گنجینه تاریخ ما

شعر پارسی یا شعر کلاسیک فارسی به شکل امروزی آن بیش از هزار سال قدمت دارد. شعر فارسی بر پایه عروض است و عمداً در قالب های مثنوی، قصیده و غزل س روده شده است. در گنج تاریخ ما به اشعار شاعران نامی ایران زمین به رایگان دسترسی خواهید داشت. همچنین به مرور زمان امکانات مناسبی به این مجموعه اضافه خواهد شد.

سعدی:چنان قحط سالی شد اندر دمشق که یاران فراموش کردند عشق

❈۱❈
چنان قحط سالی شد اندر دمشق که یاران فراموش کردند عشق
چنان آسمان بر زمین شد بخیل که لب تر نکردند زرع و نخیل
❈۲❈
بخوشید سرچشمه‌های قدیم نماند آب، جز آب چشم یتیم
نبودی به جز آه بیوه زنی اگر برشدی دودی از روزنی
❈۳❈
چو درویش بی رنگ دیدم درخت قوی بازوان سست و درمانده سخت
نه در کوه سبزی نه در باغ شخ ملخ بوستان خورده مردم ملخ
❈۴❈
در آن حال پیش آمدم دوستی از او مانده بر استخوان پوستی
وگر چه به مکنت قوی حال بود خداوند جاه و زر و مال بود
❈۵❈
بدو گفتم: ای یار پاکیزه خوی چه درماندگی پیشت آمد؟ بگوی
بغرید بر من که عقلت کجاست؟ چو دانی و پرسی سؤالت خطاست
❈۶❈
نبینی که سختی به غایت رسید مشقت به حد نهایت رسید؟
نه باران همی آید از آسمان نه بر می‌رود دود فریادخوان
❈۷❈
بدو گفتم: آخر تو را باک نیست کشد زهر جایی که تریاک نیست
گر از نیستی دیگری شد هلاک تو را هست، بط را ز طوفان چه باک؟
❈۸❈
نگه کرد رنجیده در من فقیه نگه کردن عالم اندر سفیه
که مرد ار چه بر ساحل است، ای رفیق نیاساید و دوستانش غریق
❈۹❈
من از بینوایی نیم روی زرد غم بینوایان رخم زرد کرد
نخواهد که بیند خردمند، ریش نه بر عضو مردم، نه بر عضو خویش
❈۱۰❈
یکی اول از تندرستان منم که ریشی ببینم بلرزد تنم
منغص بود عیش آن تندرست که باشد به پهلوی بیمار سست
❈۱۱❈
چو بینم که درویش مسکین نخورد به کام اندرم لقمه زهر است و درد
یکی را به زندان درش دوستان کجا ماندش عیش در بوستان؟

