گنجینه تاریخ ما

شعر پارسی یا شعر کلاسیک فارسی به شکل امروزی آن بیش از هزار سال قدمت دارد. شعر فارسی بر پایه عروض است و عمداً در قالب های مثنوی، قصیده و غزل س روده شده است. در گنج تاریخ ما به اشعار شاعران نامی ایران زمین به رایگان دسترسی خواهید داشت. همچنین به مرور زمان امکانات مناسبی به این مجموعه اضافه خواهد شد.

شما اینجا هستید :

مهدی اخوان ثالث:۱ وقتی که روز آمده، ‌اما نرفته شب

❈۱❈
۱ وقتی که روز آمده، ‌اما نرفته شب
صیاد پیر، ‌گنج کهنسال آزمون با پشتواره ای و تفنگی و دشنه‌ای
❈۲❈
ناشسته رو، ‌ ز خانه گذارد قدم برون جنگل هنوز در پشه بند سحرگهان
خوابیده است، و خفته بسی رازها در او اما سحر ستای و سحرخیز مرغکان
❈۳❈
افکنده‌اند و لوله ز آوزها در او تا وحش و طیر مردم این شهر سبزپوش
دیگر ز نوشخواب سحر چشم وا کنند مانند روزهای دگر، شهر خویش را
❈۴❈
گرم از نشاط و زندگی و ماجرا کنند ۲
پر جست و خیز و غرش و خمیازه گشت باز هان، خواب گویی از سر جنگل پریده است
❈۵❈
صیاد پیر، ‌شانه گرانبار از تفنگ اینک به آستانهٔ جنگل رسیده است
آنجا که آبشار چو آیینه ای بلند تصویر ساز روز و شب جنگل است و کوه
❈۶❈
کوهی که سر نهاده به بالین سرد ابر ابری که داده پیکرهٔ کوه را شکوه
صیاد: وه، دست من فسرد، ‌ چه سرد است دست تو سرچشمه‌ات کجاست، اگر زمهریر نیست؟
❈۷❈
من گرچه پیر و پوده و کم طاقتم، ولی این زهر سرد سوز تو را هم نظیر نیست
همسایهٔ قدیمی‌ام!‌ ای آبشار سرد امروز باز شور شکاری ست در سرم
❈۸❈
بیمار من به خانه کشد انتظار من از پا فتاده حامی گرد دلاورم
اکنون شکار من، ‌که گوزنی ست خردسال در زیر چتر نارونی آرمیده است
❈۹❈
چون شاخکی ز برگ تهی بر سرش به کبر شاخ جوان او سر و گردن کشیده است
چشم سیاه و خوش نگهش، هوشیار و شاد تا دور دست خلوت کشیده راه
❈۱۰❈
گاه احتیاط را نگرد گرد خویش، لیک باز افکند به منظر دلخواه خود نگاه
تا ظهر می چمد خوش و با همگان خویش هر جا که خواست می‌چرد و سیر می‌شود
❈۱۱❈
هنگام ظهر، تشنه‌تر از لاشهٔ کویر خوش خوش به سوی دره‌ ای سرازیر می‌شود
آنجا که بستر تو ازین تنگنای کوه گسترده تن گشاده ترک بر زمین سبز
❈۱۲❈
وین اطلس سپید، تو را جلوه کرده بیش بیدار و خواب مخمل پر موج و چین سبز
آید شکار من، ‌جگرش گرم و پر عطش من در کمین نشسته، ‌نهان پشت شاخ و برگ
❈۱۳❈
چندان که آب خورد و سر از جوی برگرفت در گوش او صفیر کشید پیک من که: مرگ
آن دیگران گریزان، لرزان، دوان چو باد اما دریغ! او به زمین خفته مثل خاک
❈۱۴❈
بر دره عمیق، ‌که پستوی جنگل است لختی سکوت چیره شود، ‌سرد و ترسناک
ز آن پس دوباره شور و شر آغاز می‌شود گویی نه بوده گرگ، نه برده ست میش را
❈۱۵❈
وین مام سبز موی، فراموشکار پیر از یاد می‌برد غم فرزند خویش را
وقتی که روز رفته ولی شب نیامده من، خسته و خمیده و خرد و نفس زنان
❈۱۶❈
با لاشهٔ گوزن جوانم، ‌ رسم ز راه واندازمش به پای تو، ‌آلوده همچنان
در مرمر زلال و روان تو، ‌ خرد خرد از خون و هر پلیدی بیرون و اندرون
❈۱۷❈
می شویمش چنان که تو دیدی هزار بار وز دست من چشیدی و شستی هزار خون
