سعدی:سَلِ المَصانعَ رَکباً تَهیمُ فی الفَلَواتِ تو قدرِ آب چه دانی؟ که در کنارِ فراتی

مصانع جمع مصنع ومصنعه است : به معنی برکه وگودالی که اب باران دران جمع شده است

در خوانش آقای آقاجری اشکالاتی هست ؛ سواء باید با تنوین رفع خوانده شود ؛ سواءٌ ، عین الحیات نیز نایب فاعل و مرفوع است ؛ عینُ الحیاتِ ، یَرضی' درست است ، در مصراع " جواب تلخ بدیع است از آن دهان نباتی " همزه در اوّل واژه ی " از " باید در خواندن حذف شود.

فی الوکرات صحیح است

سلام خسته نباشید وتشکراشکالات املایی زیاد استدیده ها=دیده امعشیتی وغداتیآتی=آتٍ(درگویش عربی تنوین جر درآخرکلمه به ای تلفظ می شود واگربنویسیم آتی غلط است وکلمه آت اسم فاعل است ودرناقص یاءحذف شده مانند قاضی=قاضٍارجوا =ارجو

با سلام و درود فراوان بر مسئولان و اولیاء تاریخ ما، بنده که مدتی است در وادی غربت و دور از وطن به سر می برم مدتی بود که [مصرع] "سل المصانع رکبا تهیم فی الفلواتی" را فراموش کرده بودم و شدیدا ذهنم را آزار می داد و دسترسی هم به کلیات و غزلیات شیخ علیه الرحمه نداشتم تا اینکه در این پیرانه سری سرانجام یادم افتاد از اینترنت که خدایش برکت دهاد استفاده نمایم و از اقبال خوش به گنجینه تاریخ ما دسترسی پیدا کردم و غزل عزیز آن عزیز را یافتم. با تشکر و دعای خیر و آرزوی توفیقات فراوان و بیشتر برای تاریخ ما مایلم این یک توضیح را در باره کلمه "المصانع" تقدیم نمایم؛ و این توضیح را مدیون دیوان غزلیات شیخ به همت استاد حسین استاد ولی هستم.مصانع به معنی آب‌انبار است و چون شاید بسیاری از جوانان ندانند آب‌انبار چیست به عرضشان می رسانم که در قدیم که آب لوله کشی شده وجود نداشت، و به ویژه در نقاط بیابانی، مخازن بزرگ آب معمولا زیر سطح زمین می ساختند که هنوز هم بسیاری از آن ابنیه خیر موجود است. معمولا آبٍ این آب‌انبارها طعم و مزه ای گوارا نداشت. اما برای سوارانی که در بادیه‌ها هامون نوردی (تهیم فی الفلواتی) می‌کرده‌اند همین آب ناگوارای آب‌انبار نعمتی بزرگ بوده است و ارزش آن را می‌دانسته‌اند ولی آبٍ آب‌انبار برای کسانی که در کنار چشمه‌سارهای آب زلال و رودهای پرآب زندگی می‌کرده‌اند طعم نداشته است و قدر آب را نمی‌دانسته اند.با تشکر و دعای خیر برای شما، ابوالفضل

به عنوان کسی که عربی خوانده نکته‌های آقایان عباسی و امیدی درست است.لطفا تصحیح بفرمایید و اگر جای شکی هست،‌ از اهل ادب سؤال بفرمایید.ضمنا نکته علی آقا درست نیست و در عربی می‌نویسند الفلوات نه الفلوانی و در تلفظ آن طور می‌خوانند که قافیه درست باشد. اینکه می‌گویم در عربی این طور است، در فارسی هم همین طور می‌نویسند که عرض شد.

