حافظ:آن کس که به دست، جام دارد سلطانیِ جَم، مُدام دارد

بر سینه ی ریش ِ دردمندانلعل ات نمکی تمام دارد.و جای دیگری گفته:لب و دندان ت را حقوق ِ نمکهست بر جان و سینه های کبابکباب ِ سینه (ی مرغ دیگر! وگرنه گوسفند که سینه ندارد!) همراه با نمک از غذاهای باب میل خواجه حافظ بوده ظاهراً!

این شعر با یکی از اشعار اوحدی هموزن و قافیه است و مصرع آغازین آن با یکی از مصرعهای آن شعر تشابه دارد:«آواز دهید تا ببینندصوفی که به دست جام دارد»

ذکر رخ و زلف تو دلم راوردیست که صبح و شام داردماه رمضان1440ق

آقا رضا سامی گرامیآبی که خضر حیات از او یافتدر میکده جو که جام داردگویا میگوید : جام ِ میکده آب حیاتی دارد که خضر از آن زندگی جاوید یافتزنده باشی

حسین عزیز معنای بیت که کاملا آشکاره. ولی نه از لحاظ دستوری و نه از لحاظ محتوایی اصلا نیازی به ذکرِ جام نیست. آبی که خضر حیات از او یافت ( را ) در میکده جو. خلاص. معنا کامل است و دستور درست. مگر اینکه ( جام دارد ) صرفا به جهت پر کردن وزن و قافیه و یا با منظور دیگری آورده شده باشد که من بی خبرم.

من نفهمیدم واژۀ جام در بیت دوم دقیقا به چه دلیل و معنایی اومده. لطفا آگاهم کنید.

آن کس که به دست جام داردسلطانیِ جَم مُدام داردجام : ساغرشرابجَم : جمشید ، پادشاه باستانی که بارگاهی باشوکت وشکوه افسانه ای داشت.مُدام : همیشه،پیوسته معنی بیت: هرکس که به جام شراب دسترسی راحتی دارد مسلّماً اوسلطانِ وقتِ خویش است وسلطانیِ اوبه همان شکوه وعظمتِ جمشیدشاه افسانه ایست.ای که درکوی خرابات مقامی داریجم ِوقتِ خودی اَرباده به جامی داریآبی که خِضِرحیات ازاویافتدر میکده جو که جام داردخضر: بعضی گویند پیامبر بعضی دیگربنده ی صالحی که سرانجام درظلمات به جستحوی آب زندگانی (آب حیات) برآمد وسرانجام بدان دست یافت وعمرجاودانه پیداکرد. معنی بیت: آن آبی که خضر ازآن نوشید و عمرجاویدپیداکرد دورازدسترس نیست درظلمات جستجونکنید همین شرابیست که درمیکده ها درون جام ها ریخته می شود وباده نوشان می آشامند.حافظ آنقدر شراب را دوست داشته که ارزش آن را با ارزش آب حیات برابر شمرده است.سرم خوشست وبه بانگِ بلندمی گویمکه من نسیم حیات ازپیاله می جویمسررشته ی جان به جام بگذارکاین رشته از او نظام داردسر رشته: اختیارامورات جانمعنی بیت: زمام اختیارجان را به دست جام شراب بسپارکه رشته ی جان وزندگی،ازشراب سامان می یابد.زدورباده به جان راحتی رسان ساقیکه رنج خاطرم ازجور دورگردون استماومی وزاهدان وتقواتا یار سر کدام داردسرکدام دارد: تمایل به چه کسی دارد.معنی بیت : ما( رندان وخراباتیان) شراب را انتخاب کرده وسروکارمان با شراب افتاده است زاهدان به پرهیزگاری وتقوا دلخوش کرده اند تاسرآنجام ببینیم که یار(محبوب ازلی)رفتار وعملکرد کدام یک راخواهدپسندید رندان یازاهدان.ترسم که روزحشرعنان درعنان رودتسبیح شیخ وخرقه ی رندِ شرابخواربیرون ز لبِ توساقیا نیستدر دور کسی که کام دارد"ساقی" دراینجا خودمعشوق است.دردَور: در زمانهمعنی بیت: ای ساقی (معشوق) دراین زمانه هرکسی که کامیاب بوده باشد بدون تردید از عاشقان خوش اقبال ِتوست وازلَعلِ لبان نوشین توکامروا شده است. بدون شربتِ لعل لبانت هیچ کامی شیرین نمی شود.بدان هوس که به مستی ببوسم آن لبِ لعلچه خون که دردلم افتاد همچوجام ونشدنرگس همه شیوه‌های مستیاز چشم خوشت به وام داردگل"نرگس" درادبیّات عاشقانه کنایه ازچشم معشوق است. بی تردیدنرگس نیزهمانندِ چشمان معشوق باید مست بوده باشد امّا این مستی رانیز ازچشم اووام گرفته است.معنی بیت: گل نرگس که به مستی شهرت پیداکرده است تمام شیوه ها ی مستی را ازچشمان توآموخته ووام دارچشمان مست توست.نرگس طلبد شیوه ی چشم توزهی چشممسکین خبرش ازسر ودردیده حیا نیستذکر رُخ و زلفِ تو دلم راوردیست که صبح وشام داردمعنی بیت: بازیادآوری زیبائیهای سیما وجلوه ی دلکش گیسوان تو وتکرارمُدام آنها، صبح وشب وردِ زبانم هست وخاطرمراآسوده می دارد.دعای جان تو وردِ زبان مشتاقانهمیشه تاکه بوَد متّصل مَسا وصباحبرسینه ی ریش دردمندانلَعلَت نمکی تمام داردریش : زخمدردمندان: عاشقانلَعلت: لبان سرخ وآبدارتنمکی تمام دارد : ایهام دارد: 1-کنایه ازبوسه که مرهم زخم است 2- چون نمک برروی زخم،آزارنده ودردناک است.معنی بیت: لبهای سرخ ونمکین تو(بوسه های تو) مرهمی آرام بخش برجراحات دلِ عاشقان است آن راازدردمندان دریغ مدار.یا: لبهای آبدار ووسوسه انگیزتو،همچون نمکی برروی زخم عاشقانت هست چون بدان دسترسی ندارندآنهارامی آزاردوبی قرارترمی سازد.لب ودندانت را حقوق نمکهست برجان وسینه های کبابدرچاه ذَقَن چوحافظ ای جانحُسن تودو صد غلام داردچاه ذَقَن : چاه زنخ، گودی چانه معنی بیت: ای معشوق دلسِتان، جاذبه ی زنخدان تو، چاهیست که صدها نفرامثال حافظِ عاشق، گرفتار واسیردر خود دارد.کُشته ی چاهِ زنخدان تواَم کزهرطرفصدهزارش گردن جان زیرطوق غبغب است

