حافظ:ترسم که اشک در غمِ ما پرده‌در شود وین رازِ سر به مُهر به عالَم سَمَر شود

لطفا مفهوم بیت هفتم را بفرمایید

جناب درویش و ناشناس گرامدر تنگنای حیرتم از نخوت رقیبیا رب مباد آن که گدا معتبر شوداز این بیت چنین در می یابم که : حافظ امیر مبارزالدین را تازه به دوران رسیده ی متکبری می بیند ، که اموال و مسند ابواسحاق را به چنگ آورده ولی لایق اینهمه ثروت و مقام نیست وچونان گدایی ست که اعتباری از دیگران گرفتهآرزو میکند که خداوند گدایان را با اعتبار نکند

این شعر در برنامه گلهای تازه 123 (همایون) با همکاری هنرمندان عهدیه (تصنیف خوان) ، محمدرضا شجریان (آوازخوان) ، هوشنگ ظریف، حسن ناهید و محمد اسماعیلی اجرا شده است. آهنگ از همایون خرم و تنظیم از فرامرز پایور می باشد. شعر از حافظ. گوینده فخری نیکزاد.لینک دانلود :پیوند به وبگاه بیرونی

یلام لطفا اگر امکانش هست راجع به بیت هفتم توضیحاتی بدین و مراد جناب حافظ چیه؟

روفیا گرامی ابیاتی که نوشتید به هیچ وجه ارتباطی با اون بیت نداره!!

مرحوم خلیل عالی نژاد عالی خونده این شعر رو ، حتما گوش بدید

سحر گرامی یعنیای که از کوچه معشوقه ما میگذریباخبر باش که سر میشکند دیوارشیعنیدر زلف چون کمندش ای دل مپیچ کانجاسر ها بریده بینی بی جرم و بی جنایتیعنیز راه میکده یاران عنان بگردانیدچرا که حافظ ازین راه رفت و مفلس شدیعنیبهای باده من المومنین انفسهمهوای خویش بنه گر هوات بیع و شراستیعنی اگر وصل او را می خواهی باید سرت را بدهی یعنی از خودت عبور کنی یعنی خودت را نبینی تا او را ببینی

دوستان لطف میکنید مفهوم بیت هشتم را بگویید

توضیحی در خصوص بیت 8:"حسن، زیبایی یا جلوه و جاه و جلال این جهانی است. شایسته گی سیر در راه حق یا پذیرفته گی در نظر صاحب دلان، نکته ای است فراتر از این جاه و جلال و زیبایی. مردم صاحب نظر، یعنی کسانی که ارزش های بالاتر از این جهان مادی را نمی بینند."به نقل از "درس حافظ" نوشته ی دکتر محمد استعلامی، ج 1، ص 604، نشر سخن

سحر عزیز جواب شما را بانو روفیا با زبان گویای عرفان نوشتندولی من که عارف نیستم آن را تحت الفظی چنین می بینموصل را {یارسیدن به مقصود را }به کاخی تشبیه کرده که دستیابی به کنگره ی آن در گرو ِ از جان گذشتگی بسیاراست بعضی گمان دارند که این غزل پیامی از حافظ است به شخصی به نام صاحب عیار در مورد توطئه ای علیه مبارزالدین برای باز گرداندن شاه شجاع که درین بیت نهم امید زیادی به انجام کار نداردو می گوید تا به مقصود برسیم شاید که بسیار کشته شوندبا احترام مرسده

مهری عزیزدرود بیت هشتم را صاحب نظران کنایه ای به امیر مبارزالدین می دانند که ثروت بی کرانی از اموال شیخ ابواسحاق آل اینجو به چنگ آورده و هم قدرت و زور فراوان داردمیگوید داشتن مال و قدرت که تو آنها را حسن میدانی، برای سلطنت کافی نیست و باید صفات بسیار دیگری هم داشت تا لایق فرمانروایی بودثروت و قدرت را ، حسن و زیبایی توصیف کرده که به تنهایی نزد خردمندان مقبول نیست ، بزرگی را ابزار دیگری هم لازم استبا احتراممرسده

این شعر واقعا بی نظیره. هر بیتش جداگانه یه شاهکاره.