من می‌خواهم معنای عبارات عربی این شعر بسیار زیبا رو بنویسم که خوانندگانی که عربی نمی‌دانند، معنای شعر رو بهتر متوجه بشن:از مسؤولان سایت خواهش می‌کنم این متن رو کار کنن چون براش زحمت کشیده شده.سل المصانع رکبا تهیم فی الفلوات= درباره چشمه‌ها از سوارانی که در بیابان‌ها سرگردانند، بپرسو ان هجرت سواء عشیتی و غدات= اگر از پیشم بروی شب و روزم یکسان می‌شودمضی الزمان و قلبی یقول انک آت= زمان گذشت ولی قلبم می‌گوید که تو می‌آییو قد تفتش عین الحیوة فی الظلمات= که همانا چشمه حیات [همان که حضرت خضر از آن نوشید و جاودانه شد] در تاریکی‌ها جستجو می‌شود.فکم تمرر عیشی و انت حامل شهد= پس چقدر زندگی‌ام را تلخ می‌کنی در حالی که تو حامل شهد هستی.وجدت رائحة الود ان شممت رفات= بوی عشق را خواهی شنید اکر کفنم را بو کنیوصفت کل ملیح کما یحب و یرضی= هر نمکینی را آنچنانکه پسند افتد، توصیف کردم.اخاف منک و ارجو و استغیث و ادنو= هم از تو می‌ترسم و هم به تو امید دارم. هم از تو به دیگری پناه می‌برم و هم به تو نزدیک می‌شوم.احبتی هجرونی کما تشاء عداتی= دوستانم ترکم کردند همان طور که دشمناتم می‌خواستند.و ان شکوت الی الطیر نحن فی الوکنات= که اگر به پرندگان شکایت می‌بردم، در آشیانه خود نوحه سر می‌دادند.

عشیتی غداتی = عشیتی و غداتیآتی = آتارجوا = ارجولطفا تصحیح فرمایید.

سلامی به بلندای آفتاب."سل المصانع رکبا تهیم فی الفلواتی"صحیح می باشد.با تشکر و قدر دانی از زحمات بی دریغتان

جالب است بدانیم این غزل در برنامه دوقدم مانده به صبح شبکه چهار سیما توسط میهمان برنامه جناب آقای دکتر ولایتی تاریخدان و دانشمند معاصر خوانده و تبیین شد

المصانع، مصانع : آبگیرها . مصانع در نزد عرب آبگیرهایی هستند در پهنه بیکران کویرهای لم یزرع که فقط دلیل راه از وجود آن باخبر است . و نبود آن عبور از کویر را ناممکن می سازد.به همین دلیل وجود مصانع در کویر بسیار حائز اهمیت است.

سلام. این شعر فوق العاده زیباست. ممنون از سایت بسیار مفید و خوبتون. اجرتون با خدا.

دست آقارضا درد نکنه که به داد ما عربی ندان ها هم رسید

سلام . در بیت آخر به نظر میرسه وکرات باید جایگزین وکنات بشه. وکر: لانه پرنده

سلام علیکمتصحیح استاد بزرگوارم جناب عباسی بجز یک مورد صحیح استآن مورد که صحیح نمینماید:وصفت کل ملیح کما یحب و یرضی =این دو فل یحب و یرضی باید بصورت مجهول خوانده شوند چون اگر بمعنی توجه شود مجهول معنا میدهند : هر ملیحی را آنگونه که به حب اوفتد و مورد پسند واقع شود وصف کردم.

عرض سلام و خسته نباشید خدمت اعضای محترم.

سلام خسته نباشیددر متن این شعر اشتباهی بود که بهتره رفع بشهوصفت کل ملیحٍ کما «تُحِبُّ» و «تَرضَی» این مصرع باید به این شکل باشه و ضمنا خوانش ایراد زیادی داشت

صوت رو گوش کردم بسیار افتضاح بود مخصوصا مصراع های عربیش

من نمیدونم این گویندگان بر چه اساسی انتخاب میشوند ولی اصلا گویا انسی با شعر ندارند وحتی تکیه یا استرس روی کلمات را متدجه نیستند که این معنی را پاک عوض میکند. بگذریم که لحنشان هم با معنا تنظیم نیست.

متوجه

فی الوکنات که گفته شده صحیح هستش.وکنات,جمع سالمِ کلمه ی وکنت به معنای لانه هستش.سعدی در بیت آخر میگه که اگر این فراقنامه رو برای پرندگان هم بخونم اونها در لانه هایشان, شیون و زاری میکنن!

