سعدی:هر که می با تو خورد عربده کرد هر که روی تو دید عشق آورد

که نه بر دامنش نشیند گرد(برای اینکه بر دامنش گرد ننشیند)

به نظر می رسد وزن این شعر خفیف مسدس مخبون (فعلاتن مفاعلن فعلن) باشد که رمل مثمن مخبون محذوف ثبت شده است.---پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

درود به روان پاک سعدی هر که را برگ بی مرادی نیستگو برو گرد کوی دوست مگرداینجوری به نظر من میاد که در مصرع دوم کلمه "مگرد"اشتباه نوشته شده و در اصل "بگرد "باید باشهگو برو گرد کوی دوست بگرد

درود حامد گرامی. واژه مگرد صحیح است زیرا سعدی فرموده کسی که ساز و نوای بی مرادی ندارد (یعنی از عشق مقصود دارد و عاشق حقیقی نیست چون عاشق بنده است نه کار فرما و تحمل صبر و شکیبایی در برابر یار ندارد) برو و بگو که تو عاشق حقیقی نیستی و حتی لختی از عشق را به ارث نبرده ای .

عربده نکردن نتوان

غزل ۱۶۳ سعدی وزن : فاعلاتن مفاعلن فعلات  ۱_هر که می با تو خورد ، عربده کرد  هر که روی تو دید ، عشق آورد  معنی بیت : هر کس با تو هم پیاله شود مستانه نعره می زند و هرکس چهر هء تو را ببیند بی اختیار عاشق می شود .[ عربده : غوغا و هنگامه] ۲_ زهر اگر در مذاق من ریزی  با تو همچون شکر بشاید خورد  معنی بیت : اگر در کام من زهر بریزی ، در حالی که با تو باشم ، آن را چونان شکر خواهم .[مذاق : محل چشیدن ، کام و دهان / بشاید : شایسته است / تضاد : زهر ، شکر ] ۳_آفرین ِ خدای بر پدری   که تو فرزند نازنین پرورد  معنی بیت : درود خداوند بر پدری باد که فرزندی چون تو پرورده است .[ نازنین : با ناز و زیبا ، گرامی و دوست داشتنی .] ۴_لایق ِ خدمت تو نیست بساط  روی باید در این قَدَم گسترد  معنی بیت : گستردنی شایستگی آن را ندارد که زیر پای تو افکنده شود. باید چهره را چونان بساطی در زیر گامهای تو گسترد .[ بساط : فرش و گستردنی ] ۵_خواستم گفت خاک پای توام  عقلم اندر زمان نصیحت کرد ، معنی بیت : می خواستم بگویم که خاک پای،تو هستم ، ولی عقلم فورا مرا نصیحت کرد و ، [اندر زمان : زود و فوری /کنایه : خاک پای کسی بودن ( کوچکی و تواضع کردن .)] ۶_ گفت : در راه دوست خاک مباش  نه که بر دامنش نشیند گَرد ! معنی بیت :گفت :خاک راه دوست مباش . مبادا که غباری بر دامن او نشیند ![ کنایه : گرد بر دامن نشستن ( رنجور و اندوهگین گشتن )/ تناسب : خاک ، گرد / آرایه ء اسلوب الحکیم در دو بیت دیده می شود .] ۷_دشمنان در مخالفت گرمند  وآتش ما بدین نگردد سرد  معنی بیت : با وجود آنکه آتش مخالفت دشمنان گرم است ، آتش مهر ما با این مخالفت ها سرد نمی گردد.[ استعاره ء مصرّحه : آتش ( شور و اشتیاق ) / کنایه : گرم بودن (حرکت و جنبش داشتن ، تقلّا کردن ) سرد شدن ( بی اثر و خاموش شدن )] ۸_ مرد عشق ار ز پیش تیر بلا  روی درهم کشد ، مخوانش مرد  معنی بیت : اگر کسی داعیه ء عشق داشته باشد و خود را مرد عشق و عاشقی بداند ، اما از برابر تیر بلا روی در هم کشد و بگریزد ، او را مرد مخوان [مرد عشق : عاشق / تشبیه : بلا به تیر / کنایه : روی در هم کشیدن ( گره بر پیشانی زدن ، ترش رویی کردن و خشمگین شدن ) ] ۹_هر که را برگ بی مرادی نیست  گو ، برو گِرد کوی عشق مَگَرد  معنی بیت : به هر کس که سر بی سامانی و ناکامی ندارد،بگو که برو و در کوی عشق پرسه مزن .[ برگ : نوا و سامان / بی مرادی : ناکامی و بی نوایی ./ کنایه : گرد کوی عشق گشتن ( شیفته و بی قرار عشق شدن ) / تشبیه : بی مرادی به برگ و عشق به کوی ] ۱۰ _ سعدیا صاف وصل اگر ندهند  ما و دُردی کَشان مجلس دَرد  معنی بیت : ای سعدی اگر شراب صافی وصل نصیب عاشق نگردد ، ما همراه دردی کشان مجلس به نوشیدن دُرد بسنده خواهیم کرد[صاف و دُرد ---> بیت نهم غزل ۲۸ / "واو " در معنی ملازمت و همراهی است / دردی کشان : کسانی که جام شراب را تا ته سر می کشند ، باده نوشان قهّار / دَرد : احساس نیاز و تمنای شدید برای رسیدن به معشوق ، درد طلب عشق / مجلس درد : مجلس عشق . / تشبیه : وصل به صاف به جای شراب صافی / تضاد : صاف ، دُرد / جناس ناقص : دُرد ،دَرد .]منبع : شرح غزلهای سعدی  دکتر محمدرضا برزگر خالقی  دکتر تورج عقدایی  سعدی : به چه کار آیدت ز گُل طبقی ؟ از گلستان ِ ما بِبَر طبقی  شاد و تندرست باشید ..

  ما و دردی‌کشان مجلس درد