گنجینه تاریخ ما

شعر پارسی یا شعر کلاسیک فارسی به شکل امروزی آن بیش از هزار سال قدمت دارد. شعر فارسی بر پایه عروض است و عمداً در قالب های مثنوی، قصیده و غزل س روده شده است. در گنج تاریخ ما به اشعار شاعران نامی ایران زمین به رایگان دسترسی خواهید داشت. همچنین به مرور زمان امکانات مناسبی به این مجموعه اضافه خواهد شد.

سعدی:اگر تو فارغی از حال دوستان یارا فراغت از تو میسر نمی‌شود ما را

❈۱❈
اگر تو فارغی از حال دوستان یارا فراغت از تو میسر نمی‌شود ما را
تو را در آینه دیدن جمال طلعت خویش بیان کند که چه بودست ناشکیبا را
❈۲❈
بیا که وقت بهارست تا من و تو به هم به دیگران بگذاریم باغ و صحرا را
به جای سرو بلند ایستاده بر لب جوی چرا نظر نکنی یار سروبالا را
❈۳❈
شمایلی که در اوصاف حسن ترکیبش مجال نطق نماند زبان گویا را
که گفت در رخ زیبا نظر خطا باشد خطا بود که نبینند روی زیبا را
❈۴❈
به دوستی که اگر زهر باشد از دستت چنان به ذوق ارادت خورم که حلوا را
کسی ملامت وامق کند به نادانی حبیب من که ندیدست روی عذرا را
❈۵❈
گرفتم آتش پنهان خبر نمی‌داری نگاه می‌نکنی آب چشم پیدا را
نگفتمت که به یغما رود دلت سعدی چو دل به عشق دهی دلبران یغما را
❈۶❈
هنوز با همه دردم امید درمانست که آخری بود آخر شبان یلدا را

فایل صوتی دیوان اشعار غزل شمارهٔ ۴

تصاویر

کامنت ها

اصغر ایلات
2015-06-23T16:32:07
برای لذت بیشتر از این غزل گلهای تازه 42 باصدای استادشجریان وتار شهناز و ویلن پرویز یاحقی در بیات ترک را هم بشنوید
الهه
2015-12-15T16:41:36
«چنان به ذوق ارادت خورم که حلوارا»:به حلاوت بخورم زهر که شاهد ساقی است/به ارادت بکشم درد که درمان هم از اوست»الحق که سعدی استاد سخن است!
پویان
2015-12-14T08:28:52
با سلامابیاتی از این غزل زیبا را استاد محمدرضا شجریان در آلبوم گلبانگ 1، به همراه تار استاد هوشنگ ظریف، در گوشه راک دستگاه ماهور اجرا کرده اند، که بسیار دلنشین و شنیدنیست.
قادر
2015-12-19T07:45:30
این غزل با صدا استاد آواز ایران بانو قمرالمولک وزیر ی و تار استاد نی داود، به زیبایی سخن سعدی خونده شده،،، ک هر ایرانی قبل از مرگ باید گوش بده ک حسرت دنیا را با خود ب گور نبره
قادر
2015-12-19T07:40:31
البته این اول بار توسط بانو فمرالمولک وزیری با تار موسی نی داود به زیبایی یخن سعدی در دشتی خونده شد،، یکی از چیزهایی ک آدم ایرانی قبل از مرگ باید گوش بدهد، صدای قمر و شعر سعدی و تار. نی داود،،، هست
امین
2015-10-19T01:27:49
سلام خدمت دوستان گرامیمعنی بیت دوم این غزل چیست؟اصلا چطور خوانده میشود؟تو را در آینه دیدن جمال طلعت خویشبیان کند که چه بودست ناشکیبا را
ناباور
2015-10-20T19:57:47
امین جانتو را در آینه دیدن ، جمال طلعت خویشبیان کند که چه بودست ناشکیبا رافکر میکنم یعنی: جمال زیبای خود را در آیینه نگاه کن تا دلیل بی صبری و بیقراری ما را بدانییا جمال تو دلیل و بیان کننده ی ناشکیبایی استجمال طلعت خویش ، بر میگردد به بیان کندبا احترام
مهدی.ر
2015-11-12T03:57:05
با تقدیم احترام دربرخی نسخ کلمه یغما درمصرع(( نگفتمت که به یغما دلت رود سعدی))بصورت ((یغمی)) مکتوب گردیده است. متشکرم
نیما
2015-01-23T04:37:31
"دوست ناشناسمجهانگیر عزیزفراق به معنای دوری و هجران و "فراغ" به معنای آسودگی خاطر استفراقت از یار همواره میسر استاین فراغت و آسودگی خاطر از معشوق است که عاشق را مقدور نیستبنابراین جایگزینی "فراقت" به جای "فراغت" نه تنها بار ادبی بیت را بیشتر نمی کند که از مفهوم عمیق آن می کاهد .
