خیام:بر چهرۀ گل نسیم نوروز خوش است در صحن چمن روی دل‌افروز خوش است

سلام دوستان یه پرسش داشتم اینکه اونجا که میگه 'از دی که گذشت' منظور ماه دی هست با توجه به اینکه از نوروز گفته یا اینکه منظور دیشب هست و همینط.ور 'ز دی مگو که امروز خوش است' دی ماه هست یا دیشب ؟؟

علی جان قاعده استفاده از یای مکسور به شکلی که شما به آن اعتقاد پیدا کرده اید صحیح نیستتنها کلماتی که به الف و ه ختم میشود زمان ارتباط با کلمه ماقبل خود به خود "ی" میگیرند که در اصل جایگزین کسره است چون تلفظ این کلمات با استفاده از کسره به تنهایی دشوار است و به همین دلیل حرف "ی" به شکل مستقل نوشته میشود استفاده از حرکت (ء) روی حرف (ه) درست است که نشان یای مکسور روی حرف (ه) است و متأسفانه عده کثیری فکر میکنند که علامت فوق همزه است که روی حرف (ه) آمده و برای همین از (ی) به شکل مستقل استفاده میکنند که کاملاً اشتباه استکتاب من دشت پهناور خانه من کوچه بن بست صدای بلندصفای یارچنانچه میتوانید بخوانید، کسره زیر حرف (ب) در کتاب و زیر حرف (ت) در دشت می آید ولی در خانه و کوچه که به (ه) ختم میشوند روی حرف (ه) در این دو مثال علامت یای مکسور می نشیند، متأسفانه در نرم افزاری که برای نوشتن فارسی استفاده میکنم این حرکت را نمیتوانم روی حرف (ه) قرار دهم که پوزش میطلبم در دو مثال آخر مشهود است که نمیتوان کسره را زیر حرف الف در صدا و صفا قرار داد، بنا بر این چنین کلماتی که به الف ختم میشوند به جای کسره برای سهولت تلفظ به خود (ی) میگیرند پاینده باشد

منظور دیماه و همون خزان و مرگ است

برخلاف تصور و نظر یکی از دوستان ، همان که قدیم نوشته بودید درست است زیرا رسم الخط جدید بسیار اشتباه دارد یکی از آنها همین که در قدیم این شعر را بدرستی می نوشتند: بر چهرۀ گل . و نمی نوشتند برچهره ی گل که هم من درآوردی است و هم نوشته را طولانی می کند منتها بخاطر مختصر نوشتن از یای مخفف که علامتی است شبیه همزه استفاده می کردند که در صفحه کلید های ( کیبورد های ) رایانه برای این که ی را به ه بچسبانید در آخر کلمه ای که به آن ختم می شود بجای ه باید شیفت را نگه داشته و روی ل بزنید تا به صورت ۀ درآید می بینید که در رایانه ها دقیقاً پیش بینی کرده اند امّا متأسفانه کسانی که رسم الخطّ جدید را پایه ریزی کرده اند سواد چندانی نداشته اند شاید هم از یای مخفف اطلاعی نداشته اند ! . دیگر آن که دلفروز که قبلاً نوشته بودید درست است زیرا قاعدۀ نوشتن کلمات جدیدی که به صورت مرکب ساخته می شوند این است که در ابتدا کامل و حتی دو جزء کلمه جدا نوشته می شوند مثل ره آورد که بمعنی آوردۀ راه و سوغات است که بعد از مدّتی رهاورد شده و خاقانی می نویسد: این قطعه رهاوردیست از بهر دل اخوان . در اینجا هم دل افروز دستکم از زمان خیّام بوده و برای مختصر تر و راحت تر نوشتن تبدیل به دلفروز شده است .

از دی که گذشت هیچ ازو یاد مکن؟---پاسخ: به نظرم ضبطی که در شعر شماست متعلق به رباعی دیگری است:از دی که گذشت هیچ ازو یاد مکنفردا که نیامده‌ست فریاد مکنبرنامده و گذشته بنیاد مکنحالی خوش باش و عمر بر باد مکن

طبق رسم الخط جدید "چهره ی گل" نوشته شود بهتر است.با توجه به وزن شعر "دل افروز" درست است.---پاسخ: با تشکر از شما، کلمه‌ی «دلفروز» به «دل‌افروز» تغییر یافت. نظر به آن که تصحیح رسم‌الخط مستلزم بازبینی مجموعه‌ی عظیمی از ابیات است -و ممکن است باعث ایجاد دوگانگی رسم‌الخط شود- فعلاً تغییری در رسم‌الخط جاری داده نمی‌شود.

جناب بهرام مشهور:در مصرع دوم از بیت نخست باید دل افروز باشد، ورنه مشکل وزن پیدا میکند(یک هجا کم می آورد)در باب همزه ای که بر های غیر ملفوظ مینهندحق با شماست که یای کوچکی بوده است، اما امروزیان همه این نمی دانند ، ازیرا برای آسان خواندن است که ی می افزایند و برخی یرم افزارها ی فارسی نویس نیز آنرا دارند.