شاید سعدی اینجا که می گوید: اخاف منک و ارجوا و استغیث و ادنو؛ نظر به انتهای دعای 52 صحیفه سجادیه انداخته که امام سجاد(ع) می فرماید: الهی ... منک اخاف و بک استغیث و ایاک ارجو و لک ادعو!

با تشکر از آقای عباسی از فسا تمام گفته های ایشون و متن تصحیح از ایشون کاملا صحیحه

واقعا چه کسی میتونه عشق خودش به معشوقه اش رو بهتر از سعدی توصیف کنه؟من آدمی به جمالت نه دیدم و نه شنیدماگر گِلی به حقیقت عجین آب حیاتینه پنج روزه عمر است عشق روی تو ماراوجدت رائحه الود ان شممت رفاتبا این غزل میشه زندگی کرد

عباسی فسا هرچه گفت، درست گفت. مخصوصاً دو فعل یُحِبُ و یَرضی که باید معلوم خوانده شوند نه مجهول.

با عرض سلام خدمت دست اندرکاران زحمتکش رنجورسپاس از زحمات بسیار با ارزش شماچند مورد در این ملمع وجود دارد که بدون دلیل خاصی به همان شکل دارای ایراد باقی مانده اند البته بعضا قبلا تذکر داده شده است:اگر چه دیر بماندم امید برنگرفتممضی الزَمانُ و قلبی یقولُ اَنَّکَ آتیآتی به شکل آتٍ صحیح است قبلا هم دلیلش ذکر شده است و نیز أنَّک همزه اش باید مکسور باشد یعنی به شکل إنَّک. چون کل جمله به همراه إنَّ مقول قول هستند.اگر فقط اسم و خبر، مقول قول باشند باید أنَّ نوشته شود:قلبی یقول أنَّ(کَ آتٍ) قسمت داخل پرانتز، مقول قول است. دلم می گوید که: تو می آییاما وقتی با إنَّ نوشته شود قلبی یقول (إنَّکَ آتٍ) قسمت داخل پرانتز، مقول قول است دلم می گوید حتما تو می آییو مشخص است که منظور نوع دوم استوَصَفتُ کُلَّ مَلیحٍ کما یُحبُّ و یُرضیمحامد تو چه گویم که ماورای صفاتیعزیز بزرگواری (که اظهار لطف فرموده بودند ولی متأسفانه به جا نیاوردم) فرموده بودند فعل های یحب و یرضی باید مجهول باشند. نمی دانم از کجا به این نتیجه رسیده اند اگر بخواهیم مجهول کنیم باید فعل یرضی هم از باب افعال بیاوریم. آن وقت معنای سخت و دور از ذهنی می شود. هر ملیحی را وصف کردم به گونه ای که دوست داشته شود و راضی کرده شود. می بینیم این دو فعل اصولا با هم نمی خوانند همان شکل فعل معلوم درست است و مدیران محترم یُحِبُّ و یَرضی را اصلاح می فرمایند.هر ملیحی را وصف کردم به گونه ای که (آن را) دوست دارد و راضی شود.اخافُ مِنکَ و اَرجوا و اَستَغیثُ و اَدنوکه هم کمند بلایی و هم کلید نجاتیالف فارقه در أرجوا نیاز نیست چون این الف فقط برای جمع مذکر به کار می رود جهت جلوگیری از اشتباه شدن با افعال غیر جمع مثل همین أرجو و أدنوأرجوا (جمع مذکر باب إفعال): کار را به تأخیر انداختندأرجو (متکلم وحده مجرد) امید دارمدر بیت آخر الوَکَنات و الوُکَنات هر دو صحیح هستندو در آخر کاش برای سایت فونتی تعریف می شد که حروف خاص عربی را بشود به همان شکل صحیح نوشت (کاف آخر، ی دارای دو نقطه و تاء گرد)ایام عزت مستدام

هزاران درود...برای من که شیفته سعدیم،این غزل بسیار شنیدنی وخواندنیست.....سعدیا چون توکجا نادره گفتاری هست، باسپاس رامین امینی زارع

در خوانش آقای آقا جری ایرادات زیاد وجود دارد برخی ابیات اعرابش درست نیست.ضمنا از کی تا بحال آقای دکتر ولایتی دانشمند شده اند؟ چنانکه محمود میگوید. دانشمند معاصر؟؟؟!!