دکتر خدیجه شریفی
2014-12-06T22:16:59
که گفت در رخ زیبا نظر خطا باشدخطا بود که نبینند روی زیبا رااین بیت من رو بیاد این بیت زیبای دیگر سعدی انداخت:گفتی نظر خطاست/تو دل میبری رواست....؟شاعر بی همتای ایران...
شایق
2015-06-06T16:40:33
باسلام سعدی به مقامی رسیده که نمی تواند به یاد دوست نباشد بر خلاف ما که شاید بزور وبا مشقت بتوانیم اندکی بیاد خدا باشیم او دنیا وعقبی را بدیگران سبرده وفقط دوست را میخواهد دوست ما را و همه نعمت فردوس شما را واز طرفی زهر از دست دوست را عسل و حلوا میداند باز بر خلاف ما که اگر کوچکترین مشکلی داشته باشیم بانک وفریاد بر اریم وبه زمین وزمان ناسزا میگویم که چرا من اما یکی مثل حضرت زینب در جواب یزید که به او گفت خدا شما را ضلیل کرد گفت ما رایت الا جمیلا من چیزی جز زیبایی ندیدم این همه مصیبت در کربلا برای او زیبا بود این زهری است که حلواست هر وقت بتوانیم از دنیا بگذریم انوقت همه چیز شیرین و زیبا جلوه می کند وگله وشکایت رخت بر می بندد
...
2015-03-13T07:32:57
هنگامه اخوان و محمدرضا لطفی در گل های تازه شماره 200
عامی
2016-07-30T20:50:53
که گفت بر رخ خوبان نظر خطا باشد نگفتمت که به یغما دلت رود سعدی لطفا تصحیح گردد
آرشاویر
2016-07-29T21:11:57
چرا اینقدر تند تند شعر خوانده میشه؟!لطفا آرام تر و و شاعرانه تر خوانده شود.
عامی
2016-07-30T08:41:14
استاد شجریان این غزل رو در غالب آواز ددر دستگاه ماهور اجرا کردند که شنیدنش خالی از لطف نیست
خداوندگار آواز: سیاوش
2016-01-31T09:00:30
این غزل زیبا را بجز دوباری که پویان و اصغر گرامی اشاره کردند یکبار هم استاد شجریان به همراه زخمه های جاودانه لطفی در مایه ابوعطا خواندند. البته قادر عزیز هم اشاره بجایی داشتند. چون اجرای بانو قمر هم یکی از اجراهای درخشان این شعر جاودانه بود.
محبوبه ذوالقدر
2016-02-25T20:33:23
با سلام غزلهای سعدی یکی از دیگری زیباترند ولی گویااین زیباترین و عاشقانه ترین غزلی است که تا به حال شنیده ام.
عبدالمجید توحیدی بستامی
2015-12-29T06:41:42
بیا که فصل بهار است ، علت است و نتیجه ای متناسب با بهار باید داشته باشد . بویژه که حرف " تا " هم آمده است. یعنی ، به دیگران نگذاریم باغ و صحرا را. سرو بلند ایستاده بر لب جوی هم که در خانۀ خلوت موضوعیت ندارد. افزون که سعدی بشدت طالب باغ و صحرا و گردش است. صوفی و کنج خلوت سعدی و طرف صحرا. چقدر نا متناسب است اگر بگوئیم : بیا که فصل بهار است تا من و تو پشت به بهار و باغ و صحرا بکنیم. یا عجب چیز نکوئی است بیا دور بیاندازیم.
شش‌جوانی
2016-01-12T14:56:28
دومین یغما در بیتنگفتمت که به یغما رود دلت سعدیچو دل به عشق دهی دلبران یغما راشهری است در ترکستان ظاهراً هم‌جوار خلخ، که زنان‌اش به حسن جمال معروف بودند. بیتی از خاقانی است در وصف برآمدن خورشید:چو خاتون یغما به خلخال زرزخرگاه خلخ برآورد سر
دومان تبریزی
2016-04-10T19:44:07
ساغ اول منیم یولداشیم. گؤزه ل سس ایله بو بینظیر اثری، سعدی حضرتلرین ده ن اوخوموسان.
