ظهور تمدنهای نخستین در قاره آمریکا

از مراکز تجمع مایاها در کلمبیا

اکثر تاریخ نویسان امروزی با این نکته موافق هستند که جامعه متمدن عبارت است از جامعه ای پیچیده که تحت تاثیر تمدنها و جوامع دیگر بوده است. در تاریخ جامعه بشر فقط شش بار تمدنی شکوفا شد که تحت نفوذ تمدن ها و جوامع دیگر نبود. این تمدنهای موسوم به نخستین، از نواحی زیر برخاستند :

بین النهرین، دره سند، چین، مصر، آمریکای مرکز و ناحیه آند در آمریکای جنوبی.

پرسش این است که چرا در این مکانها؟ چرا در میان بومیان آمریکا؟ مورخان هنوز هم در پاسخ به این سئوال بحث دارند، ولی دست کم سه دلیل احتمالی در این مورد و برای پاسخ ارائه میشود.

نقش برجسته خدای مرگ مایاها

دلیل دوم برای شکوفایی تمدن، سهولت داد و ستد کالا میان سرزمین هایی است که دارای تنوع منابع طبیعی باشند. در ناحیه آند، چنین نقاطی عبارت بودند از مراتع کوهستانی و دره ای، رودخانه ها و دره هایی درحاشیه دریا و ساحل طولانی غربی که سرشار از غذاهای دریایی است. آمریکای مرکزی از یک سو با کوهها و دره های خشک شمالی احاطه شده است و از سوی دیگر سرزمین های مرتفع پر آب جنوبی را دارد. همچنین جنگل های انبوهی در زمین های پست، و از دو طرف سواحل اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس آنرا دربر گرفته اند …

و دلیل آخر آنکه، هر دو سرزمین به یک اندازه در معرض تهدید خشکسالی و زمین لرزه بوده اند. برنامه ریزی و همکاری با یکدیگر از ضروریات بنای تمدن است. ممکن است عادت ثانوی ساکنان این سرزمین ها بوده تا به این ترتیب خود را در برابر مصائب طبیعی حفظ کنند.

جاده های میان آمریکای مرکزی و سرزمین های آند طولانی و صعب العبور بود، ولی مسافرت با قایق در کناره ساحل طی چندین روز متوالی، از محالات نبود. مورخان مدتها در این اندیشه بوده اند که آیا تمدن آمریکای مرکزی بر تمدن نواحی آند نفوذی داشته است یا مسئله بر عکس آن بوده است. شک نیست که ذرت و سایر غلات آمریکای مرکزی سرانجام به نواحی آند رسید و در آنجا کشت شد. با این همه شواهد قانع کننده ای در دست نیست که نشان دهد رابطه ای بین این دو ناحیه برقرار بوده است. تمدن در زمانهای متفاوتی در این نواحی شکل گرفت که هرکدام فرهنگ ها و سنت خاض خود را تشکیل دادند.