رازهایی باستانی که از دل لایه‌های منجمد شرق سیبری ظهور کرد

با گرم شدن روزافزون هوای کره زمین و ذوب شدن لایه های یخ منجمد در نقاط مختلف، باعث کشف های جدیدی می‌شود. در تازه ترین اتفاق که در بخش های شمالی روسیه رخ داده است، ذوب شدن یخ لایه منجمد اعماق زمین باعث پیدایش زندگی باستانی هزاران ساله مدفون شده این منطقه شده است. در یک پژوهش که اسکای نیوز درباره خسارت‌های محیط‌ زیستی حاصل از آب شدن ذخایر گسترده کربنی این منطقه انجام می‌دهد، بخش‌هایی از عاج ماموت و قطعاتی از استخوان کرگدن‌هایی پشمالو پیدا شده است.

این حیوانات پیش از آنکه منقرض شوند، روزگاری در مراتع شمالگان زندگی می‌کردند؛ کرگدن‌ها حدود ۱۴ هزار تا ۱۵ هزار سال پیش و ماموت‌ها حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ سال پیش و در اواخر عصر یخبندان آنجا حضور داشته‌اند. قطعات استخوان و عاج در منطقه دوانی‌یار در نزدیکی شهر چرسکی در سیبری پیدا شدند که محل استقرار ایستگاه تحقیقات بین‌المللی است و دانشمندان در آنجا درباره تاثیر آب شدن و پسروی یخ‌های زمین را مطالعه می‌کنند.

سال گذشته دانشمندان لاشه تقریبا دست نخورده کرگدنی پشمالو را در شرق سیبری یافتند که به نظر می‌رسید ده‌ها هزار سال منجمد مانده است. آب شدن خاک‌های منجمد منطقه ابیسکی در یاکوتیا در شمال شرقی روسیه، عامل این کشف بود و بیشتر بافت‌های نرم بدن کرگدن، از جمله بخش‌هایی از روده‌ها و آلت جنسی او هنوز قابل رویت بودند. شاخ کوچک روی بینی این حیوان هم هنوز باقی بود که بسیار قابل توجه است؛ چون این عضو معمولا به سرعت تجزیه می‌شود.

ذوب شدن یخ‌ها زندگی گیاهی منجمد شده از عصر پلیستوسن را که عصری از ۲.۶ میلیون سال تا ۱۱ هزار و ۷۰۰ سال پیش است، هم آشکار کرد. اما هرگونه کشفی از تاریخ طبیعی خیره‌کننده شمال دور روسیه با هزینه‌ای گزاف همراه است. تغییر آب‌وهوا آب شدن خاک‌های منجمد را سبب شده و مقدار زیادی از گاز متان گیر افتاده در خاک را در جو زمین آزاد کرده که تسریع روند آب شدن یخ‌ها هم در پی داشته است.

این منطقه که حالا تابستان‌هایی گرم‌تر و زمستان‌هایی کوتاه‌تر دارد، با افزایش میزان آتش‌سوزی‌های طبیعی هم دست و پنجه نرم می‌کند. در تابستان جاری، شمال شرقی سیبری آتش‌سوزی‌هایی شدیدتر از همیشه را شاهد بوده و گرمای بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است. آتش گرفتن پوده‌ها (توده متراکم و سیاه‌رنگ خزه‌ها و گیاهان که به‌طور ناقص تجزیه شده‌اند و مرحله نخست تشکیل زغال‌سنگ‌اند) برای سیاره ما به طور ویژه‌ای مضر است چون کربنی که پوده‌ها در مدت ده‌ها هزار سال جذب کرده‌اند،  یک باره در هوا آزاد می‌کند.

دانشمندان تخمین می‌زنند که به دلیل آب شدن خاک‌های منجمد، حدود ۱.۷ میلیارد تن کربن از اکتبر تا آوریل هر سال آزاد می‌شود. این میزان تقریبا دو برابر تخمین قبلی و خیلی بیشتر از یک میلیارد تن کربنی است که در فصل رشدونمو گیاهان جذب می‌شود. در حال حاضر خاک‌های غنی از کربن ۲۴ درصد زمین‌های نیمکره شمالی را تشکیل می‌دهند و کربنی بیش از تمام کربن‌های تولید انسان‌ را در خود نگه می‌دارند.

پژوهشی که در مارس ۲۰۲۰ منتشر شد، نتیجه گرفت که می‌توان از حیواناتی نظیر گله‌های اسب، گاومیش و گوزن بهره جست تا به کاهش میزان از دست رفتن خاک‌های منجمد کمک کرد چرا که آن‌ها می‌توانند لایه عایق برف که در زمستان روی پوده‌ها می‌نشیند را به هم بزنند.

وقتی پوشش برفی روی این مناطق به دلیل چرا کردن و سم کوباندن این حیوانات پراکنده و کوبیده می‌شود، خاصیت عایق بودن آن هم شدیدا کاهش می‌یابد که تشدید یخ زدن خاک‌های منجمد را در پی دارد.

دانشمندانی از دانشگاه هامبورگ می‌گویند با استفاده از این روش تا سال ۲۱۰۰ می‌توان حدود ۸۰ درصد از خاک‌های منجمد دنیا را حفظ کرد.