محبوبه ذوالقدر
2016-04-22T11:35:24
سلام چرا تک بیتی که در جواب غزل شماره 4سعدی سرودم درج نمی کنید. دوستان عزیزفی البداههبودو امکان ندارد در دیوان هیچ شاعری بیابید.
محبوبه ذوالقدر
2016-04-22T10:01:33
سلامدر جواب سعدی و تقدیم به خلوت دل دوست:کسی که ناز تو را می کشد منم ای دوست بیا و مشکن از این بیشتر دل ما را
مسعود جمالی
2013-01-27T11:48:14
با تشکر از جناب جهانگیر، لطفا توجه داشته باشید که در صورتی که بجای "اگر" کلمه"گر" نوشته شود وزن شعر خراب میشود. سعدی شاخص زیبایی در شعر فارسی است و بیهوده به این عنوان شناخته نمی شود.
جهانگیر
2012-12-29T06:00:53
گر تو فارغی از حال دوستان یارافراقت از تو میسر نمی‌شود ما راادبی ترباید باشد
دکتر ترابی
2014-02-01T05:07:54
تنها عبدالله طاهر نبوده است، از این کاسه های داغتر ازآش بسیار داشته ایم و شوربختانه داریم می گویند صاحب عباد در آیینه نمی نگریست مبادا روی عجمی ببیند!!
اشوان
2014-09-21T01:16:18
اشکان کمانگری این غزل شیخ سعدی را در آلبوم باداباد به زیبایی خوانده است... به دوستان پیشنهاد می کنم حتما بشنوند...
علیرضا پیشگو
2013-06-14T10:05:43
در مورد ترکیب اضافی_حسن ترکیب-در خط و خوشنویسی از اصول و ملاک های اعتبار خط خوشنویس حسن ترکیب است یعنی چگونه کلمات را نسبت به هم رو یا در کنار یا زیر یکدیگر بنوسیم و نوشته ررا زیبا کنیم این هم همان است که سعدی(ره)گفته که گویا زیبا شناسی است که در مقام مقایسه سخن می گوید نه مقایسه ای که چیزی با آن مقایسه شود بلکه مقایسه ای بین ظهور زیبایی و آنچه باید ظهور کند
شکوه
2013-06-25T23:44:00
زهر را مانند حلوا از دست یار به ذوق ارادت!خوردن واقعا زیباست زهی سعدی شیرین سخن
شکوه
2013-06-25T23:56:25
به نظر بنده وامق و عذرا اثری مهجور است ومورد بی مهری قرار گرفته .امروزه کمتر کسی سراغ داریم که لیلی و مجنون را نشناسد ویا شیرین و فرهاد را ولی وامق و عذرا چطور؟
شکوه
2013-06-26T00:00:38
البته خوانده ام که در زمان طاهریان وقتی کتاب وامق و عذرا را به عبدالله بن طاهر هدیه کردند آنرا به آب انداخت!!!!وبر آشفت و گفت بهکتابی که مجوسان نوشته اندنیاز ندارد ..
مهدی
2019-11-12T02:20:38
سلام و ادب خدمت دوست داران ادبیاتدر پاسخ به عزیزی که فرمودند نکو تر است که گفته شود " به دیگران نگذاریم باغ و ...." با توجه به بیت بعدی به نظر میادمنظور سعدی بزرگوار اینست که دیگران به باغ و صحرا بروند و سرو را تماشا کنند من بجای سرو قد و بالای تو را میبینیم و لذت میبرم
محبت
2019-11-14T09:10:41
در مورد دو واژه آخر مطروحه در آخرین مصرع:که آخری بود آخر شبان یلدا را وهمچنین در جواب آقا مهدی عزیز گفتنی ام که در لغتنامه دهخدا در معنی واژه های آخر با فتحه دار وکسره دار بودن حرف خ آمده است:آخر. [ خ َ ] (ع ص ) دیگر. دگر. دیگری. یکی از دو چیز یا دو کس. غیر. مؤنث : اُخْری ̍. ج ، آخَرین.آخر. [ خ ِ ] (ع ص ، ق ، اِ) عاقبت. باَنجام. سرانجام. انجام. بازپسین. اخیر. واپسین. پسین. اَفدُم. آفدم. در آخر. به آفدم. پایان. فرجام. بفرجام. فرجامین. خاتمه. کرانه. کران. غایت. نهایت. خاتمت. پس کار. (زمخشری ). مقابل اوّل. مؤنث : آخِره. ج ، آخِرین ، و اواخر نیز بجای آن گفته می شود و به فارسی آخرها : معنا ومفهوم مصرع : که آخری بود آخر شبان یلدا را این است که : نهایتا شبهای یلدا به پایان خواهد رسید وآخر اولی به معنی پایان وآخردومی به معنی در نهایت می باشد. اگر این معنی برا این مصرع درست باشد حرف خ هر دواژه آخر باید مکسر باشد. در این حالت هم گوینده محترم شعر هر دو واژه را صحیح تلفظ نکرده اند و هم نظر آقا مهدی در مورد فتحه دار بودن حرف خ یکی آخرها نا درست است.
