مولانا:پیش از آنک این قصه تا مخلص رسد دود و گندی آمد از اهل حسد

آنچه این کمترین در معنای پله و پایه یافته است این که نردبان ( نردبام) پله ها ( پلگان !) دارد و تنها یک پایه که بر زمینش استوار میدارد. بر نردبان که بر میشوید پله پله بالا می روید و نه پایه پایه!! و زنده یاد زرین کوب، بی گمان تفاوت پله و پایه را نیک میدانسته است.

سلامدر نقد أمور علمی، مدرک و منبع موثق، نه عقیده و علاقه فرد به مؤلف ویژه ای شرط است. علاوه بر این واژه "پله پله" در برنام کتاب مرحوم زرینکوب بکار گرفته شده و هیچ ربطی باین بخش از مثنوی ندارد.

با سلام و عرض احترام به نظرات دوستان به قول خود مولوی :ما زبان را ننگریم و قال راما روان را بنگریم و حال را ان شاالله بتونیم با کمک مولوی پله ها رو (یا پایه ها) رو یکی یکی بریم بالا تا ... ای خدا فریاد رس

مرحوم استاد زرین کوب در مقدمه کتاب پله پله تا ملاقات خدا در توضیح نام کتاب گفته است که کتاب شرح سیر و سلوک مولانا در طول زندگی از کودکی تا 68 سالگی است که وفات یافت و مولانا در یک مصرع در دفتر سوم خود آن را سروده و تنها در آنجا به آن اشاره دارد بنا بر این برای انتخاب سره از ناسره باید به سایر منابع در دسترس مراجعه و استناد کرد

در نسخه چاپ 1321 شمسی به خط سید حسن میرخانی که از روی نسخه های چاپی وقارمیرزا محمود خاور بصیرالملک علاءالدوله نوشته شده و بنا بر اظهار به نظر فضلا و دانشمندان بزرگ تصحیح و تنقیح گردیده و صحیح ترین نسخه ایست که تا آن زمان به چاپ رسیده در صفحه 308 سطر 11 پایه پایه تا ملاقات خدا را درست دانسته است

موضوع: تصحیح به دون مدرک مثنوی چاپ نیکلسون در پیش روی من است و بیت 4235 آن چنین است:از مقامات تبتّل تا فناپایه پایه تا ملاقات خداممکن است که نوشته ی آقای مسعود اقالیمی هم مطابق نسخه ی دیگری باشد ولی ایشان منبعی را ذکر نکرده اند و مطابق قاعده ای که خود شما گذاشته اید به دون ذکر منبع نمی بایستی این تصحیح را انجام می دادید.---پاسخ: ممنون! «پله پله» را از متن برداشتم و «پایه پایه» را بازگرداندم. جهت سهولت جستجو و یافته شدن بیت برای کسانی که عبارت معروف «پله پله تا ملاقات خدا» را جستجو می‏کنند «پله پله» را به صورت عبارت جایگزین باقی گذاشتم.

در بیت نهم ، مصراع دوم اینگونه صحیح است :از مقامات تبتل تا فناپله پله تا ملاقات خدا---پاسخ: بنا به پیشنهاد شما «پایه پایه» در بیت مذکور با «پله پله» جایگزین شد.

سلام.انقدر این نسخه و آن نسخه نکنید مشخص است که اینجا باید "پله پله تا ملاقات خدا" نوشته شود اصلا معنی و وزن بسیار آشکار این را میگوید در ضمن اگر بنا به نسخه باشد بزرگترین مولانا شناس تاریخ آقای دکتر زرین کوب کتابی با همین نام نوشته که خود بیان کننده ی درستی این مصرع است. باتشکر