تـرسـم که اشـک در غـمِ مـا پـرده‌در شـودویـن راز سر به‌مُهر بـه عالَم سـمـر شـودپرده در : پرده درنده ، فاش کننده ، افشا کننده سر به مُهر : سِرِّسربسته ، لاک و مُهر شده سَمر : افسانه هایی که درشبهای مهتابی تعریف می کردند ، داستان،قصه.‌ترسِ وواهمه یِ من از این است که در غمِ عشقِ تو آبِ دیدگانم جاری گردد و رسوایم سازد و این رازِ سربسته ( راز عشقِ من به تو ) همچون افسانه وداستان در همه‌یِ جهان بازگو شود.سرشکم آمدوعیبم بگفت روی به رویشکایت ازکه کنم خانگیست غمّازمغمّاز:پرده در، برملاکننده،غمزه کننده ....گویـنـد سنگ لَـعـل شود در مقامِ صـبـرآری شود ، ولیـک به خون جگر شـود لعل : سنگ باارزش به رنگِ سرخ وشفّاف،عقیق، کنایه از شراب؛ لبِ یار،امّادراینجامقصودِشاعرهمان سنگِ بارزشی است که در نهایتِ صبر و سختی ومشقّتِ بسیارحاصل آید.خون جگر : کنایه از زُجر و زحمتقدیمیان معتقد بودند که تابشِ آفتاب بر سنگ‌ها، بعضی از سنگـها را به تدریج به لعل تبدیل می‌کند ، و برای اینکه رنگ لعل ثابت بماند یا سرخ تر وشفّاف ترشود آن را مدّتی لابلایِ جگر یا لخته‌یِ خون نگهداری می‌کردند.می‌گویند که سنگ با تحمّل گرمایِ آفتاب به لَعل تبدیل می‌شود ، آری همینطوراست، ولی این کار با زجر کشیدن و خونِ دل خوردنِ بسیار امکان پذیر است،تلمیحی نیز به خواباندنِ سنگ در لایِ خونِ جگراست. یعنی در راهِ عشق و عرفان ،سالکِ عاشق باید برای رسیدن به سرمنزلِ مقصود زحمتِ بسیار بکشدوخونِ دلهابخورد .سنگ وگِل راکند ازیُمنِ نظر لعل وعقیقهرکه قدرِ نفسِ بادِ یمانی دانست.خواهـم شـدن بـه مـیـکده گریـان و دادخواهکز دست غم خلاص مـن آنـجا مـگر شـودبااین همه اندوه وغمی که دارم تصمیم گرفته ام با چشمانِ گریان درحالی که استمدادمی طلبم به میخانه بروم تاشاید از دست غم گردم.به این امیدکه در آنجا با نوشیدنِ شراب، اندکی از دست غم رهایی یابم .میخانه چه حقیقی وچه مجازی،محلِّ فراموشیِ غم واندوه ومکانِ سرخوشی وبی خودشدن است.حالیامصلحتِ وقت درآن می بینمکه کشم رَخت به میخانه وخوش بنشینماز هـر کـرانـه تـیـرِ دعـا کرده‌ام روانبـاشـد کـز آن مـیـانـه یـکی کارگـر شــودتیرِ دعا : کنایه از آه و ناله و زاری واستغاثه استباشد : به امید اینکه ، امیدوارم ،شایداز هر گوشه‌ای تیر آه و دعا به درگاهِ خداوند روانه کرده‌ام، به امید اینکه از میانِ آنها شاید یکی مستجاب شود .درفراقِ یارهمیشه درحالِ استغاثه ودعا وزاری هستم،انشااله یک روز ثمرِوصل حاصل خواهدشد.هرچندکه هجران ثمرِ وصل برآرددهقانِ جهان کاش که این تخم نکِشتیای جـان حـدیـث مـا بـَـرِ‌ دلـدار بـاز گــولیـکن چنـان مـگو کـه صـبـا را خـبـر شـودچنانکه گفتیم "اشکِ چشم" و"بادِصبا" باعثِ برملاشدنِ رازِ عاشق ومعشوق است.در بیتِ اول صحبت ازپرده دریِ اشک شدودراین بیت سخن ازپرده دریِ بادصباست.شاعرهمچنان می‌خواهد که عشقش مخفی بماند، و باد صبا ازرازِاو باخبرنشود.خطاب به شخصِ ثالث وپیکی هست که قصدداردپیامِ عاشق رابه معشوق برساند.شاعرتأکیدداردکه ای جانِ من،ای عزیزِ من، پیامِ عشقِ و داستانِ دلداگیِ مرا طوری مخفیانه به معشوق بازگو که هیچکس مخصوصاًبادصبامطلع نشود.