سعدی:بسیار سفر باید تا پخته شود خامی صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی

با سلام و عرض ادب خدمت بزرگواران. هرچند که از خواندن شعر فارسی لذت بسیاری می‌برم، اما در این زمینه دانشی ندارم. ولی، در خصوص این شعر، که یکی از شاهکارهای پادشاه ادب فارسی است، پرسشی برایم وجود دارد. در مصرع دوم از بیت سوم آمده است که "هر کس عملی دارد من گوش به انعامی." به نظر حقیر در اینجا حضرت سعدی اشارت بر آن دارد که آدمی به هر حال کاسه‌ی عملش در روز جزا خالی است، چه پیر مناجات باشد و چه رند خرابات (از دست و زبان که برآید، کز عهده‌ی شکرش به درآید) پس باید تنها چشم امید بر لطف حضرت دوست داشته باشد که نه به پاداش عمل، بل به واسطه‌ی فیض و لطف به انعامی بر ما منت گذارد. پرسش من در اینجا آن است که با توجه به این گفته‌ها آیا "گوش به انعام داشتن" صحیح است یا "چشم به انعام داشتن"؟

چشم بر انعام داشتن ؛ بمعنی انتظار مرحمت و عنایت داشتن است ویک نوع مطالبه بشمار میرود = چشم داشت در برابر خدمت گوش داشتن به معنی انتظار سروش بارگاه الهی را داشتن ست به نظر میرسد عالیجناب سعدی چشم داشتی ندارد

چشم داشتن = توقع داشتنگوش داشتن= منتظر سروش بارگاه الهی بودنلذا گوش داشتن صحیح به نظر میرسد

فردا که خلایق را دیوان جزا باشدهر کس عملی دارد من گوش به انعامیاحتمالا اشاره به اسرافیل و بوقش هست و شهادت اعضاء بدن که با شنیدن است معنا میدهد نه دیدنانعام با کسره(زیر) خوانده میشودچشم به انعامی در برابر گوش به انعامی یک جور سبکسری و رندی است.

آ محسن،سخت مگیر ، که سخت می گیرد جهان........نظری است که قضا را راه به جایی میبرد مگر که به مصراع نخست مربوطش نکنیم، را هی کوتاه و آسان برای پختگی ، جامی و خلوتی ، ار دست دهد

مشهور جان انگشت در سوراخ مار کردیبا این مصرع من در آوردی ، آبروی خود بردیصوفی و صافی ست به سعدی درس مده زبان در دهان ای خردمند چیست ، کلید در گنج صاحب هنر،، تا مرد سخن نگفته باشد ، عیب و هنرش نهفته باشد.

بسیار سفر باید تا پخته شود خامیخامی نشود پخته تا سر نکشد جامی یعنی تازه بعد از اینکه یک فرد خامی بسیار سفر کرد هم پخته نمی شود تا بعد از همه آنها ... تاسر نکشد جامی . که این بیت هم از نظر جایگاه ، هم از نظر وزن و قافیه و هم از نظر محتوا و معنا درست تر و کامل تر است . تا شما چه انگاشته باشید

گوش به انعامی

بسیار سفر باید تا پخته شود خامی صوفی نشود صافی تا در نکشد جامی (( سعدی شیرازی))بیش از یک سال قبل سمیناری پیرامون منطق فازی برگزار شد برای اولین مرتبه بود که اصطلاح منطق فازی به گوشم می رسید از یکی از آشنایان نزدیک که در برپایی این کنفرانس به گونه ای شرکت داشت خواستم توضیح و اطلاعاتی در مورد منطق فازی در اختیار من قرار بدهد طرف با حالتی متکبرانه سخنانی ایراد نمود که معنی آن این بود که فهم این مطلب در حد و اندازه سواد و رشته شما نیست و اضافه کرد کسی این مطلب را می فهمد که سواد ریاضی و آمار اون هم در سطح بالا داشته باشد و در ادامه بیاناتش جملاتی را در توضیح منطق فازی بلغور نمود اما من متوجه نشدم چه می گوید اما متوجه این امر شدم که این شخص این هنر را ندارد که بتواند مثل یک معلم مطلب را با زبان ساده بیان کند بنا به فرموده لسان الغیب حافظ شیرازی نه هر که چهره برافروخت دلبری داندنه هر که آینه سازد سکندری داندنه هر که طرف کله کج نهاد و تند نشستکلاه داری و آیین سروری داندهزار نکته باریکتر ز مو این جاستنه هر که سر بتراشد قلندری داند ز شعر دلکش حافظ کسی بود آگاهکه لطف طبع و سخن گفتن دری داند (( حافظ ))تا اینکه امروز در اینترنت در جستجوی مطلبی بودم که برحسب اتفاق با مقاله ای روبرو شدم که خیلی ساده و با بیانی شیرین منطق فازی رابرای عموم توضیح داده بود که آن را در ادامه مطلب قرار داده ام در اینجا چون مطلبم را بیت زیبایی از غزل سعدی شروع کردم حیفم آمد که ابیات بیشتری از این غزل زیبا را ننویسم بسیار ســـــــفر باید تا پخته شود خــــــــامیصوفی نشـــــــــــود صافی تا درنکشد جامیگـــــــر پیر مناجاتست ور رند خـــــــــراباتیهر کس قلمی رفته‌ست بر وی به سرانجامیفـــــــردا کـــــه خلایق را دیوان جزا باشـــــدهـــــــر کس عملی دارد من گوش به انعامیای بلبــــــل اگـــــــر نالی من با تو هم آوازمتو عشـــــق گلی داری من عشق گل اندامیپیوند به وبگاه بیرونی/