خیلی خوشحام که سعدی رو داریمو نیز علاقه مندانش را.سعدی رو فقط با شعراش میشه شناخت.همه شعراش.

دکتر الهی قمشه ای در باغهای بی خزان سعدی/ سی دی اول، این غزل را بسیار زیبا می خوانند و تفسیر می کنند. توصیه میکنم حتما دوستان این غزل را با صدای شیرین ایشان گوش کنند.

مصانع به معنای اب انبار است نه به آن شکلی که مااز آب انبار های خودمان در ذهن داریم/ مصانع جمع مصنع از ریشه صنع..به معنی دست ساخته است... و وجود او در بیابان 2 امید به بیابان گردها می دهد اول اینکه از تشنگی هلاک نمی شوند دوم راه را درست آمده اند چرا که مصانع را در کناره ی خطوط اصلی جاده های بیابان و در مسیر رفت و آمد ها درست می کردند...فرق اش با غدیر این است که غدیر به گودال های طبیعی در پهنه ی بیابان گفته می شود /اما مصانع ساخته دست است

خیلی ممنون که معنی بیت‌های عربی را گذاشتید

یا تشکر از گذاشتن معنی بیت های عربی ولی بهتر بود معنی بیت های فارسی را هم میزاشتین

جزاکم الله خیرًا، وأحسن الله إلیکم. خیلی ممنونم ... موفق باشید.

این غزل خداوندگار بلامنازع مُلک سخن را با حرکت گذاری دقیق تقدیم می کنم. در متن تاریخ ما چند مورد ایراد بود که در این متن اصلاح شده است (دیده ها بشود دیده ام/آتی بشود آتٍ /ارجوا بشود ارجو) که قبلا هم تذکر داده امضمنا در عربی حرف ی با ی فرق دارد در جاهایی مثل عشیتی که «ی» صدای «ای» دارد باید از شکل نوشتاری «ی» استفاده شود)سَلِ المَصانِعَ رَکباً تَهیمُ فِی الْفَلَواتِتو قدر آب چه دانی که در کنار فراتیشبم به روی تو روز است و دیده ام به تو روشنوَ إِنْ هَجَرْتَ سَواءٌ عَشِیَّتی وَ غَداتیاگر چه دیر بماندم امید برنگرفتممَضَی الزَّمانُ و قَلبی یَقولُ إنَّک آتٍمن آدمی به جمالت نه دیدم و نه شنیدماگر گلی به حقیقت عجین آب حیاتیشبان تیره امیدم به صبح روی تو باشدوَ قَدْ تُفَتَّشُ عَیْنُ الْحَیوة فی الظُّلُماتِفَکمْ تُمَرِّرُ عَیْشی و أَنتَ حاملُ شَهْدٍجواب تلخ بدیع است از آن دهان نباتینه پنج روزهٔ عمر است عشق روی تو ما راوَجَدتَ رائحةَ الوُدِّ إِنْ شَمَمْتَ رُفاتیوَصَفْتُ کلَّ مَلیحٍ کما یُحِبُّ وَ یَرضَیمحامد تو چه گویم که ماورای صفاتیأَخافُ مِنْکَ أَرْجُو وَ أَسْتَغیثُ وَ أَدْنُو که هم کمند بلایی و هم کلید نجاتیز چشم دوست فتادم به کامهٔ دل دشمنأَحِبَّتی هَجَرُونی کَما تَشاءُ عُداتیفراقنامهٔ سعدی عجب که در تو نگیردوَ إِنْ شَکَوتُ إِلی الطَّیْرِ نُحْنَ فی الْوُکَناتِ   ایام به کامتان شیرین چون سخن سعدی باد

مثل اینکه حرف ی که زیرش دو نقطه دارد در رسم الخط تاریخ ما نوشته نمی شودبا این وصف بخشی از توضیح بالا بلااثر می شود

قلبم می خواهد ایست کند از زیبایی ماورایی و غیرقابل تحمل این شعر! نفسم حبس می شود!... خدایا، این سعدی نابغه است، نابغه!...