فایل صوتی بوستان بخش ۱۳ - حکایت در معنی رحمت با ناتوانان در حال توانایی

تصاویر

کامنت ها

علی
2016-10-21T11:24:05
منظور از ملخ میگو نیست دوست عزیز همون ملخ خودمونه چون فکر نکنم میگو بوستان بخوره ملخ بوستان خورده مردم ملخ
۷
2016-10-21T18:40:52
احتمالا میگوهای قرن هفتم جونده بودند و پرواز هم میکردند شبیه سوسک.نام دیگر میگو،ملخ دریایی،اربیان و روبیان هست.
احمد
2016-11-10T20:28:07
ملخ بوستان خوردو مردم ملخ
سیمین
2016-01-31T21:35:04
این مصرع پایانی رو من اینجوری خونده بودم : یکی را به زندان در اش دوستان کجا ماند اش عیش در بوستان ؟
پیمان
2016-06-11T17:31:12
با سلام و عرض ادبو با تشکر از زحماتی که متقبل شده ایدبیت سوم، بر خلاف آن چه که مشابه این جا در کتاب فارسی دبستان خوانده ایم، احتمالاً به صورت زیر صحیح تر است:نجوشید سرچشمه های قدیمنماند آب به جز آب چشم یتیم
ناشناس
2012-06-18T13:09:19
"سعدی دردمشق" چنان قتل عامی شد اندر دمشق که یاران فراموش کردند عشق هر آن کس که با دیگری یار بود کنون عامل قتل دلدار بود! همی بمب می ریخت هرگوشه ای گهی خمسه خمسه گهی خوشه ای! عرب با عجم ترک و قوم یهود فرنگی و اعجوج و عاد و ثمود 1 همه صلحجو گشته و چاره ساز دموکرات و عادل چو شاه حجاز! به اطعام ایتام و بیوه زنان بدان سو روان بود کوفی عنان! طعام عرب بود آن روزگار کباب ملخ با سس سوسمار! 2 .... درآن شهرما را یکی دوست بود که شاگرد یک تاجر پوست بود! به بازارشامش بدیدم ولو شکم داده چون طبل جنگی جلو! بدو گفتم ای جاسم روی زرد غم بینوایان تو را گرد کرد؟! بغرید بر من: کلاست کجاست؟ چنین با بزرگان درشتی خطاست! تو کزمحنت دیگران بی غمی یقین جزئ یک درصد عالمی! دمشقی ندیدی که آواره شد ندیدی حلب هم حلب پاره شد؟! من اینجا کف پای مستضعفم به خدمت کمربسته جان برکفم! زاندوه مسکین و همنوع خویش دلم گشته ریش ورخم ریش ریش! برای حمایت ز کشت نخیل کنم وارد از مرزها دسته بیل! به سوق حرم جمعه خرجی دهم فلافل ز آرد نخودچی دهم! تسلا دهم رنج بیوه زنان به عقد موقت و با امتنان! دراین شهریک مردغمناک نیست کراک است هرجا که تریاک نیست! به امر تجارت شدم نابغه ز نفت و گن و پشمک و جغجغه! اقامت زچین دارم و انگلیس ذخیره کمی سیم وزر در سویس هوادار صلحم در این منطقه زمستعف و قدرت مطلقه! ..... 3..... کلو مالهم چون سنین حق حقو کی اونان سورا اول پی پل وق وقو !!؟ 4 " کیشو " 1-احتمالا برخی تاتارهای مرزنشین شمال روسیه 2-منظورازملخ همان میگوست و سس سوسمار نوعی مارک سس بوده که در حوالی کره ساخته می شده و به دلیل گرانی کمیاب هم بوده اند قطعا کنایه به برخی عادات غذایی نبوده است. 3-این شعراحتمالا به خط کوفی قدیم نگاشته شده است. نقاط نقطه چین دارای کلماتی نامفهوم بوده نظیر ختن "نام هنری چین" قاچاقچی وغیره... که درسفراخیر جهت رمز گشایی دراختیار کوفی عنان قرارگرفته است. شایدهم حوصله سعدی از ادعاهای جاسم سررفته باشد به نظرمی رسد که سعدی پس ازتادیب درمدرسه نظامیه بغداد به نگارش آن پرداخته باشد. ظن غالب آن است که ازاین پس القاب استاداجل و شیخ اجل وعلیه الرحمه نثار ایشان شده باشد 4-احتمالا ازاشعار دوران جاهلیت عرب است که نشان دهنده تسلط شاعران آن عصربه زبان های عربی فارسی ترکی انگلیسی و احتمالاهاپویی است
مهران (شورش)
2008-09-06T21:28:35
