ناصرخسرو:تفاوت میان اهل ثواب اندر عالم علوی نه برین گونه است که اندرین عالم است ، از بهر آنک نعمت جس...

تفاوت میان اهل ثواب اندر عالم علوی نه برین گونه است که اندرین عالم است ، از بهر آنک نعمت جسمانی آشکار است و حسد آید خداوندان نعمت اندک خداوندان نعمت اندک را از خداوندان نعمت بسیار . ازیرا که حقیر نماید ایشان را از نعمت اندک و الم و رنج پذیرند از بسیاری نعمت کسی دیگر . و ثواب آن جهان علمی است و پنهان است و حسد نیاید خداوندان ثواب اندک را از خداوندان ثواب بسیار . و چنان پندارند که ثواب ایشان خود بغایت است ، وزان افزونتر که ایشان راست کسی را ثواب نیست ، و خداوندان ثواب اندک اندر لذت باشند ، و خداوندان ثواب بسیار همچنان اندر لذت باشند همیشه . و مثال آن اندرین عالم یافته است : میان اهل علم تفاوت بسیار است و گروهی ازیشان باندکی علم رسیده اند و گروهی بسیاری علم یافته اند . و خداوندان علم اندک معجب باشند بعلم خویش و پندارند بعلم و حکمت ایشان کسی نیست ، چنانک خدای تعالی همی گوید ، قوله : کل حزب بمالدیم فرحون . هر گروهی بدانچ نزدیک ایشان است شادمانه اند . و اندک علمان آگاه نباشند از آنچ دانایان یزرگ دانند ، و چون آگاه نباشند حسد نیایدشان ، رنجه نشوند . و گر حسد غذا بزرگ نبودی خدای تعالی مر رسول صلی الله علیه و آله را نفرمودی ازو پرهیزیدن سوی پروردگار خویش چنانک گفت ، قوله : من شر حاسد اذا حسد . گفت بگوی که : من بخدای بپرهیزم از شر حاسدی که حسد کند . وز شر حاسدان وصی محمد بود که چندان هزار خلق در آتش می شوند . و خداوند علم بسیار و ثواب بی شمار محیط باشد مرو را که علم و ثواب اندکی باشد و فضل علم خویش همی بیند بر علم آنک فرود ازو باشد و منت و رحمت خدای را شناسد . و نیز اهل ثواب بر دیگر روی آنست که رسیدن ثواب بهر نفسی بر اندازه آرزوی او باشد بعلم ، و نفس آرزو بعلم مقدار لطافت و پاکیزگی گوهر او باشد . هر که نفس او لطیف تر و صافی تر باشد آرزوی او ببر رسیدن بر چیزها بیشتر باشد و به تمامی خویش آهنگ بیشتر کند ، و ثواب او عظیم تر باشد ، و هر که گوهر نفس او تاریک و کثیف باشد آرزوی او ببر رسیدن بر چیزها کمتر باشد و تمامی خویش را کمتر جوید و ثواب او کمتر باشد . – اینست تفاوت میان اهل ثواب .