توراصبا ومرا آبِ دیده شد غمّازوگرنه عاشق ومعشوق رازدارانند. از کیـمـیـای مـهـر تـو زر گشت روی مـنآری به یُـمـن لـطـف شـمـا خـاک زر شـودکیمیا : اکسیر ، مادّه‌ای که به دنبال کشف آن بودند تا با آن مس ، روی ، آهن و دیگر فلزات را به طلا تبدیل کنند. مـهـر : ایهام دارد : 1- عشق و محبّت 2- خورشید روی : ایهام دارد : 1- چهره 2- فلز روی یُـمن : برکت ، مبارکیچهره‌ی من که ازلحاظِ ارزشمندی همچون "خاک وفلزِروی "فاقدِارزش بود،به میمنتِ تابشِ آفتابِ رخسارِتو و تأثیراتِ اکسیرِ عشقِ تو مبدّل به طلا وزَر،شده‌است ، آری اینچنین است به برکتِ لطف شما خاکِ بی ارزش (تنِ عاشق) به طلا تبدیل می‌شود.عشق تو مرا به کمال رساند .ضمنِ آنکه درلفّافه وبصورتِ ایهام می گوید:ازعشقِ توبیمارشده وچهره ام زردگشته است.آنان که خاک رابنظر کیمیاکنندآیابودکه گوشه ی چشمی به ماکننددر تـنـگـنـای حـیـرتـم از نـخـوت رقـیـبیـارب مـبـاد آنـکـه گــدا مـعـتـبـر شــودنخوت : تکبر ، غرور رقیب : رقیب به معنیِ مراقب و نگهبانِ معشوق است ، لیکن در اثرِ تماس دائم مشاهده یِ روزانه یِ معشوق، خودرقیب نیز عاشقِ معشوق می‌شود و مبدّل به حریفِ عاشقان. معتبر : با اعتبار ، با عزت وحشمتگداممکن است هم ازنظرِ مالی فقیر با‌شد هم ازنظرِ فرهنگی.ازسخت گیری و غرور و تکبّرِ نگهبان و مراقبِ معشوق در مضیقه وفشارِ روحی هستم وازطرفی درحیرتم که کسی که (رقیب) قبل ازاشتغال به نگهبانیِ درگاهِ معشوق فقیر وبی اعتبار بوده ،چگونه گذشته یِ خودرافراموش کرده وتکبّر می ورزد؟ خدایا آن روز نیاید که گدایِ بی جنبه وبی ظرفیت،دارا و با عزّت و احترام شود وگذشته یِ خودراازیادببرد.روا مَدارخدایا که درحریمِ وصالرقیب محرم وحرمان نصیبِ من باشد.بـس نـکته غیرِ حُسن بـبـایـد که تـا کسیمـقـبـولِ طـبـعِ مـردمِ صـاحب‌نـظـر شــودبه غیر از زیبایی هایِ ظاهری، نکاتِ ظریف ولطیفِ دیگری نیز لازم است که در وجودکسی باشد تا در دلِ دل‌آگاهان وکارشناسان جایی پیدا کند و مورد قبولشان واقع شود.جمالِ شخص نه چشم است وزلف وعارض وخالهزارنکته دراین کار و بارِ دلداریستاین سرکشی که کنگره‌ی کاخ وصل راستســرهـا بـر آسـتـانـه‌ی او خـاک در شــودکاخِ وصل : وصل از آن لحاظ که دست نیافتنی است به کاخی بلند تشبیه شده‌است.با این بلندی و سرافرازی که کنگره‌ی کاخِ وصل دارد ،سرِهر شخصِ بلندبالاو سرِهرشخصِ سرافرازی بر درگاهش خاکِ پست می‌گردد. منظور این است که وصالِ معشوق،چونان کاخِ پادشاهان دست نیافتنی است و همه‌ی سروران وسرفرازان در برابرِ عظمتِ یار خاکساراند .ضمنِ اینکه تلمیحی نیز به این نکته هست که در قدیم سرِ دشمنان را بریده و برایِ عبرت دیگران بر کنگره‌هایِ کاخِ پادشاه آویزان می‌کردند. خالی مبادکاخِ جلالش زسرورانوزساقیانِ سروقدِ گلعذارهمحـافـظ چو نـافه‌یِ سرِ زلفش بـه دست تُـستدَم دَرکـش ،‌ اَر نـه بـادِ صـبـا را خـبـر شـــودنافه : غدّه‌ای است در زیرِ شکمِ نوعی آهو که در بهار متوّرم و سرشار از مشک شده و سوزشی در آن احساس می‌شود ، آهو شکمش را به سنگهای تیز می‌کشد و مشک از آن خارج شده و آن سوزش نیز برطرف می‌شود.نافه‌یِ سرِزلف : سر زلف از نظر خوشبویی و سیاهی به نافه تشبیه شده است.دم درکش : نفس نکش ، ساکت شو ، سخن نگوشاعرخطاب به خود می‌فرماید : ای حافظ اکنون که دستت به زلف سیاه و خوشبوی یار رسیده است دیگر گلایه نکن و ساکت باش که ممکن است باد صبا خبردار شود و تو رسوا گردی.درمجلسِ ماعطرمیآمیز که ماراهرلحظه زگیسویِ توخوشبوی مشامست