رسول مرادی
2020-03-21T23:57:23
با سلام خدمت دوستان عزیزدرخصوص معنای مصرع شش نظر بنده این است که با توجه به معنای بیت چهارم به دیگران بگذاریم باغ صحرا را صحیح است چراکه زیبایی معشوق را فراتر میبیند و همچنین چرا نظر نکنی یار سروبالا را
ایرانی
2019-04-19T18:09:17
زنده یاد رهی معیری غزلسرای توانای معاصر مضمونی شبیه به بیت دوم دارد : من از دلبستگیهای تو با آیینه دانستم * که بر دیدار طاقت سوز خود عاشق‌تر از مایی.
کاردینال
2019-10-31T13:06:48
《به جای سرو بلند، ایستاده بر لب جوی》درسته یا 《به جای سرو بلند ایستاده بر لب جوی》؟ یعنی ایستاده صفته یا قید؟
عبدالله
2017-08-06T18:36:22
سلامقمرالملوک وزیری هم در آواز دشتی این غزل زیبا را خوانده اند
بهروز
2017-12-21T03:02:46
باسلام خدمت دوستان، به نظر من اولا تصحیح کردن اشعار خداوندگار شعر عاشقانه درست نیست. بهترین شکل ممکن همون کلمات و وزن وقافیه ایست که خالقش سروده، ثانیا وقتی شعر از سعدی و مولوی و حافظ ودیگر بزرگان باشد و موسیقی هم موسیقی سنتی، همه اش دلنشین است. اما آواز استاد شجریان با تار استاد لطفی این شعر سعدی را انگار جان بخشی کرده... با سپاس
علی
2017-12-04T02:02:32
وزن شعر مفاعلن فعلاتن مفاعلن مع لن بحر مجتث مثمن مخبون اصلم است
محسن
2017-03-29T05:34:04
بیت اول را به‌صورت:تو فارغی ز خیال دوستان یارا / فراغت از تو میسر نمی‌شود مارانیز شنیده و خوانده‌ام.در پاسخ دوستی که معنای بیت دوم شعر را می‌خواستند بدانند، باید گفت که بیت دوم را با این مکث باید خواند:تو را در آینه دیدن، جمال طلعت خویش / بیان کند که چه بودست، ناشکیبا راو سوی خطاب آن به یار و معشوق است، به این معنا که اگر زیبایی(جمال) روی(طلعت) خود را در آینه بنگری؛ در می‌یابی که بر عاشق تو در اوج ناشکیبایی چه گذشته‌است.
نادر..
2017-01-23T22:40:41
تاریخ ما سرشک شوق چشمم راچه بی پایان شکیبایی و امید است ...
رها
2017-01-13T11:48:36
البته استاد شجریان سه جای دیگه هم این شعر رو خوندند مثل گلهای تازه 42
حسین آزاد
2017-01-13T11:52:33
البته استاد شجریان سه جای دیگه هم این شعر رو خوندند از جمله گلهای تازه 42باسپاس
مهدی
2019-02-13T04:30:32
دوستان بیت پایانی با مختصری اشتباه خوانده شده .یعنی در مصرع دوم هر دو کلمه(آخر)به یک شکل یعنی با فتحه بر روی (خ) بیان شده که کاملا غلط است. (آخر) دوم با کسره بر (خ) بمعنای (دیگر) ادا می شود. باسپاس
مجید
2018-12-07T22:22:29
بر طبق نسخه زنده یاد فروغیبه دیگران نگذاریم باغ و صحرا را درست است که از نظر وحدت معنایی هم خوانی بهتری با مصرع اول دارد.