1- متأسفانه بحث اختلاف نسخ در آثار خطی گدشتگان و غلط های املایی ناشی از بی دقتی در استنساخ یا بعضا ناخوانا بودن یا تحریف برخی واژگان و عبارات، در همۀ زبانها و زمانها وجود دارد. اما امروزه بصورت علمی، کار روی متون خطی به رشته های مختلف تخصصی تقسیم می شود و اثری که در نهایت ارائه می گردد، حاصل کاری جمعی و تخصصی است. نسخه شناس براساس نسخه هایی که در اختیار دارد بر مبنای آموزه های نسخه شناسی علمی، متنی را استخراج می نماید و پس از او پژوهشگرانی که به دانش هایی همچون سبک شناسی، علوم بلاغی، تاریخ و ادبیات و زبان شناسی و نقد ادبی (و در مورد مولانا قرآن و حدیث و عرفان نظری) تسلط کافی دارند، به تحلیل و تحشیه و تعلیقات و تفسیر متون می پردازند. مرحوم رینولد الین نیکلسون خدمات بزرگی به زبان و ادبیات فارسی انجام داده و حق عظیمی بر گردن ما فارسی زبانان و ایرانیان دارد اما حق این است که ایشان تنها امانتدار خوبی در تنظیم نسخۀ خود از مثنوی مولانا بوده و بر اساس نسخه هایی که در دسترس داشته متن خود را ارائه کرده است. خود او و نیز دیگر نسخه شناسان هم انتظار نداشته اند که نسخۀ تصحیحی آنها وحی منزل انگاشته شود؛ کما اینکه هم درنسخۀ نیکلسون و هم در نسخه های مورد وثوق دیگران (نظیر نسخۀ خلخالی دیوان حافظ که مبنای چاپ نسخۀ پر غلط علامه قزوینی است)، ایرادات بسیاری به چشم می خورد. چنانچه مبنای کار در تحقیق و تنقید اثری صرفا متابعت نعل به نعل از نسخۀ مرجع باشد که دیگر نیازی به تعلیق و تصحیح و پژوهش در صدر و ذیل آثار گذشتگان نیست! اما سیالیّت روح تحقیق و دقت موشکافانۀ محققان است که نو به نو در این عرصه به تحقیق و تتبع پرداخته و عمر خویش را گاه بر سر یافتن دریافتی درست از نکته ای موجز می گذارند و گاه از سر جسارت و بزرگی روح، پس از سالها تلاش و پژوهش در موردی، شجاعانه از رأی خود باز می گردند. نمونۀ این بزرگان حضرت استاذی دکتر عبدالحسین زرینکوب است که به زعم مرحوم مطهری «تنها نویسنده ای بود که از سر معده قلم نمی زد»! 2- همانطور که جناب «بی سواد»ِ فاضل و ارجمند، اما پرمایه، نوشته اند، پایۀ نردبان و پلۀ نردبان دو مفهوم متفاوتند. هرپایه خود پلکانی دارد که صعود تدریجی را میسر می کند. اینجا سخن از مقامات و مراتب صعود روحانی است که از تبتل تا فناء فی الله مدرّچ شده و پله به پله سالک را به مقصد می رساند. اینجا هم مسیر، مشخص و هم نوعیت نردبان (و سطح و پایۀ آن) که همان مقامات است ، بر سالک معلوم است. پس برای نیل به مقصود، باید از پایۀ همین نردبان، پله پله تا ملاقات خدا بالا رود.

دو بیت آخراین بخش در حال حاضربدین صورت نوشته شده اند:گفت اگر آسان نماید این به تو این چنین آسان یکی سوره بگوجنتان و انستان و اهل کار گو یکی آیت ازین آسان بیاربر اساس نسخه نیکلسون به خط مرحوم استاد سید حسن میرخانی، بیت آخربدین گونه است:جِنّیان و اِنسیان و اهل کار گو یکی آیت ازین آسان بیارواین ازآیات شریف قران کریم گرفته شده است:وَإِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَی عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ (سوره 2, آیه 23)قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ (سوره 17, آیه 88)

مم

میشه حدس زد چرا دکتر زرین کوب،به جای پایه،از پله استفاده کردن و خودشون هم در مقدمه ذکر کردن که : عنوان این نوشته عین کلام مولانا نیست،ابتدا باید میان پایه ها یکی را برگزید،و سپس پله پله از آن پایه بالا رفت،پس اگر هم پایه ی مایی بیا پله پله تا ملاقات خدا برویم،

بنده در بادی راه مولوی شناسی هستم و خیلی در این زمینه صاحب نظر نیستم. فقط می‌خواستم اضافه کنم که دکتر عبدالحسین زرین کوب در مقدمه‌ی کتاب پله پله تا ملاقات خدا بیان می‌دارند که عنوان کتاب را از همین مصرع مولوی اتخاذ کرده اند و این بیت را عیناً به این صورت - از مقامات تبتل تا فنا/پله پله تا ملاقات خدا- در مقدمه آورده اند اما در ادامه اضافه کرده‌اند که این عنوان عین کلام مولوی نیست و با اندکی تحریف بیان شده است.

چون بحث کتاب دکتر زرین‌کوب هست، این نکته باید بیان شود که خود ایشان در مقدمه تصریح دارند که عنوان کتاب، منطبق بر عین کلام مولانا نیست و با اندکی تحریف، انتخاب شده است.(مقدمه‌ی کتاب، ص۷)   اما از نظر معنایی، پله زیباتر به نظر می‌رسد

ذکر آدم گندم و ابلیس و مار ، ذکر هود و باد و ابراهیم و نار،ذکر نوح و کشتی و طوفان تن ،ذکر کنعان و سر از خط تافتن،ذکر بلقیس و سلیمان و صبا،ذکر داوود و زبور و اوریا،ذکر حمل مریم و نهل مخاض ،ذکر یحیی و ذکریا و ریاض،ذکر صالح ناقه و تقسیم آب،ذکر ادریس و ناجات و جواب،ذکر الیاس و عذیر و موت او،ذکر قارون و زمین رفتن فرو،ذکر موسی و عروجش بر سما،ذکر اسرائلیان در تیه لا،ذکر موسی و شجر طور و عصا، خلع نعلین و خطابات و عصا،ذکر فضل احمد خلق عظیم،که قمر از معجزاتش شد دونیم،ساده است و هرکسی پی میبرد ،کو گمان که گم شود در وی خرد،گفت اگر آسان نماید این به تو،اینچنین آسان یکی سوره بگو