چنانکه دوستانی فرمودند، نگارش برخی ابیات اشتباه دارد(مثلا آتی درست نیست و "آت" درست است که اسم فاعل ثلاثی مزید است و آتِِ نوشته می شود و آتی خوانده می شود) از این رومناسب است آقای تاریخ ما این غزل ناب سعدی را تصحیح نماید. همچنین اگر زیر و زبر عبارات عربی بیاید بهتر است، چون سعدی گاهی فعل متکلم وحده به کار برده(مثل وجدتُ، وصفتُ، شکوتُ) و گاهی فعل خطابی(مثل هجرتَ یا شممتَ). با سپاس ویژه.

حواسم نبود.ثلاثی مجرد صحیح است. آت، (حروف اصلش اش اتی. اسم فاعل و مفعولش: آت، ماتی)

بیت اول :از انبارهای آب ها در مورد سوران که در بیابان تشنه هستند سوال کن .مصانع آبگیرهایی بوده اند که مزه گوارایی نداشته اند ؛اما برای تشنگان -بیابان-نعمت بزرگی بوده است. بیت دوم :شب من با دیدین روی زیبا تو روز است و چشمان و دیدگان من با دیدن روی زیبا تو روشن میگردد ؛اگر مرا ترک نمایی شب و روز من برابر است (یعنی چه شب و چه روز به یاد یار خواهم بود و زمان دیگر فرقی نخواهد داشت چرا که هر لحظه تنها تو هستی که پیش چشمان من هستی ) بیت سوم:اگر چه زمان زیادی را بهانتظار گذراندم اما امید از دست ندادم(نا امید نگشتم)زمان گذشت(عمری گذشت )و دلم میگوید که تو خواهی آمد[به زیبایی تمام استاد سخن سعدی ،به این اشاره میکند که عاشق برای همیشه در فراق یار در انتظار یار است و از یاد او غافل نیست و هر زمان منتظر دیدار او هست ،حتی اگر هیچ گاه این دیدار رخ ندهد ...] بیت چهارم :من آدمی و انسانی و کسی به زیبایی و جمال تو ندیده ام و نه وصف زیبایی اش را شنیده ام ؛اگر خمیر آفرینش تو از همان آب و گل دیگران است حقیقتا که آغشته به آب زندگانی و خدا هستی . بیت پنجم:شبهای تاریک و تیره و سیاه من ،به امید دیدن و دیدار تو و روی تو صبح میشود ؛و برخی اوقات چشمه حیات در سیاهی ها و تاریکی ها جستجو میشود  بیت ششم :تو چقدرزندگانی ام را تلخ و زهرین میکنی- با این همه -(در حالی که )تو این همه شهد و شیرینی داری (در حالی که پر از خوبی و زیبایی هستی )؛از زبان تو جواب تلخ را شنیدن زیبا هست  از زبان یار هر تلخی را شنودن باز هم زیبا هست ... بیت هفتم:عاشق روی تو بودن تنها این چند روز کوتاه عمر زندگی مان نیست (پنج روزه عمر اینجا در واقع همان منظورش کوتاهی این دنیا و عمر کم انسان است و میتوان گفت که مجاز از زود گذر بودن / کوتاهی این دنیا هست )؛اگر خاک قبر و گور مرا استشمام کنی (ببویی) بوی عشق را می یابی (حتی پس از مرگ من جسم بی ارزش و خاک تنم و روحم عاشقانه در انتظار توست و باز عاشق تو ...) بیت هشتم :هر زیبایی ملیحی(بانمکی )را بدان گونه که دوست میداری مورد پسند ت هست وصف کردم ؛حمد و ستایش ات چگونه بر زبان بیان کنم (تو را چگونه بیان نمایم )که تو فراتر از وصف کردن هستی [زبان ناتوان من در وصف جمال و زیبایی و وصف صفاتت ناتوان هست ] بیت نهم :از تو میترسم و از تو خوف دارم و به تو امید دارم و از تو دست یاری و -کمک -میخواهم و به تو (وصال )نزدیکی میجویم که تو هم دام بلا هستی و هم کلید رهایی و نجات هستی . بیت دهم :ازچشم دوستانم افتاده ام به دلخواه و خواست دشمنانم و بی ارزش گشته ام دوستان مرا ترک نموده اند همان طور که دشمنانم میخواهند (از چشم دوست و یار افتاده ام و آنان مرا ترک نموده اند که این همان خواسته دشمنان من است )  بیت یازدهم :شگفتا -شرح نامه جدایی- فراقنامه سعدی که بر تو هیچ اثر نمیکند ؛اگر به پرندگان این شکایت ها ببرم در لانه هاشان شیون کنند.میتوان گفت که این بیت در واقع اشاره به بی اهمیتی یار در سوزش عشاق هست و زنان را در آتش عشق خویش میسوزاند ؛یا به سنگلدلی یار همچون این بیت دیگر سعدی : دل همچو سنگت ای دوست به آب چشم سعدی عجب است اگر نگردد که بگردد آسیابی با تشکر .