سید فرهود کاظمی
2018-12-19T10:45:40
درباره بیت دومپاسخی به امین شاید اینطوری خونده بشه:تو را در آینه دیدن، جمال طلعت خویشبیان کند که چه بودست ناشکیبا رابه گمانم بیت دوم موقوف المعانی مطلع شعر است که این معانی را بدهد:وقتی در آینه نگاه می کنم، تو را با چهره زیبای خود اشتباهی می گیرم! (دچار خودپسندی می شوم) این خود نشانه ایست که ناشکیبایی چه بر سر من آورده است.یا این که برعکس:وقتی در آینه نگاه می کنم، زیبایی چهره ام را تو می بینم. (به توحید میرسم) این نشانه ایست که ناشکیبایی در فراغ تو مرا به چه جایگاهی رسانده است.شخصیت شیخ اجل بر معنای دوم منطبق است.المعنی فی بطن الشاعر
رسول
2022-06-07T03:24:31.6043206
سلام در مورد بیت سوم: بیا که وقت بهار است تا من و تو به هم به دیگران بگذاریم باغ و صحرا را   به نظرم در اینجا «بگذاریم» در معنای «واگذاشتن» و «سپردن» نیست. این گذاشتن و در شکل قدیمی‌اش «گذاردن»، در معانی عبور کردن و گذشتن و سپری کردن و طی کردن و رفتن به کار رفته است.  سعدی می‌گوید: من و تو «به» هم و «به» دیگران... یعنی من و تو «با» هم «با» دیگران (به اتفاق دیگران)، به باغ و صحرا برویم، به باغ و صحرا گذار کنیم؛ بیا تا در این هوای خوش بهاری، «من و تو هم با دیگران»ی که به باغ و صحرا می‌روند، همراه شویم.  ما امروزه «به» دوم را در ترکیب «به دیگران گذاشتن» (به دیگران واگذار کردن) به همان شکل معمول و آشنای امروزی اش می‌خوانیم و می‌فهمیم؛ اما در مورد «به» اول هیچ تردیدی نداریم که در معنای «من و تو «با» هم» به کار رفته است. ولی چون «به» دوم در مصرع بعدی است و از نظر مکانی در جمله، به فعل گذاردن نزدیک‌تر است، آن صورت و معنای آشنای امروزی به ذهن‌مان نزدیک‌تر است. و از طرفی چون سعدی را دوست‌دار باغ و صحرا می‌دانیم، به نظرمان بعید می‌آید که او از لذت رفتن به باغ و صحرا، آن هم با حضور یار (هیچکس هم نه، سعدی!!) چشم‌پوشی کند، و باغ و صحرا را به دیگران واگذارد! پس یا ترجیح می‌دهیم این «بگذاریم» را «نگذاریم» بخوانیم، یا به جبرِ «برداشت امروزی از این «بگذاریم» در معنای واگذار کردن»، ممکن است رو به معانی غریبی بیاوریم که از صراحت لهجۀ سعدی، و سلیسی و روانی شعرش به دور است.  بیا که وقت بهار است، تا من و تو و دیگران (همه به اتفاق) به باغ و صحرا برویم.  این «گذاردن» را در معنای «رفتن»، فردوسی هم به کار برده:  پرستنده گفتا چو فرمان دهیگذاریم تا کاخ شاهنشهی یعنی اگر فرمان بدهی تا کاخ شاهنشهی برویم (خواهیم رفت). اینجا در ترکیب «گذاردن تا...» کاملاً معنای «رفتن تا...» دیده می‌شود، یعنی «گذاردن»، دقیقاً در معنای «رفتن» استفاده شده است.  باز از فردوسی:  که من خود برآنم کز ایدر پگاهبدان سوی جیحون گذارم سپاه من در اندیشۀ آنم که صبح سپاه را به آن سوی جیحون ببرم (عبور دهم، رد کنم). معنی این بیت این نیست که سپاه الان آن سوی جیحون است، و من صبح زود او را همان جا وامی‌گذارم و رهایش می‌کنم؛ ضمن این که در «بدان سوی جیحون گذارم...»، حرکت از این سو «به آن سو» مشخص است، که همان «رفتن» از این سو به آن سو است. اگر معنای «واگذاشتن» را در نظر می‌داشت، باید از «در آن سو» استفاده می‌کرد، یعنی «صبح سپاه را در آن سوی جیحون وامی‌گذارم (رها می‌کنم)»؛ در حالی که اینجا گذاردن چنین معنایی نمی‌دهد.   