گنجینه تاریخ ما

شعر پارسی یا شعر کلاسیک فارسی به شکل امروزی آن بیش از هزار سال قدمت دارد. شعر فارسی بر پایه عروض است و عمداً در قالب های مثنوی، قصیده و غزل س روده شده است. در گنج تاریخ ما به اشعار شاعران نامی ایران زمین به رایگان دسترسی خواهید داشت. همچنین به مرور زمان امکانات مناسبی به این مجموعه اضافه خواهد شد.

بیدل دهلوی:به‌کوی‌دوست‌که تکلیف بی‌نشانی بود غبار گشتنم اظهار سخت ‌جانی بود

❈۱❈
به‌کوی‌دوست‌که تکلیف بی‌نشانی بود غبار گشتنم اظهار سخت ‌جانی بود
ز ناتوانی شبهای انتظار مپرس نفس‌ کشیدن من بی ‌تو شخ‌کمانی بود
❈۲❈
گذشتم از سر هستی به همت پیری قد خمیده پل آب زندگانی بود
به هیچ جا نرسیدم ز پرفشانی جهد چو شمع شوخی پروازم آشیانی بود
❈۳❈
خوش آن‌نشاط‌که از جذبهٔ دم تیغت چو اشک خون مرا بی‌قدم روانی بود
من از فسرده‌دلی نقش پا شدم ورنه به طالع ‌کف خاک من آسمانی بود
❈۴❈
گلی نچیده‌ام از وصل‌، غیر حیرانی مراکه چون مژه آغوش ناتوانی بود
فغان که چارهء بیتابی‌ام نیافت کسی به رنگ نالهٔ نی دردم استخوانی بود
❈۵❈
چه نقشهاکه نبست آرزو به فکر وصال خیال بستن من بی ‌تو کلک مانی بود
ز بسکه داشت سرم شورتیغ او بیدل چو صبح خندهٔ زخمم نمک‌فشانی بود

فایل صوتی غزلیات غزل شمارهٔ ۱۵۱۶

صوتی یافت نشد!

تصاویر

تصویری یافت نشد!

کامنت ها

حمید زارعی
2018-04-11T00:33:01
.‌توضیحِ بیتِ دوم:..ز ناتوانیِ شب‌های انتظار، مپُرسنفس‌ کشیدنِ من بی ‌تو شَخ‌کمانی بود.(بیدل دهلوی).برای درکِ کاملِ این بیت ابتدا نیاز است به توضیحِ کلمه ی «شخ کمانی» یا «شق کمانی»..این اصطلاح زمانی کاربرد داشته که کماندار، کمانی محکم و سفت و خم نشدنی را می‌کشیده و تیر پرتاب میکرده..این نوعِ کمان را برای این سفت و خشک می‌ساخته‌اند که تیر، محکم‌تر و با شتابِ بیشتری پرتاب شود..شخ کمانی، کاری سخت و انرژی‌بَر و طاقت‌فرسا بوده است..چون کشیدنِ کمان به خودی خود سخت بوده، چه رسد به کمانی که خشک و با قابلیتِ ارتجاعیِ کمتر ساخته می‌شده..در کنارِ این مقوله باید این را هم مدِ نظر داشت که در اشعارِ بیدل، کمانِ کشیده شده، بسیار دفعات به دهانِ باز و در حالِ نفس کشیدن تشبیه شده است..مثلِ این بیت:.به شوقِ کینه ستم‌پیشه زندگی داردکمان، همین نفسی می‌کشد به زورِ خدنگ!.پس معنای ظاهری و تحت‌الفظلیِ بیت، این است که:.(از سختیِ شب‌های انتظار چه بگویم و چگونه راجع به آن حرف بزنم، که بدونِ تو حتا نفس کشیدن «که لازمه‌ی حرف زدن است» هم به سختیِ کشیدنِ کمانی محکم، سخت بود و ناتوان کننده).در کنارِ این معنایِ تحت‌الفظی، این بیت شاملِ ظریف‌کاری های ادبی و بیدلانه‌ای است که بعضی از این قرارند:.1 - فعلِ کشیدن که مشترک است بینِ «تیر» و «نفَس».2 - یاد آوریِ «آه از دلِ سوخته» که در ادبیات معمولاً به تیری تشبیه می‌شده که به هدف می‌خورده و اینجا این معنا متبادر می‌شود که حتا توان و امیدِ آه کشیدن هم نداشتم که حدِ اقل آهم به دلت اثر کند. چرا که تیرِ آه که معمولا امیدِ افرادِ مظلوم است هم در این زمان به کمانی سخت و محکم افتاده است..3 - یاد آواریِ قامتِ خمیده به تشابهِ کمان و سختیِ بارِ فراق بر دوشِ شاعر که موجبِ خمیدگیِ قامتش شده است. اگر قامتِ انسان خم باشد، نفس کشیدن دشوار خواهد بود. در اینجا این معنا متبادر می‌شود که قامتم مانند کمانی شخ بود و راست نمی‌شد که راحت نفس بکشم. البته کمان با کشیدن بیشتر خم می‌شود. اما این معنا صرفا به ذهن متبادر می‌شود و در تشبیه، به وضوح نیامده است..تشبیهِ قامتِ خم به کمان، در ادبیاتِ ما سابقه دارد، چنان که حافظ می‌گوید:.قدِ خمیده‌ی ما، سهلت نماید امابر چشمِ دشمنان تیر، با این کمان توان زد!.4 - آهنگِ مصرعِ اول در استفاده ی پیاپی از حرفِ (آ) که در اثرِ تکرار، حسی بغض آلود و آه کشنده در حینِ خواندنِ بیت به مخاطب القا می‌کند...در همین معنا، بیتِ دیگری هم دارد که از نظرِ حسی به پای این بیت نمی‌رسد و آن این است که:.آن‌جا که بی‌دماغی، زورآزمای عجز استدارد نفس‌ کشیدن، تکلیفِ شخ‌کمانی.(بیدلِ‌دهلوی).کانالِ تلگرامیِ برکه‌ی کهن پیوند به وبگاه بیرونی‌‌