پروین اعتصامی:ای شده سوختهٔ آتش نفسانی سالها کرده تباهی و هوسرانی
❈۱❈
ای شده سوختهٔ آتش نفسانی
سالها کرده تباهی و هوسرانی
دزد ایام گرفتست گریبانت
بس کن ای بیخودی و سربگریبانی
❈۲❈
صبح رحمت نگشاید همه تاریکی
یوسف مصر نگردد همه زندانی
راه پر خار مغیلان وتو بی موزه
سفره بی توشه و شب تیره و بارانی
❈۳❈
ای بخود دیده چو شداد، خدابین شو
جز خدا را نسزد رتبت یزدانی
تو سلیمان شدن آموزی اگر، دیوان
نتوانند زدن لاف سلیمانی
❈۴❈
تا بکی کودنی و مستی و خودرائی
تا بکی کودکی و بازی و نادانی
تو درین خاک سیه زر دل افروزی
تو درین دشت و چمن لالهٔ نعمانی
❈۵❈
پیش دیوان مبر اندوه دل و مگری
که بخندند چو بینند که گریانی
عقل آموخت بهر کارگری کاری
او چو استاد شد و ما چو دبستانی
❈۶❈
خود نمیدانی و از خلق نمیپرسی
فارغ از مشکل و بیگانه ز آسانی
که برد بار تو امروز که مسکینی
که ترا نان دهد امروز که بی نانی
❈۷❈
دست تقوی بگشا، پای هوی بربند
تا ببینند که از کرده پشیمانی
گهریهای حقیقت گهر خود را
نفروشند بدین هیچی و ارزانی
❈۸❈
دیدهٔ خویش نهان بین کن و بین آنگه
دامهائی که نهادند به پنهانی
حیوان گشتن و تن پروری آسانست
روح پرورده کن از لقمهٔ روحانی
❈۹❈
با خرد جان خود آن به که بیارائی
با هنر عیب خود آن به که بپوشانی
با خبر باش که بی مصلحت و قصدی
آدمی را نبرد دیو به مهمانی
❈۱۰❈
نفس جو داد که گندم ز تو بستاند
به که هرگز ندهی رشوت و نستانی
دشمنانند ترا زرق و فساد، اما
به گمان تو که در حلقهٔ یارانی
❈۱۱❈
تا زبون طمعی هیچ نمیارزی
تا اسیر هوسی هیچ نمیدانی
خوشتر از دولت جم، دولت درویشی
بهتر از قصر شهی، کلبهٔ دهقانی
❈۱۲❈
خانگی باشد اگر دزد، بصد تدبیر
نتوان کرد از آن خانه نگهبانی
برو از ماه فراگیر دل افروزی
برو از مهره بیاموز درخشانی
❈۱۳❈
پیش زاغان مفکن گوهر یکدانه
پیش خربنده مبر لعل بدخشانی
گر که همصحبت تو دیو نبودستی
ز که آموختی این شیوهٔ شیطانی
❈۱۴❈
صفتی جوی که گویند نکوکاری
سخنی گوی که گویند سخندانی
بگذر از بحر و ز فرعون هوی مندیش
دهر دریا و تو چون موسی عمرانی
❈۱۵❈
اژدهای طمع و گرگ طبیعت را
گر بترسی، نتوانی که بترسانی
بفکن این لاشهٔ خونین، تو نه ناهاری
برکن این جامهٔ چرکین، تو نه عریانی
❈۱۶❈
گر توانی، به دلی توش و توانی ده
که مبادا رسد آنروز که نتوانی
خون دل چند خوری در دل سنگ، ای لعل
مشتریهاست برای گهر کانی
❈۱۷❈
گر چه یونان وطن بس حکما بودست
نیست آگاه ز حکمت همه یونانی
کلبه‌ای را که نه فرشی و نه کالائیست
بر درش می‌نبود حاجت دربانی
❈۱۸❈
زنده با گفتن پندم نتوانی کرد
که تو خود نیز چو من کشتهٔ عصیانی
کینه می‌ورزی و در دائرهٔ صدقی
رهزنی میکنی و در ره ایمانی
❈۱۹❈
تا کی این خام فریبی، تو نه یاجوجی
چند بلعیدن مردم، تو نه ثعبانی
مقصد عافیت از گمشدگان پرسی
رو که بر گمشدگان خویش تو برهانی
❈۲۰❈
گوسفندان تو ایمن ز تو چون باشند
که شبانگاه تو در مکمن گرگانی
گاه از رنگرزان خم تزویری
گاه بر پشت خر وسوسه پالانی
❈۲۱❈
تشنه خون خورد و تو خودبین به لب جوئی
گرسنه مرد و تو گمره بسر خوانی
دود آهست بنائی که تو میسازی
چاه راهست کتابی که تو میخوانی
❈۲۲❈
دیده بگشای، نه اینست جهان بینی
کفر بس کن، نه چنین است مسلمانی
چو نهالیست روان و تو کشاورزی
چو جهانیست وجود و تو جهانبانی
❈۲۳❈
تو چراغی، ز چه رو همنفس بادی
تو امیدی، ز چه همخانهٔ حرمانی
تو درین بزم، چو افروخته قندیلی
تو درین قصر، چو آراسته ایوانی
❈۲۴❈
تو ز خود رفته و وادی شده پر آفت
تو بخواب اندر و کشتی شده طوفانی
تو رسیدن نتوانی بسبکباران
که برفتار نه مانندهٔ ایشانی
❈۲۵❈
فکر فردا نتوانی که کنی دیگر
مگر امروز که در کشور امکانی
عاقبت کشتهٔ شمشیر مه و سالی
آخر کار شکار دی و آبانی
❈۲۶❈
هوشیاری و شب و روز بمیخانه
همدم درد کشان همسر مستانی
همچو برزیگر آفت زده محصولی
همچو رزم آور و غارت شده خفتانی
❈۲۷❈
مار در لانه، ولی مور بافسونی
گرد در خانه، ولی گرد بمیدانی
دل بیچاره و مسکین مخراش امروز
رسد آنروز که بی ناخن و دندانی
❈۲۸❈
داستانت کند این چرخ کهن، هر چند
نامجوینده‌تر از رستم دستانی
روز بر مسند پاکیزهٔ انصافی
شام در خلوت آلودهٔ دیوانی
❈۲۹❈
دست مسکین نگرفتی و توانائی
میوه‌ای گرد نکردی و به بستانی
ظاهرست این که بد افتی چو شوی بدخواه
روشنست این که برنجی چو برنجانی
❈۳۰❈
دیو بسیار بود در ره دل، پروین
کوش تا سر ز ره راست نپیچانی
کامنت ها