در مورد این بیت سوم سعدی، این پرسش را هم می‌توان طرح کرد:  اگر «به» را برای «من» و «تو» در معنای «با» می‌فهمیم، چرا همین «به» میان مجموعۀ «من و تو» و «دیگران» نتواند همین معنای «با» را بدهد؟ پاسخ من به پرسش آخر (همان طوری که بالاتر عرض کردم) این است: چون ما امروزه به ترکیب «به دیگران واگذاشتن» آشناتریم، تا ترکیب «به» در معنای «با» و فعل «گذاردن» در معنی «رفتن» و «عبور کردن» و «از جایی گذشتن»، ناخودآگاه اولی را بر‌می‌گزینیم.   این «گذاردن» مورد بحث در اینجا را، در شکل «گذار کردن»، البته خوب می‌شناسیم، از جمله به لطف حافظ:  گذار کن چو صبا بر بنفشه‌زار و ببین که از تطاول زلفت چه سوگوارانند اما خود فعل قدیمی«گذاردن»، در زمانۀ ما مهجور شده، و چون در این بیت سعدی (بر خلاف نمونه‌های نقل شده از فردوسی) به طور اتفاقی شرایط برای یک «برداشت دوم» هم مهیا شده، این بیت محل تشکیک و نزاع شده است.  این پیشنهاد بنده است برای صحیح خواندن این بیت: بیا که وقت بهار است، تا «من و تو به هم به دیگران»، بگذاریم باغ و صحرا را  . (عذرخواهی می‌کنم که نظرم طولانی شد.)
الهام
2022-06-07T23:09:54.7487947
پاسخی به رسول:من فکر می‌کنم معنی، همان معنی جاافتاده است. همان که در این بهار ما با هم باشیم و باغ و صحرا را به دیگران واگذاریم.اگر معنی این‌چنین باشد که شما می‌گویید: «بیا که وقت بهار است، تا من و تو و دیگران (همه به اتفاق) به باغ و صحرا برویم.» سعدی می‌خواسته فقط بگوید بهار است و بیا با هم و با دیگران به باغ و صحرا برویم؟بله این رفتن به باغ و صحرا اتفاق خوبی‌ست اما با معنی موردنظر شما، انگار چیزی کم دارد. انگار از آن «آنِ» معنی تهی شده است.سعدی چنان که شما نیز اشاره کردید، طبیعت‌دوست است و بارها و بارها از میل و اشتیاقش به تماشای باغ و صحرا گفته، اما دیدن معشوق او را خوش‌تراست. لطفی دگر دارد.مثلا آنجا که می‌گوید:ابنای روزگار به صحرا روند و باغ/ صحرا و باغ زنده‌دلان کوی دلبر استیا:ما را سر باغ و بوستان نیست/ هر جا که تویی تفرج آنجاستیا:خلوت‌گزیده را به تماشا چه حاجت است/ چون کوی دوست هست به صحرا چه حاجت است
فاطمه زندی
2022-09-03T10:26:48.4826524
وزن : مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن بیت اول  اگر تو فارغی از حالِ دوستان ، یارا فراغت از تو میسّر نمی شود ما را ای یار ، اگر تو به حالِ دوستان نمی اندیشی ، برای ما آسودگی از تو مقدور نیست . [ فارغ = بی خبر و آسوده / فراغت = آسودگی و فراموشی ]  بیت دوم تو را در آینه دیدن جمالِ طلعتِ خویش  بیان کند که چه بوده ست ناشکیبا را اگر تو آیینه ای به دست بگیری و زیبایی رخسارت را در آن بنگری ، درمی یابی که چرا دوستار تو ، بی تاب و ناشکیباست . یعنی دلیل بی تابی عاشق دیدن زیباییِ چهرۀ توست . [ طلعت = صورت و رخسار ]  بیت سوم بیا که وقتِ بهار است ، تا من و تو به هم به دیگران بگُذاریم باغ و صحرا را اگنون که فصلِ بهار است ، بیا تماشای باغ و صحرا را به دیکران واگذاریم و با هم بودن را به گلگشت و تماشای باغ و صحرا برتری دهیم و از بهار عاشقی لذّت ببریم . [ بگذاریم = واگذاریم و رها کنیم . سعدی معمولا هم نشینی با معشوق زیباروی را بر گشت و گذار در باغ و صحرا ترجیح می دهد . بیت بعد هم این مطلب را تأیید می کند . بنابراین کسانی که به جای « بگذاریم » « نگذاریم » را صحیح می دانند ، وجهی ندارد ] بیت چهارم به جایِ سروِ بلندِ ایستاده بر لبِ جوی چرا نظر نکنی یارِ سرو بالا را چرا آدمی باید آنقدر بی ذوق باشد که به جای پرداختن به سروِ بالای معشوق به سروِ ایستاده بر لب جوی نظر افکند ؟ یعنی سروِ بلتد ایستاده بر لب جوی از آنِ دیگران و سروِ قامتِ معشوق از آنِ ما . [ بالا = قد و قامت ]  بیت پنجم شمایلی که در اوصافِ حُسنِ ترکیبش مجالِ نطق نمانَد زبانِ گویا را آن قد و قامت و رخساری که زبان گویا نمی تواند در وصفِ زیبایی و ترکیبش سخن بگوید . یا زبان قادر به توصیف و بیان زیبایی او نیست . [ شمایل = جمع شمال و شمیله است و در لغت به معنی خوی ها و خصلت هاست ولی در اینجا به معنی چهره ، صورت ، تصویر و تمثال بکار رفته است / حُسنِ ترکیب = جمال و زیبایی ، صورت و اندام / نطق = سخن گفتن ] بیت ششم که گفت در رُخِ زیبا نظر خطا باشد ؟  خطا بُوَد که نبینند روی زیبا را این بیت یاد آور بیت دیگری از سعدی جان است : تو هم این مگوی سعدی که نظر گناه باشد  گنه است بر گرفتن نظر از چنین جمالی  غزل ۵۷۶ چه کسی می گوید که نگریستن به چهرۀ زیبا ، خطاست ؟ برعکس ، ندیدن روی زیبا و محروم ماندن از تماشای زیبایی خطاست . [ نظر = نگاه ] بیت هفتم  به دوستی که اگر زهر باشد از دستت  چنان به ذوق ارادت خورم که حلوا را سوگند به دوستی که اگر زهر از دستِ تو بنوشم ، یعنی تو آن را به من بدهی . چنان با میل و اشتیاق می خورم که گویی حلواست . [ به دوستی = قسم به دوستی و مصاحبت / ذوق = چشیدن و چاشنی ، لذت و شادی / ارادت = دوستی از روی اخلاص و توجه خاص ]  بیت هشتم کسی ملامتِ وامق کند به نادانی حبیب من ، که ندیده ست رویِ عذرا را ای محبوب من ، فقط کسی که روی عذرا را ندیده است ، می تواند از سرِ نادانی ، وامق را به خاطرِ دوست داشتن عذرا سرزنش کند . [ ملامت = سرزنش / حبیب من = ای حبیب من و معشوق من ، منادی است ولی حرف ندای آن حذف شده است / وامق و عذرا = وامق ، اسم شاهزادۀ یمنی است که عاشق شاهزاده خانمی چینی به نامِ عدرا بود ] بیت نهم گرفتم آتشِ پنهان خبر نمی داری نگاه می نکنی آبِ چشمِ پیدا را ؟ گیرم که از سوز و گداز درونم آگاهی نداری و آن را نمی بینی ، آیا اشک آشکارم را هم که بیانگر آتش پنهان دل است ، مشاهده نمی کنی . [ گرفتن = فرض کردن ، پنداشتن / آب = اشک ] بیت دهم نگفتمت که به یغما رود دلت ، سعدی  چو دل به عشق دهی دلبرانِ یغما را ؟ ای سعدی ، آیا به تو نگفتم که اگر به دلربایان یغما دل سپاری و عاشق آنان شوی ، دلت غارت می شود . [ به یغما رفتن = به غرت و تاراج رفتن / دلبران یغما = دلبران غارتگر ، یغما نامِ شهری است در ترکستان که به داشتن معشوقان زیبارو معروف است ]  بیت یازدهم هنوز با همه دَردم امید درمان است  که آخری بُوَد آخر ، شبان یلدا را هنوز هم با وجودِ این همه درد ، از مداوا شدن امید نگسسته ام . زیرا همانطور که سرانجام ، شب های دراز پایان می پذیرد ، دردِ من نیز درمان می یابد . [ آخر (اول) =پایان / آخر (دوم) = سرانجام / شب یلدا = شب اول زمستان که درازترین شب های سال است ، معمولا شبِ فراق و دوری از معشوق ، به شبِ یلدا مانند می شود ] منبع : شرح غزلهای سعدی  دکتر محمدرضا برزگر خالقی  دکتر تورج عقدایی  سعدی : به چه کار آیدت ز گُل طبقی ؟ از گلستان ِ ما بِبَر طبقی  شاد و تندرست باشید ..  
