خیام:روی نیکو را دانا آن سعادتی بزرگ دانسته اند، و دیدنش را بفال فرخ داشته اند، و چنین گفته اند که س...

روی نیکو را دانا آن سعادتی بزرگ دانسته اند، و دیدنش را بفال فرخ داشته اند، و چنین گفته اند که سعادت دیدار نیکو در احوال مردم همان تاثیر کند که سعادت کواکب سعد بر آسمان، و مثال این چنان نهاده اند چون مثل جامه که عطر اندر صندوق بود که از وی بوی گیرد و بی عطر آن بوی بمردم برساند، و چون مثال عکس آفتاب که بر آب افتد و بی آفتاب بدیگر جای عکس برساند، زیرا که نیکویی صورت مردم بهریست از تاثیر کواکب سعد که بتقدیر ایزد تعالی بمردم پیوندد، و نیکویی بهمه زبانها ستوده است و بهمه خردها پسندیده، و اندر جهان چیزها، نیکو بسیارست که مردم از دیدارشان شاد گردد، و بطبع اندر تازگی آرد، و لیکن هیچ چیز بجای روی نیکو نیست، زیرا که از روی نیکو شادی آید، چنانکه هیچ شادی بآن نرسد، و گفته اند روی نیکو دلیل نیکبختی این جهانست، و چون روی نیکو با خوی نیکو یار شود آن نیکبختی بغایت رسیده باشد، و چون بظاهر و باطن نیکو بود محبوب خدا(و) خلق گردد، و مر دیدار نیکو را چهار خاصیت است، یکی آنک روز خجسته کند بر بیننده، و دیگر آنک عیش خوش گرداند، و سدیگر آنک بجوانمردی و مروت راه دهد، و چهارم آنک بمال و جاه زیادت کند، زیرا که مردم چون باول روز از روی نیکو شادی یافت دلیل بهره ای بود از بهرها، خجستگی، که آن روز جز شادی نبینند، چون با وی نشست عیش بروی خوش گردد، و بی غم شود، و چون این حال بروی قرار گرفت، و دیدار نیکو یافت، اگر چه بی مروت و سفله کسی بود، مروت و جوانمردی در وی بجنبد، و چون مردمان وی را با روی نیکو دیدند بتعظیم نگرند، او نیز از بهر عیش خویش بمال ورزیدن کوشش بیش کند، و چنین گفته اند که روی نیکو پیر را جوان کند، و جوان را کودک، و کودک را بهشتی، و رسول علیه السلام گفته است اطلبوا حاجاتکم من حسان الوجوه، گفت حاجت خویش از نیکو رویان بخواهید، و هرکس از روی شطارت مر روی نیکو را صفت کرده اند و لقبی نهاده، گروهی میدان عشق نهاده اند، و گروهی صحرای شادی، و روشه مهر، و پیرایه آفرینش، و نشانه بهشت گفته اند، اما خداوندان علم فلاسفه گفته اند که سبب آفرینش ایزدست، و طلب علم بدو، و از آفریدگار خویش اثرست که راه نماید بخوی ذات او، و طبیعیان گفتند که همه چیزها را زیادت و نقصان و اعتدالست ، و آراستگی هموار باعتدالست، پس چون بنگرید صورت اعتدال خوب تر بود، که خویشتن را بترکیب مینماید، و این عالم که بپای بود باعتدال بر پای بود، و بوی آبادان باشد، و تناسخیان گویند که وی خلعت آفریدگارست، که بمکافات آن پاکی و پرهیزگاری که بنده کرده بود اندر پیش، آن بنور خویش او را کرامت کند، فاما خداوندان معرفت گفته اند که وی شوق شمعست که شمع را بر افروزاند، و گروهی گفته اند که وی منشور سراست و باران رحمتست که روضه معرفت را تازه میگرداند، و درخت شوق را بشکفاند، و گروهی گفته اند که وی آیت حقست که حقیقت بر محققان عرضه همی کند، تا بحقیقت وی بحق بازگردند، و در دیدار نیکو سخنهاء بسیار گفته اند، اگر همه یاد کنیم دراز گردد، و حکایتی از عبدالله طاهر یاد کنیم،