عنصری:آمد ای شاه دوش ناگاهان فیلسوفی به نزد من مهمان

🔰شرح قصیده 51 عنصری     بیت ۱: آمد ای شاه دوش ناگاهان شاه به طور غیرمنتظره‌ای فیلسوفی دعوت می‌کند. بیت ۲: فیلسوفی به نزد من مهمان این فیلسوف، مهمان شاه است و دربار شاه را بازدید کرده است. بیت ۳: پاک چون رای تو ز دوده سخن فیلسوف، صحبت‌های خود را از هرگونه دودویی و تزویر خالی کرده و سخن او با پاکیزگی روان شاه مطرح می‌شود. بیت ۴: تیز چون تیغ تو گشاده زبان سخنان فیلسوف، با تیزی و تندی ابراز می‌شود. بیت ۵: گفت با من زهر دری و شنید شاه، فیلسوف را به بحث و گفتگو دعوت می‌کند و فیلسوف صحبت خود را با روحیهٔ بحث‌جویی و استقبال از این دعوت شروع می‌کند. بیت ۶: از کم و بیش آشکار و نهان فیلسوف، در طول صحبت با شاه، به هر جزئیاتی از دانش خود پرداخته و برای شاه آنها را شفاف و آشکار نموده است. بیت ۷: از علوم کلام وز تفسیر فیلسوف، دربارهٔ علوم مختلفی چون کلام و تفسیر، به شاه توضیح داده است. بیت ۸: از نجوم و طبایع حیوان فیلسوف، در طول صحبت خود با شاه، به بحث دربارهٔ نجوم و طبایع حیوانی پرداخته است. بیت ۹: هر چه پرسید دادمش پاسخ شاه، سؤالات خود را از فیلسوف پرسید و او به هر سؤال با پاسخی خوب و دقیق پاسخ داد. بیت ۱۰: به حد طاقت و حد امکان فیلسوف، به تمامی قدرت و توانایی خود، در پاسخ به سؤالات شاه تلاش کرد و هرچه ممکن بود از دانش خود بهره جست. بیت ۱۱: گفت هر دانشی کزو جز وی در پاسخ به پرسش اخر شاه، فیلسوف می‌گوید که هر دانشی که وجود دارد، از خودش نیست و بر مبنای وجود اوست. بیت ۱۲: گفتم او را که یک سخن بر جای شاه، پس از پاسخ‌های فیلسوف، او را با یک سؤال دیگر مواجه می‌کند. بیت 13: نرگس سوریش چو بادامیدر این بخش شاه، در مورد چشم زیبای عاشقانهٔ جانان، توصیفاتی از آن می‌دهد و آن را با یک باور مردمی که چشمان زیبا مثل نرگس هستند، مقایسه می‌کند. بیت 14: گرد او تیر و گرد تیر کمانشاه، دور چشم جانان را به شکل دایره‌هایی از تیر و کمان توصیف می‌کند. بیت 15: گفت آن وصف چشم جانان استفیلسوف پاسخ می‌دهد و می‌گوید که این توصیف، به چشم زیبای جانان اشاره دارد. بیت 16: چشم آن ماهروی مشک افشانفیلسوف، جزئیات دیگری از چشم جانان را توصیف می‌کند و آن را با ماهی که رایحهٔ خوش مشک افشان دارد، مقایسه می‌کند. بیت 17: گفت پس چیست آنکه هستی اوشاه، سؤال دیگری را از فیلسوف می‌پرسد و می‌خواهد بداند که وجود این چشم جانان به چه علتی باقی می‌ماند. بیت 18: نپذیرد به نیستیش گمانفیلسوف به شاه می‌گوید که وجود چشم جانان، قابل تصور و گمان‌زدن نیست و به نیستیش امکانی نمی‌دهد. بیت 19 ناپدیدی پدید و هستی نیستفیلسوف، پاسخ دیگری به شاه می‌دهد و بیان می‌کند که وجود چشم جانان، در حالی که به نظر ممکن است ناپدید شود، در واقع پدیدار و موجود است. بیت 20: رامش جان و اندرو مرجانفیلسوف، در پایان پاسخ خود، به وجود چشم جانان اشاره می‌کند و آن را به آرامش جانی و اندوه دریای شفاف مقایسه می‌کند. بیت 21: گفتمش کاین دهان یار من استشاه، پس از پاسخ فیلسوف، سؤال دیگری مطرح می‌کند و دربارهٔ دو تاریکی در چشمان خود صحبت می‌کند. 22) گفت پس چیست آن دو تاریکیفیلسوف مجدداً پاسخ می‌دهد و می‌گوید که این دو تاریکی، می‌تواند نشانگر روشنائی باشد. ناپدید شدن و ظهور کردن، وجود ندارد؛زندگی رامش و اندرو مرجان است. به او گفتم: "این دهان من است که این را می‌گوید." او پرسید: "آن دو تاریکی چیست که روشنائی از آن برمی‌آید؟" "چرخش سر به سر و گردنش، با گام هایی که بر زمین می‌افتد،" پاسخ دادم. "مثل دوران دنیا در آسمان و مانند عشق در فراق." گفتم: "این وصف آن موهای پریشان است؛ بوی مشک و رنگ قطره های روغن." او پرسید: "آن چیست که از یک سوی زمین به سوی دیگر خشکیده است؟" من جواب دادم: "آن مانند نور خورشید است؛ راست و صاف." گفتم: "آنجا است که فرمانده لشکری است که طول و عرض جهان را فتح کرده است."