داود پورسلطان
2022-10-05T21:02:39.8450216
هموطن فرهیخته ای که عقیده داشتند  به دیگران بگذاریم باغ و صحرا را  یعنی همراه دیگران بریم و باغ و صحرا را تماشا کنیم و نظر دیگ را خطا میدانستند با بیت بعدی چه میکنند که  به جای سرو بلند ایستاده بر لب جوی  چرا نظر نکنیم یار سرو بالا را  حتما اینطوری میشود  با سرو بلند لب جوی و یار بله دوتایی را باهم تماشا کنیم 
یوسف شیردلپور
2023-02-09T22:30:48.4403305
چقدر حرف داره این غزل سعدی چه درسی وسراسر عشق ومهر وگویای زبان حال طبیعت وگشت وگذار و فارق ازقید وبند تجملات  این شعرزیبارا دریک اجرای خصوی استادان موسوی یاحقی وشجریان بنام ساغرومی بی نهایت بی نهایت دل نشین ورویایی اجرا کرده اند واقعا شنیدنیست همین الان دانلود کرم وگوش میکنم  درروستای مان یک شب برفی وسرد پشت بخاری هیزمی من وخدا وچه شبیست امشب هم با این که دلی مملو ازدرد دارم بااین شعر وغرلیات وبرنامه پربار تاریخ ما ومروری برحاشیه های شما سروران گرامی وصدای استاد شجریان  آرام میگیرم وخدا راباتمام وجود حس میکنم خدایاشکرت که چون سعدی ها حافظان ومولانا واهنگ سازان وشجریان هاآفریدی واین سروت فناناپزیر رابه مادادی که لذت ببریم ازشعر وموسیقی شب زنده داری🌹🌹🙏🙏
روح و ریحان
2023-03-28T22:16:47.7092887
استاد رشید کاکاوند عاشق این غزل هستند. 
احمدرضا نظری چروده
2023-03-30T11:06:36.7195884
درود بردوستان عزیز که نظرات بسیارخوبی ارائه  کردند.واما من هم به این بیت "بیا که وقت بهارست تا من و تو به هم به دیگران بگذاریم باغ و صحرا را خیلی توجه کردم که چرا این بارسعدی  که عاشق صحرا وتماشا هست میگوید به دیگران بگذاریم باغ وصحرا را. چند دلیل دارد .اولا می گوید برخلاف قبل که صحرا می رفتیم، این بار باهم درخلوتی باشیم وصحرا را به دیگران بسپاریم.البته می دانیم صحرا برای عشقبازی ومعاشقه،آنهم برای سعدی بزرگ جای مناسبی نبوده است.دوم بیت بعدی غزل است که این نظر را تایید می کند
احمدرضا نظری چروده
2023-03-30T11:13:23.0114106
اما بیت بعدی که تایید می کند درخانه ماندن وبه کنجی خلوت صوفی وار. به جای سرو بلند ایستاده بر لب جوی چرا نظر نکنی یار سروبالا را سروبلند لب جوی دربیرون خانه یعنی صحرا میسر است دیدن، وسعدی  می گوید الان باید ازدیدن سرو صرف نظر کنیم وبه سروخانگی(معشوق) توجه کنیم.
گنگِ خواب دیده
2023-05-08T23:52:37.3921389
هنوز با همه دردم امید درمانست که آخری بود آخر شبان یلدا را....!
اکرام مهرآوا
2023-06-02T16:54:32.7322514
«بگذاریم» درست است ، چراکه در بیت چهارم به صراحت دیدن یار سرو بالا به سرو لب جوی و رفتن به باغ و صحرا ترجیح داده شده است🌹
Khishtan Kh
2023-07-27T18:29:25.7818606
آیا این غزل و اگر غیر از سعدی کس دیگری میگفت انقد تو نقدش پا فشاری میکردید؟به عنوان مثال اگ سلیم تهرانی میگفتش ؟یا اسیر شیرازی ؟