این رباعی از عطّار نیشابوری است. لطفاً بنگرید به:مختارنامه، عطّار نیشابوری، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، انتشارات سخن، چاپ سوم، صفحه 296

با سلامباور نمیکردم باشند کسانی که هنوز خوش را در اشعار کلاسیک، به جای خَش به صورت خُش تلفظ کنند. زیرا بدین ترتیب قافیه ابیات فاخری چون زیر کلاً شکسته است:مرد را دردی اگر باشد خوش است، درد بیدردی علاجش آتش استیا گل همین پنج روز و شش باشد، وین گلستان همیشه خوش باشد.بر این اساس، میبایست طبق یک سنت بازمانده از زبانهای هند و اروپایی، خوش به صورت خَش خوانده شود. همانگونه که همچنان در نواحی مرکزی ایران چنین تلفظ میشود. ممنون

از دی که گذشت هر چه گویی خوش نیستخوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است” دی ” را درین جا بهتر است به مانای دیرباز و دیرین بدانیم که شامل گذشته می شود { آنچه رفته }هر چند که می توان به صورت ماه دِی و یا دیروز هم تصور کرد

گرامی بهرام مشهورنوشته اید: { در صفحه کلید های ( کیبورد های ) رایانه برای این که ی را به ه بچسبانید در آخر کلمه ای که به آن ختم می شود بجای ه باید شیفت را نگه داشته و روی ل بزنید تا به صورت ۀ درآید می بینید که در رایانه ها دقیقاً پیش بینی کرده اند امّا متأسفانه کسانی که رسم الخطّ جدید را پایه ریزی کرده اند سواد چندانی نداشته اند شاید هم از یای مخفف اطلاعی نداشته اند}دو اشتباه در نوشته ی شما نیز می بینماول آنکه بسیاری را بی سواد خوانده اید که از ادب به دور است که هر کس از دیریان پیروی نکرد بی سواد نیست.هم از یای مخفف اطلاع داریم و هم از کلید مخصوص آن که خانهٔ من را طبق نظر شما بنویسیم، ضمن آنکه در کیبورد های Mac یا هما لپتاب های اَپِل باید شیفت را گرفته و حرف F را بزنیم خانهٔ من، کوچهٔ بن بستمی توان هم از ” ی “ و هم از یای مخفف استفاده کرد مخصوصاً به تناسب برای تنظیم طول ابیات در شعربا احترام

از دِی که گذشت، هرچه گویی خوش نیست: دِی در این مصرع، ماه دِی است که شاعران از آن تعبیر به زمستان می‌کنند؛ بعد از گذشتن آن، نوروز و بهار فرا می‌رسد.خوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است: دی در این مصرع، دیروز است؛ بعد از گذشتن آن، امروز فرا می‌رسد.(دِی مقابل نوروز- دی مقابل امروز)

بر چهرۀ گل شبنم نوروز خوش استدر طرف چمن روی دل‌افروز خوش استاز دی که گذشت هر چه گویی خوش نیستخوش باش و زِ دی مگو که امروز خوش است رباعی از خیام

گرامی آرمیندی ، ” دیروز ، ماه دِی و دیشب“ است ، ولی ”دوش“ به مانای شب گذشته .و اما درین رباعی از لغت {دی } مانای ” هر آنچه گذشت“ بیشتر در نظر می آید . اما با دی ماه نیز می توان ربطش داد که کمی دور از ذهن است .ماندگار باشی

ماندگار باشی را از حسین گرامی وام گرفتم

بین علما اختلاف افتاده!منظور از دی، دیروزه که گذشته!شما که مطلع نیستین مجبورتون کردن که نظر بدین؟

سلام نوروز کنار سبزه با یار خوش است با یارمیان کوی و بازار خوش است بازار فروشنده منصف خوشتر بربایع خریدار چه؟پولدار خوش است

نوروز کنار سبزه و یار خوش است دل دادن دلداده به دلدار خوش است از دی که گذشته غیر افسوس نماند از حال سخن گوی که این کار خوش است تشکر

دی یا همان گذشته, یا خوب بوده و یا بد, که یادآوری آنها حاصلی جز غم و اندوه دوباره و یا حسرت و افسوسِ مضاعف نخواهد داشت! گذشته یِ خوب, چیزی جز یک خوابِ خوش نیست! و گذشته یِ بد همچون کابوسی است که سپری شده است! نکته قابل تامل از فرهنگ ایران باستان در مورد فراموش کردن حوادث گذشته, این بوده که گورستان برایِ مُردگان خود نداشته اند. چون بر این باور بوده که قبرستان خاطرات تلخ و بعضا شیرین  را برای بازماندگان یادآور خواهد شد. به همین دلیل چند تپه یا کوه را معین می کردند و اجساد مردگان را بر بالای آن قرار داده تا توسط پرنده ها خورده و تجزیه شوند و هیچ اثری باقی نماند. این تپه ها را "گَم" می نامیدند که بعد از حمله اعراب و اشغال ایران به "غم"  تغییرِ نام داد. بعدها حصاری بالای قلّه هایِ گَم ساخته شد که نام دَخمَه به خود گرفت! بنابراین: از دی که گذشت هرچه گویی خوش نیست / خوش باش و زِ دی مگو که امروز خوش است   کوچه بیوک> یزد {۱۶ ژولای ۲۰۲۳/ ۵ روز پس از مرگِ مادر}

سلام.تقدیر و تشکر بابت مطالب زیبایتان و عرض تسلیت بمناسبت درگذشت مادر بزرگوارتان.انشاالله روحشان قرین آرامش ابدی باشد.

سپاس از همدردی شما