شعر بسیار پر معنی هست و ایرج هم آواز بسیار زیبایی روی این شعر خوندن . تشکر

درود بر استاد عشق و ادب سعدی با توجه به اینکه حضرت اسرافیل که از رشتگان مقرب است و مامور دمیدن در صور و موکل روزی در روی زمین است سعدی این تناسب رو رعایت کرده که البته گوش به انعام بودن بسیار زیبا تر از چشم داشت است که خود مزید بر علت است.

با سلام گوش به انعام داشتن یک نوع ارایه ادبی ست و مثل اینکه ما گاهی میگوییم بوی بهار داره شنیده میشه .شنیدن بو و گوش به انعام داشتن ارایه هایی از این دست هستند

هر کس عملی دارد من گوش به انعامی از نظر بنده گوش درست است و مترادفست به گوش داشتن به امر حق. چون هر چیزیکه از جانب حق به ما داده شود جز پذیرفتنش گزینه دیگری نداریم. و امر با گوش اخٰذ میشود . چون حرف از روز قیام است بنا در اینجا مفهوم گوش دادن با گوش دل است نه با گوش ظاهری. و کنایه به آنکه اهل دل ضرورتی به عمل اعمال خود ندارند چون همه اعمالش را در دلش حفظ دارد.

@بهرام مشهور:جامی نشود پخته در سفرِ هر خامی بنظر درست تر میاد. در نسخه ای قدیمی دیدم خودم.

در نسخ خطی قدیم چنین آمده است:صوفی نشود صافی تا می نخورد جامیسوال این است. آیا ادبا اجازه دارند با دستکاری اشعار مفاخر ادبی، ذخایر فرهنگی و ادبی را به روز نمایند؟ بدیهی است واژه می و نخوردن می، بار معنای عرفانی شعر را والاتر می نماید. در حالیکه در نکشیدن هیچ سنگینی عرفانی ندارد و معلوم نیست چه چیزی را باید در نکشد. متاسفانه باید بگویم امروز اگر حافظ و سعدی ناگهان زنده شوند، اشعار سروده خودشان را نمی شناسند.

اعمال روزجزا دو نوع است انهائیکه کاسه ایشان مملوازعمل می باشد هم میبینند وهم می شنوند اماکسیککه دفتراواز کار خیرخالیست وعملی نمی بیند که فمن یعمل مثقال ذرة خیرایره یعنی می بیند ومنتظر شنیدن خبرعفوالهی می باش ولی شنیدن کی بودمانند دیدن خدارحمت کند مصلح الدین شیخ سعدی را وازضعیف بودن زبان فارسیم ازاقایان اهل ادب بوزش می طلبم

         فردا که خلایق را دیوان جزا باشد         -             هرکس عملی دارد من گوش به انعامی  حضرت سعدی متواضعانه همه را صالح و درستکار میبیند .ومعتقد است همه با عمل نیک حاضر میشوند. او خود را دست خالی جلوه میدهد و منتظر و آماده شنیدن حکم بخشش برای خود است. گوش داشتن در این بیت کاملا منطقی مینماید .زیرا چشم داشتن معمولا به مال و عین شئ هست درحالیکه بخشش آنروز مادی نیست . به عبارتی با گوش جان منتظر شنیدن دستور بخشش برای خود است .این هم از تواضع و فروتنی سعدی شیرن سخن است .والا خودش بهتر میداند که از خیلی ها بیشتر توشه برای روز جزا دارد . آنجا که میفرماید : هلاک ما به بیابان عشق خواهد بود -کجاست مرد که با ما سر سفر دارد .

فردا که خلایق را دیوان جزا باشد هرکس عملی دارد من گوش به انعامی