خون کبود تیره، از آن گرگ سالخورد خون بنفش روشن از آن یوز خردسال
❈۱۸❈
خون سیاه، از آن کر و بیمار گور گر خون زلال و روشن، از آن نرم تن غزال
همسایهٔ قدیمی‌ام، ‌ ای آبشار سرد تا باز گردم از سفر امروز سوی تو
❈۱۹❈
خورشید را بگو به دگر سوی ننگرد س از بستر و مسیر تو، از پشت و روی تو
شاید که گرم‌تر شود این سرد پیکرت هان، آبشار! من دگر از پا فتاده‌ام
❈۲۰❈
جنگل در آستانهٔ بی مهری خزان من در کناره درهٔ مرگ ایستاده‌ام
از آخرین شکار من، ای مخمل سپید خرگوش ماده‌ای که دلش سفت و زرد بود
❈۲۱❈
یک ماه و نیم می‌گذرد، آوری به یاد؟ آن روز هم برای من آب تو سرد بود
دیگر ندارد رخصت صید و سفر مرا فرزند پیل پیکر فحل دلاورم
❈۲۲❈
آن روز وه چه بد شد او هم ز کار ماند بر گرده‌اش سوار، من و صید لاغرم
می‌شست دست و روی در آن آب شیر گرم صیاد پیر، ‌ غرقه در اندیشه‌های خویش
❈۲۳❈
و آب از کنار سبلتش آهسته می‌چکید بر نیمه پوستینش، و نیز از خلال ریش
تر کرد گوش‌ها و قفا را، ‌ بسان مسح با دست چپ، که بود ز گیلش نه کم ز چین
❈۲۴❈
و آراسته به زیور انگشتری کلیک از سیم سادهٔ حلقه، ز فیروزه‌اش نگین
می‌شست دست و روی و به رویش هزار در از باغ‌های خاطره و یاد، ‌ باز بود
❈۲۵❈
هماسه ی قدیمی او، آبشار نیز چون رایتی بلورین در اهتزاز بود
۳ ز آن نرم نرم نم نمگ ابر نیمشب
❈۲۶❈
تر گونه بود جنگل و پر چشمک بلور وز لذت نوازش زرین آفتاب
سرشار بود و روشن و پشیده از سرور چون پر شکوه خرمنی از شعله‌های سبز
❈۲۷❈
که‌اش در کنار گوشه رگی چند زرد بود در جلوهٔ بهاری این پردهٔ بزرگ
گه طرح ساده‌ای ز خزان چهره می‌نمود در سایه‌های دیگر گم گشته سایه‌اش
❈۲۸❈
صیاد، غرق خاطره‌ها، راه می‌سپرد هر پیچ و تاب کوچه این شهر آشنا
او را ز روی خاطره‌ای گرد می‌سترد این سکنج بود که یوز از بلند جای
❈۲۹❈
گردن رفیق رهش حمله برده بود یرش خطا نکرد و سر یوز را شکافت
اما چه سود؟ مردک بیچاره مرده بود اینجا به آن جوانک هیزم شکن رسید
❈۳۰❈
همراه با سلام جوانک به سوی وی آن تکه هیزمی که ز چنگ تبر گریخت
آمد، که خون ز فرق فشاند به روی وی اینجا رسیده بود به آن لکه‌های خون
❈۳۱❈
دنبال این نشانه رهی در نوشته بود تا دیده بود، مانده زمرگی نشان به برف
و آثار چند پا که از آن دور گشته بود اینجا مگر نبود که او در کمین صید
❈۳۲❈
با احتیاط و خم خم می‌رفت و می‌دوید؟ آگه در آبکند در افتاد و بانگ برخاست
صید این شنید و گویی مرغی شد و پرید ۴
❈۳۳❈
ظهر است و دره پر نفس گرم آفتاب مست نشاط و روشن، ‌شاد و گشاده روی
مانند شاهکوچه ی زیبایی از بهار در شهری از بهشت، ‌همه نقش و رنگ و بوی
❈۳۴❈
انبوه رهگذار در این کوچهٔ بزرگ در جامه‌های سبز خود، استاده جا به جا
ناقوس عید گویی کنون نواخته است وین خیل رهگذر همه خوابانده گوش‌ها
❈۳۵❈
آبشخور پلنگ و غزال و گوزن و گور در قعر دره تن یله کرده ست جویبار
بر سبزه‌های ساحلش، کنون گوزن‌ها آسوده‌اند بی خبر از راز روزگار
❈۳۶❈
سیراب و سیر، ‌ بر چمن وحشی لطیف در خلعت بهشتی زربفت آفتاب
آسوده‌اند خرم و خوش، ‌ لیک گاهگاه دست طلب کشاندشان پای، سوی آب
❈۳۷❈