مصراع اول از بیت اول در کتب درسی اینگونه آمده :چنان خشک سالی شد اندر دمشق ...و نظر بنده در نسخ دیگر بدبن شیوه نیز افتاده است :چنان قحط سالی شد اندر دمشق ...باری ندانستم که این نوع فرمایش شما چون است که هم معنی و هم وزن شعر را مختل میکند. حال آنکه وزن عروضی این مثنوی فعولن فعولن فعولن فعول (متقارب مثمن مزاحف) است.لطفی فرموده مرا در این زمینه کمی راهنمایی کنید. قبلا از الطفات حضرات عالی متشکرم.---پاسخ: نقل اینجا «چنان قحط شد سالی اندر دمشق» از لحاظ وزنی با وزن بوستان سازگاری دارد (... سالیندر ...) ولی به نظرم نقل شما زیباتر است نقل دوم جایگزین شد، اگر از دوستان کسی به بوستان تصحیح محمدعلی فروغی دسترسی دارد ما را در این زمینه یاری کند.
فریده احساسی
2008-07-09T11:37:45
من از بینوایی نیم روی زرد غم بینوایان رخم زرد کردمن اینطوری یادمه---پاسخ: نقل منبع اولیه (من از بی مرادی نیم روی زرد/غم بی مرادان دلم خسته کرد) با پیشنهاد شما (که نقل کتابهای درسی است) جایگزین شد.
صفری محمود
2011-11-25T04:41:33
سلام من 35 سالمه یادمه وقتی که این شعر رو تو مدرسه می خوندیم معلم بیت اول رو می گفت که درستش دٍمشق یعنی با کسره ی دال و فتحه ی م امشب از ویکی پدیا سرچ کردم دیدم معلممون درست می گفته دمشق که ما معمولا می گیم به فتح دال و کسره ی میم اصلش دمشق به کسر داله خواستم بپرسم چه جوری می شه اگه با کسره ی دال و فتحه میم بخونیم که قافیه جور در نمی یاد اون وقت باید عشق رو هم با فتحه ی عین بخونیم می شه یه کم توضیح بدین لطفا اگه کسی می دونه
اسماعیل-ذوقی
2010-07-17T11:32:29
به عقیده من negah kardane aghel andar safih دروست هست چون متضاد سفیه عاقل هست---پاسخ: با تشکر، با نسخهٔ چاپی تصحیح فروغی مقابله شد؛ همین است که در متن آمده (عالم)، تغییری اعمال نشد.
امیر
2013-12-03T15:43:32
با سلام و احترامدر مصرع دوم بیت 13 ( کشد زهر جایی که تریاک نیست )، فکر کنم باید از واژه ی تریاق به جای تریاک استفاده کنیم.چون تریاق همون تریاک هستش که در کوه به صورت خودرو به عمل می آید و کاربردش فقط به صورت پادزهر هستش.باتشکر
احسان
2014-01-03T11:21:33
نه در کوه سبزی نه در باغ شخملخ بوستان خورد و مردم ملخبتندید بر من که عقلت کجاست؟چو دانی و پرسی سؤالت خطاستمنغص بود عیش آن تندرستکه باشد به پهلوی بیمار سستیکی را به زندان درش دوستانکجا ماندش عیش در بوستان؟در تصحیح محمد علی فروغی اینگونه آمده است
پیچک
2013-07-30T19:26:07
از این موارد در آثار سعدی شیرین سخن بسیار دیده ام اینکه اعتقاد داشته به اصلاح فردی اصلاح جامعه را در اصلاح فرد فرد آن میدیده است
رضا صدر
2019-03-26T04:01:34
نمی‌دانم چرا فکر می کنم که سه بیت معروف زیر را هم ‌در این حکایت خوانده ام. هم از نظر وزن و هم از نظر مضمون با آن سازگارند. میدانم که این سه بیت در یک حکایت گلستان هم آمده، ولی نمونه هایی هست که سعدی در گلستان ابیاتی از بوستان را می آورد.اگر درست باشد، جای این سه بیت احتمالاً در اواخر حکایت و مثلاً قبل از سه بیت آخر است.بنی‌آدم اعضای یکدیگرندکه در آفرینش ز یک گوهرندچو عضوی به‌درد آورَد روزگاردگر عضوها را نمانَد قرارتو کز محنت دیگران بی‌غمینشاید که نامت نهند آدمی
حسین کچوئی
2019-04-22T01:22:55
نه در کوه سبزی نه در باغ و شخبنظر حرف ربط «و» در صحیح خواندن مصرح نیاز میباشد .
فرشید پیری
2019-10-01T13:03:58
در جواب حسین کچویی: نه در کوه سبزی می روید و نه در باغ شاخەی درختی مانده
Alex
2021-02-09T17:51:46
باید بیت اول اینجوری باشه چنان خشک سالی شد اندر دمشق نه چنان قحط سالی شد اندر دمشض اینجوری اهنگین تره
علی
2021-01-24T11:14:49
چنان خوشکسالی شد نه چنان قحطی شد
kamran balani
2020-05-25T10:53:04
منقص بود عیش آن تندرستکه باشد به نزدیک بیمار سستنزدیک بجای پهلوی بیمار در نسخه ای که من دارم درج شده. البته این نسخه چاپ شده از روی نسخه فروغی هست و مطمئن نیستم ولی بتندید بر من که عقلت کجاست هم بجای بغرید بر من درج شده
محسن
2020-06-03T12:51:52
