تفاوت گویش و لهجه چیست؟

هر زبانی با گذشت زمان تحت تاثیر عوامل جغرافیایی، فرهنگی، برخورد زبان‌ها و عوامل مختلف دیگری قرار گرفته است و در نتیجه گونه‌ها و صورت‌های مختلفی از آن ایجاد شده است که به آنها لهجه و گویش گفته می‌شود.

گویش (dialect) حالت تغییر یافته‌ای از یک زبان است به طوری که افراد با گویش‌های متفاوت قادر به فهم زبان یکدیگر نیستند. گویش‌ها تفاوت آوایی، واژگانی و دستوری با یکدیگر دارند.

لهجه (accent) حالت تغییر یافته‌ای از یک زبان است به طوری که افراد با لهجه‌های متفاوت قادر به فهم زبان یکدیگر هستند. لهجه‌ها اغلب فقط تفاوت‌های آوایی  و واژگانی با یکدیگر دارند اما برخی از آنها در دستور زبان نیز متفاوت هستند.

در واقع هر کشور یک زبان رسمی دارد، هر زبان دارای گویش‌های منطقه‌ای متفاوت است و هر گویش متناسب با نوع شهر، لهجه خاصی دارد. به عنوان مثال زبان رسمی کشور ما فارسی یا پارسی است. در منطقه آذربایجان گویش ترکی یا آذری، در منطقه لرستان گویش لری، در منطقه کردستان گویش کردی، در منطقه تهران گویش فارسی و در سایر مناطق نیز گویش خاص آن منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد. تمامی این گویش‌ها نیز دارای لهجه‌هایی می‌باشند. به عنوان مثال گویش فارسی دارای لهجه‌هایی همچون شیرازی، اصفهانی و… است و یا گویش ترکی دارای لهجه‌هایی همچون اردبیلی، قزوینی، زنجانی و… می‌باشد.

گویش‌ها به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

• گویش جغرافیایی: گویشی که به مکان جغرافیایی وابسته است، مانند گویش بوشهری، گویش بیرجندی و…
• گویش اجتماعی: گویشی که مربوط به طبقهٔ اجتماعی خاصی است، مانند گویش بازاریان و واعظان و…
• گویش تاریخی: گویشی که مربوط به ادوار گذشته است، مانند گویش زمان قاجار و…
• گویش معیار: این گویش در آموزش به کار می‌رود و در نوشتن و خواندن کاربرد دارد.

هر لهجه دارای گونه‌های زبانی نیز هست که وابسته به شغل، تحصیل، سن و جنس فرد است. مثلا یک مرد اصفهانی تحصیل کرده با یک مرد ‏بی‌‌سواد اصفهانی تفاوت لهجه دارد و یا یک جوان اصفهانی در مقابل افراد مسن لهجه متفاوتی دارد.