آن سوی جویبار، نهان پشت شاخ و برگ صیاد پیر کرده کمین با تفنگ خویش
چشم تفنگ، قاصد مرگی شتابناک خوابانده منتظر، ‌پس پشت درنگ خویش
❈۳۸❈
صیاد: هشتاد سال تجربه، این است حاصلش؟ ترکش تهی تفنگ تهی، مرگ بر تو مرد
هوم گر خدا نکرده خطا کرده یا نجست این آخرین فشنگ تو ...؟ صیاد ناله کرد
❈۳۹❈
صیاد: نه دست لرزدم، نه دل، ‌ آخر دگر چرا تیرم خطا کند؟ که خطا نیست کار تیر
ترکش تهی، تفنگ همین تیر، پس کجاست هشتاد سال تجربه؟ بشکفت مرد پیر
❈۴۰❈
صیاد: هان! آمد آن حریف که می‌خواستم، چه خوب زد شعله برق و شرق! خروشید تیر و جست
نشنیده و شنیده گوزن این صدا، که تیر از شانه‌اش فرو شد و در پهلویش نشست
❈۴۱❈
آن دیگران گریزان، لرزان، دوان چو باد در یک شتابناک رهی را گرفته پیش
لختی سکوت همنفس دره گشت و باز هر غوک و مرغ و زنجره برداشت ساز خویش
❈۴۲❈
و آن صید تیر خوردهٔ لنگان و خون چکان گم شد درون پیچ و خم جنگل بزرگ
واندر پیش گرفته پی آن نشان خون آن پیر تیر زن، چو یکی تیر خورده گرگ
❈۴۳❈
صیاد: تیرم خطا نکرد، ولی کارگر نشد غم نیست هر کجا برود می‌رسم به آن
می‌گفت و می‌دوید به دنبال صید خویش صیاد پیر خسته و خرد و نفس زنان
❈۴۴❈
صیاد: دانم اگر چه آخر خواهد ز پا فتاد اما کجاست فر جوانیم کو؟ دریغ
آن نیرویم کجا شد و چالاکیم که جلد خود را به یک دو جست رسانم به او، ‌دریغ
❈۴۵❈
دنبال صید و بر پی خون‌های تازه‌اش می‌رفت و می‌دوید و دلش سخت می‌تپید
با پشتواره ای و تفنگی و دشنه‌ای خود را به جهد این سو و آن سوی می‌کشید
❈۴۶❈
صیاد: هان، بد نشد، شکفت به پژمرده خنده‌ای لب‌های پیر و خون سرور آمدش به رو
پایش ولی گرفت به سنگی و اوفتاد برچید خنده را ز لبش سرفه‌های او
❈۴۷❈
صیاد: هان، بد نشد، به راه من آمد، ‌ به راه من این ره درست می بردش سوی آبشار
شاید میان راه بیفتد ز پا ولی ای کاشکی بیفتد پهلوی آبشار
❈۴۸❈
بار من است اینکه برد او به جای من هر چند تیره بخت برد بار خویش را
ای کاش هر چه دیر ترک اوفتد ز پا کآسان کند تلاش من و کار خویش را
❈۴۹❈
باید سریع‌تر بدوم کولبار خویش افکند و کرد نیز تفنگ تهی رها
صیاد: گو ترکشم تهی باش، این خنجرم که هست یاد از جوانی ... آه ... مدد باش، ای خدا
❈۵۰❈
۵ دشوار و دور و پر خم و چم، نیمروز راه
طومار واشده در پیش پای او طومار کهنه‌ای که خط سرخ تازه‌ای
❈۵۱❈
یک قصه را نگشاته بر جا به جای او طومار کهنه‌ای که ازین گونه قصه‌ها
بسیار و بیشمار بر او برنوشته اند بس صید زخم خورده و صیاد کامگار
❈۵۲❈
یا آن بسان این که بر او برگذشتند بس جان پای تازه که او محو کرده است
بی اعتنا و عمد به خاشاک و برگ و خاک پس عابر خموش که دیده ست و بی شتاب
❈۵۳❈
بس رهنورد جلد، شتابان و بیمناک اینک چه اعتناش بدین پیر کوفته؟
و آن زخم خورده صید، گریزان و خون چکان؟ راه است او، همین و دگر هیچ راه، راه
❈۵۴❈
نه سنگدل نه شاد، نه غمگین نه مهربان ۶
ز آمد شد مداوم وجاوید لحظه‌ها تک، بامداد ظهر شد و ظهر عصر تنگ
❈۵۵❈
خمیازه‌ای کشید و به پا جست و دم نکاند بویی شنیده است مگر باز این پلنگ؟
آری، گرسنه است و شنیده ست بوی خون این سهمگین زیبا، این چابک دلیر
❈۵۶❈
