير خود منحرف مي‌شد، صدها دهكده را به زير آب مي‌برد، و صدها كشتزار دوردست را دچار بي‌آبي و خشكسالي مي‌گردانيد.

برزگران اين نكبتها را با طاقت و سرسختي مي‌پذيرفتند، و مثلي زبانزد آنان بود: «آنچه آدم در اين زندگي گذران لازم دارد، يك كلاه و يك كاسه برنج است.» سخت كار مي‌كردند، اما تند كار نبودند. ماشينهاي دقيق و پيچيدة امروزي را، كه انسان را به شتاب وامي‌دارد و، با صدا و خطر و سرعت خود، به اعصاب او گزند مي‌رساند، در اختيار نداشتند. برزگران در همة ايام هفته به كار مي‌پرداختند. فقط در جشنهايي مانند «جشن سال نو» و «جشن فانوس» مجال استراحت مي‌يافتند و به ساير ايام تيرة سال رنگ و شور مي‌بخشيدند. هنگامي كه زمستان چهرة عبوس خود را پنهان مي‌كرد و زمينهاي برف خورده در زير بارانهاي بهار نرم مي‌گرديد، برزگران بار ديگر براي كشتكاري به مزارع كوچك خود مي‌شتافتند و ترانه‌هاي پراميدي را كه از گذشته‌هاي دوردست فراموش شده به ارث برده بودند، سرخوشانه سرمي‌دادند.

2- فروشگاهها

كارهاي دستي – ابريشم – كارخانه‌ها – اصناف – باربران – راهها و ترعه‌ها – بازرگانان – پول و برگ اعتبار – سكه‌ها – تورم پول كاغذي

تا سدة هجدهم كه اروپا به صورتي صنعتي درآمد، هيچ سرزمين از لحاظ صناعت به پاي چين نمي‌رسيد. هر چه در تاريخ چين به عقب رويم، باز، در خانه‌ها بازار صنايع دستي، و در شهرها بازار تجارت را گرم مي‌بينيم. صنايع اصلي، پارچه‌بافي و ابريشم‌سازي بودند، و هر دو به دست زنان در كلبه‌ها يا كارگاهها اداره مي‌شدند. بافتن قماش ابريشمين از فنون ديرين چين بود و حتي در هزارة دوم ق‌م رونق داشت. چينيان با برگ توت، كرم ابريشم را تغذيه مي‌كردند و