کسی که جام شراب در دست اوست، پادشاهی جمشید را، جاودانه در اختیار گرفته است.۲- آب زندگانی که خضر با آن به جاودانگی رسید نیز در جام شراب میکده است. ۳- پس سر رشته جانت را به این جام واگذار تا رشته جان و روح از آن به نظم و اعتدال برسد( از تضاد های درونی خارج شود و به صلح کلی برسد)فراغ و جام : پیش از این ارتباط طولی ابیات بیان شد، در اینجا ارتباط بین دو غزل بازگو می شود: در غزل قبل ۳ باز سخن از فراغ( آسایش خاطر یا حال خوش) و در این غزل ۳ بار جام؛ سر چشمه آن تکرار می شود( به فصاحت لسان الغیب و پرهیز از تکرار توجه شود)۴- ما شراب بیخود کننده و زاهدان پارسایی را انتخاب کردند تا معشوق ازلی به کدام میل دارد( ایهام: ۱- تمسخر زاهدان۲- بیان پذیرش مطلق از سوی سالک بی هیچ اندیشه ای حتی اگر معشوق ازلی گاهی جام را و گاهی پارسایی را بپذیرد)۵- هر که کامروا و خوش دل است در این دور زمان، از نوش لبان توست.۶- نرگس نیز مستی اش را وام دار چشمان طناز توست( تشبیه معکوس)۷- از این رو یاد چهره و موهای بی نظیرت، ورد و دعای شب و روز من است.( چهره و زلف اشاره به روز و شب)۸- لبان زیبای تو در نمک ریختن بر زخم دل عاشقان، سنگ تمام می گذارد.۹- و زیبایی گودی چانه ات،  دویست غلام چون حافظ دارد. دکتر مهدی صحافیان آرامش و پرواز روح  پیوند به وبگاه بیرونی

این غزل را "در سکوت" بشنوید