کز خویش برتری چو نخواهد ز کبر دید بر می‌جهد ز قله که مه را کشد به زیر
جنگاوری که سیلی او افکند به خاک چون کودکی نحیف، شتر را به ضربتی
❈۵۷❈
پیل است اگر بجوید جز شیر، هم نبرد خون است اگر بنوشد جز آب، شربتی
اینک شنیده بویی و گویی غریزه‌اش نقشهٔ هجوم او را تنظیم می‌کند
❈۵۸❈
با گوش برفراشته، در آن فضا دمش بس نقش هولناک که ترسیم می‌کند
کنون به سوی بوی دوان و جهان، ‌ چنانک خرگوش بیم خورده گریزد ز پیش گرگ
❈۵۹❈
بگشوده سبز دفتر خود تا حکایتی با خط سرخ ثبت کند، جنگل بزرگ
۷ کهسار غرب کنگرهٔ برج و قصر خون
❈۶۰❈
خورشید، سرخ و مشتعل و پر لهیب بود چیزی نمانده بود ز خورشید تا به کوه
مغرب در آستان غروبی غریب بود صیاد پیر، خسته‌تر از خسته، بی شتاب
❈۶۱❈
و آرام، می‌خزید و به ره گام می‌گذاشت صیدش فتاده بود دم آبشار و او
چل گام بیش فاصله با آرزو نداشت هر چند خسته بود ولی شاد نیز بود
❈۶۲❈
کنون دگر بر آمده بود آرزوی او این بود آنچه خواسته بود از خدا، درست
این بود آنچه داشت ز جان و دل آرزو اینک که روز رفته، ولی شب نیامده
❈۶۳❈
صیدش فتاده است همان جای آبشار یک لحظهٔ دگر رسد و پاک شویدش
با دست کار کشتهٔ خود پای آبشار ۸
❈۶۴❈
ناگه شنید غرش رعد ز پشت سر وانگاه ... ضربتی ... که به رو خورد بر زمین
زد صیحه ای و خواست بجنبد به خود ولی دیگر گذشته بود، ‌ نشد فرصت و همین
❈۶۵❈
غرش کنان و کف به لب از خشم و بی امان زانسان که سیل می‌گسلد سست بند را
اینک پلنگ بر سر او بود و می‌درید او را، ‌ چنانکه گرگ درد گوسپند را
❈۶۶❈
۹ شرم شفق پرید ز رخسارهٔ سپهر
هولی سیاه یافت بر آفاق چیرگی شب می‌خزید پیش‌تر و باز پیش‌تر
❈۶۷❈
جنگل می‌آرمید در ابهام و تیرگی اکنون دگر پلنگ کناری لمیده سیر
فارغ، چو مرغ در کنف آشیان خویش لیسد، ‌ مکرد، ‌ مزد، نه به چیزیش اعتنا
❈۶۸❈
دندان و کام، یا لب و دور دهان خویش خونین و تکه پاره، چو کفشی و جامه‌ای
آن سو ترک فتاده بقایای پیکری دستی جدا ز ساعد و پایی جدا ز مچ
❈۶۹❈
وانگه به جا نه گردنی و سینه و سری دستی که از مچ است جدا و فکنده است
بر شانهٔ پلنگ در اثنای جنگ چنگ نک نیمه بازمانده و باد از کفش برد
❈۷۰❈
آن مشت پشم را که به چنگ آمدش ز جنگ و آن زیور کلیک وی، انگشتری که بود
از سیم ساده، حلقه، ز فیروزه‌اش نگین فیروزه‌اش عقیق شده، سیم زر سرخ
❈۷۱❈
اینت شگفت صنعت اکسیر راستین در لابه لای حلقه و انگشت کرده گیر
زان چنگ پشم تاری و تاراندش نسیم این آخرین غنمیت هشتاد سال جنگ
❈۷۲❈
کنون به خویش لرزد و لرزاندش نسیم زین تنگنای حادثه چل گام دورتر
آن صید تیر خورده به خاک اوفتاده است پوزی رسانده است به آب و گشاده کام
❈۷۳❈
جان داده است و سر به لب جو نهاده است می‌ریزد آبشار کمی دور از او، به سنگ
پاشان و پر پشنگ، روان پس به پیچ و تاب بر بشن پوستش ز پشنگی که آب راست
❈۷۴❈
صد در تازه است درخشنده و خوشاب ۱۰
جنگل غنوده باز در اعماق ژرف شب گوشش نمی نیوشد و چشمش نمی‌پرد
❈۷۵❈
سبز پری به دامن دیو سیا به خواب خونین فسانه‌ها را از یاد می‌برد ...

فایل صوتی زمستان شکار (یک منظومه)

صوتی یافت نشد!

تصاویر

تصویری یافت نشد!

کامنت ها