در بیت سوم :مضی(گذشت)فعل ماضی  در بیت پنجم:حرف قد اگر همراه با فعل مضارع باشد گاهی و شاید و... معنا میدهدتفتش هم فعل مضارع مجهول است .فاعله، عین است و چون مجهول است اصلا فاعل ندارد و عین ،نائب فاعل است  در بیت یازدهم: هجرونی :هجروا(فعل غائب )+ن+ی نکاتی بود که گفتم بگویم.البته در بیت های دیگر نیز هست .  

البته بنده معنایی که از اشعار و بیت ها گفتم را به طور کلی و بدون رعایت ترجمه مصراع های عربی گفتم .

نکاتتان درست است. فقط در مورد یرضی، به نظر می‌رسد یُرضی هم می‌تواند درست باشد. و معنی اینگونه می‌شود: هر ملیحی را طوری وصف کردم که او خوشش می‌آید و [وصف من] او را راضی می‌کند

یکی از زیباترین غزلیات سعدی است و حس و حال بسیار دلچسبی دارد. قدر داشته‌هایمان را بدانیم و بودن‌ها را گرامی بداریم.

انصافا شاهکاره... ضمنا به مجریان و اداره‌کنندگان وب‌سایت تاریخ ما تبریک عرض میکنم که خدمتی بزرگ به فرهنگ و هنر ایران انجام میدن.

فُلُواتی صحیحه

خوانش مهدی کلانتری قشنگ تره

وُکَرات و وُکَنات هر معنی لانه می دهد اما به نظر می رسد در اینجا وکنات صحیح تر باشد در کتاب فن ترجمه یحی معروف تفاوت وکر و وکن چنین آمده است: وَکر: لانه زمینی پرنده  وَکن: لانه پرنده در شکاف دیوار یا کوه

فلواتی صحیح نیست  فلواتٍ در موقع خواندن فلواتی خوانده می شود فلواتی یعنی بیابان های من بی معنی است

سلام بسیار عالی بود 🙏🏻

درود بر مدیر فرهیخته تاریخ ما امروز دو سری ویرایش روی این ملمع زده ام که توضیح عرض می کنم 1- جدیدا فونت ها به گونه ای است که رسم الخط عربی را می توان در متن ها اعمال نمود و این کار بسیار ارزشمندی است. یک سری رسم الخط ها را اصلاح کردم 2- بیت اول در ترجمه تغییری دادم. چون از آبگیر در باره سواران سرگردان نمی پرسند بلکه از سواران در باره آبگیرها می پرسند (یعنی در باره ارزش آب در بیابان) مصرع دوم هم آن را کامل می کند و می گوید (از تو نمی پرسم) چون نباید توقع داشت که تو قدر آب را بدانی