سعدی به طرز عجیبی نصف ضرب المثل هایی که امروز استفاده میکنیم رو توی این مثنوی ساخته، شیرین سخن که میگوییم همین است.
وکیل ‌
2020-09-06T21:49:41
در بیت پنجم "بی برگ" مناسب‌تر است تا "بی رنگ"
بیک بابا
2017-11-02T15:50:34
پیش استادان سخن گفتن خطاست بنا براین به سعدی علیه الرحمه ( باب اول در عدل و تدبیر و رای)مراجعه و نظرش را میارم. کاش در مدرسه ، درس سعدی تدریس می شد!به نظر سعدی، ارتباط اجتماعی مثبت یا دوستی بین افراد تضمین‌کننده پیشروی به سوی جامعه ایده‌آل است. زیرا دوستی به وجود آمده در جامعه و در میان تک‌تک افراد آن، باعث بروز ارتباطاتی می‌شود که نزدیکی و درک متقابل را افزایش می‌دهد.
محمد
2017-03-03T09:39:03
منغص بود عیش آن تندرستمنغص یا منغص؟
محمد
2017-03-03T09:40:55
منغص بود عیش آن تندرستمنغص یا منقص؟ ببخشید صفحه کلید همکاری نکرد.
محسن ، ۲
2018-09-12T22:38:19
دوست جان 7نه باران همی آید از آسماننه بر می‌رود دود فریاد خوان،،،نه بر می‌رود دود دل فریاد خوان؟یکبار دیگر مصرع پیشنهادی خود را بخوانید ، وزن را خراب کردید
۷
2018-09-12T21:41:35
نه باران همی آید از آسماننه بر می‌رود دود فریاد خوانمصرع دوم در اصل چنین بوده که "دل" حذف شده است;نه بر می‌رود دود دل فریاد خوانیعنی از آسمان بالای سر باران فرود نمی آید و از زمین زیر پا آه و فغان مردم رنجور بالا نمیرود(یا توان و امیدی برای نالیدن ندارند گویی که به قهر خدا و آسمانش گرفتارند)
جمشیددوستی
2018-09-12T10:34:26
لطفاً یکی از بزرگواران بیت نه باران همی آیدازآسمان ،نه برمیرود دود فریاد خوان را برای این حقیر معنی نماید .بسیار سپاسگزارم بود.
جمشیددوستی
2018-09-12T10:37:35
اشتباه تایپی ،اصلاح میشود ، سپاسگزار خواهم بود .
میم الف
2018-09-25T18:07:48
در جواب محمد منغص درست است و نه منقص. منغص به معنای ناگوار و ناخوش. تیره و مکدر. یعنی عیشی که گوارا و خوش نیست
هاشم پیرگزی
2018-12-09T13:40:22
دوستان ادب دوست ، درود ،من متن جناب محمد رضا ترکی را خواندم و توصیه می کنم تشنگان خرد و حکمت سعدی نیز بخوانند .این سپاسنامه هم به ایشان تقدیم شد :0 دیدگاه در “عشق و دمشق”هاشم پیرگزیدیدگاه شما در انتظار بررسی است.جناب استاد گرامی ، ادای درود و سر کرنش به پیشگاه جنابتان ؛ که با نگارش این دیدگاه پرده از پوشش نگاه ژرف شیخ بر گرفتید و با زدودن غبار از آینه اندیشه سعدی روشنی را بر گوشه های تاریک اندیشه تشنگان خرد تابانیدید . آینه دار و ماندگار !یکشنبه 18 آذر 1397 در 13:34پاسخ
محسن
2018-11-30T22:56:14
در بیت پانزدهم: عاقل به جای عالم
۷
2018-04-18T12:17:27
چ/در/وی/ش/بی/بر/گ/دی/دم/د/رختدرخت را بی برگ دیدم مانند درویشدرویش خود نماد بیچیزی است و درخت بی برگ بر اثر خشکسالی بدان مانند شده است.ش در درویش ساکن است.
ناصرقنبری
2018-04-18T10:52:40
سلاملطفا بفرمایید این مصراع را چگونه بخوانیمچو درویش، بی برگ دیدم درخت در این حالت بی برگ صفت است برای درختیاچو درویش بی برگ دیدم درخت در این حالت بی برگ صفت است برای درویش
۷
2018-04-17T23:44:04
چنان خشک سالی شد اندر دمشقکه یاران فراموش کردند عشقبه نظرم چنان خشک سالی شد درست تر است چ و خ و س و ش پشت سر همچ/نان/خش=فعولنک/سا/لی=فعولنش/دن/در=فعولند/مشق=فعلک/یا/رانف/را/موش/کر/دند/عشق
۷
2018-04-17T23:50:18
مصرع نخست را باید به گونه ای خواند که بشود از قضا و ناگهان خشک سالی در دمشق پدیدار شد که پیشینه نداشته
مازیار
2022-09-03T16:29:52.3421419
دوستان کسی معنی بیت آخر رو میدونه؟
یونس عبداللهی
2023-05-20T12:10:19.0160652
سلام مفهومش اینه که: کسی که دوستش در زندان باشه، دیگه در بوستان چجوری میتونه عیش داشته باشه!