جا داره یادی از استاد سید خلیل عالی نژاد هم بکنیم که با صدای دلنشینش و همچنین نوای تنبور زیبایش بر زیبایی این اثر افزود

بیت 9:مفهومی به اسم "وصل" که همه از شکوه و شیرینی و زیباییش حرفای زیادی زدند، پدر خیلی‌ها رو درآورده...

پرهام جان گل گفتی که همه درین یک کلمه سرگردانندزنده باشی

با سلام : معنی مصرع دوم از بیت اول را یکی لطف کنه معنی کنه

ناصر خان مؤیدی گرامی ترسم که اشک در غم ما پرده‌در شودوین راز سر به مهر به عالم سمر شودمی گوید : از آن ترسم که از شدت غم اشک از چشمانم سرازیر شود و این غم را بر ملا کند ، و غمی که به صورت رازی در دل من نهفته، مانند داستانی ، همگان از آن با خبر شوندشاد زی

بیت نهم به این شکل هم دز بعضی از نسخ آمده است:این سرکشی که بر سر سرو بلند توستکی با تو دست کوته ما در کمر شود

سمر (بیت اول این غزل) در اینجا به معنی افسانه و داستانی که بر سر زبان ها بیفتد آمده استهمچنین این بیت با بیت زیر از حافظ هم مضمون است:دل می رود زدستم صاحبدلان خدا را/دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا

تایک جوان سری براوردوسروری کند عمرپدربه پای جوانش هدرشود

با سلام خدمت دوستان ارجمندلطفا مفهوم بیت نهم (این سرکشی که کنگره..) را برایمان باز کنید.متشکرم

میگوید که این سربلندی که کاخ شکوهمند وصل و پیوند به دلداده دارد باعث می شود سرهای عاشقان و مهرجویان بر استانه ان خاک ره شوند

توی حاشیه هایی که نوشته شده کسی به ایهام بیت8 مصرع دوم ( مقبول طبع (((مردم)))(((صاحب نظر))) شود)مردم ایهام داره ؛هم جمع انسان ها _ هم مردمک چشمبا تشکر از دوستان گرامی بابت حاشیه های خوبشون که به ما توی درک مفاهیم و نکات کمک میکننن

در اگر بر تو ببندد مرو و صبر کن آن جاز پس صبر تو را او به سر صدر نشاندغزل مولانا

ساقی بیا که هاتف غیبم به مژده گفتبا درد صبر کن که دوا می‌فرستمتحافظ

گویند سنگ لعل شود در مقام صبرآری شود ولیک به خون جگر شود«ای کسانیکه که ایمان آورده اید از شکیبایی و نماز یاری جوئید زیرا خدا با شکیبایان است.»بقره/153در این آیه" صبر و نماز "را در کنار هم آمده اما در انتهای آیه آمده است خدا با" صابران" است .شاید مقام صابر از نمازگزار بالاتر است!مولانا از حافظ زیباتر صبر را بیان نموده ،در کلام حافظ خورده ای طعن احساس می شود !صبر را با حق قرین کرد ای فلانآخر والعصر را آگه بخوانصد هزاران کیمیا حق آفریدکیمیایی همچو صبر آدم ندیددفتر سوم/حکایت صبر لقمان...

DFL ای مگس حضرت سیمرغ نه جولانگه توستعرض خود می‌بری و زحمت ما می‌داری خواجه پیش بینی کرده بود حرکت "یاس" رو و جوابش رو داده. آخه قیاست رو چی بگم.

سلام!چرا حافظ نمیخواد صبا باخبر بشه؟مگه صبا رازدار نیست تو شعر ها؟

درود برای هر چیزی در دنیا ابتدائی هست و انتهایی ، شروعی هست و پایانی ، به عشق اسمانی رسیدن قطعا از عشق زمینی عبور کردن هست و هیچ منافاتی با هم ندارند فقط از مرتبه ائی به مرتبه بالاتر و اولی تر وارد شدن است.

منظور از معشوق در غزل حافظ معشوق زمینی است یا اسمانی؟

کسی میدونه هجابندی و بخش کردن کلمه غیرِ چگونه است؟

عسل جان اگر غیر رو بخاطر بیت هشتم پرسیدی که تقطیعش این شکلی میشه :بس / نک / ت / غی / ر / حس / ن / ب / با / ید / که / تا / ک / سیاما واژه ی غیر هجای کشیده است ، منتها اگر بعد از غیر مصوت کوتاه بیاد بر اساس شکل وزنی ممکن هست که هجای بلند محسوب بشه ، و یا باز همون هجای کوتاه باقی بمونه ، و یا حالا مثل غیر از که میشه غی / رز ، دو تا هجای بلند ، اما اگر مصوت بلند بیاد مثل آ در این صورت ، ر از واژه ی غیر به آ می چسبه منتها اگر فتحه و ضمه و کسره باهاش تلفظ نشه کلا واژه هایی که هجای آخر ساکن بشه رو باید با دقت تقطیع کرد اگر دوست داشتید در این زمینه من میتونم به شما کمک کنم اگر قابل بدونید

بیت نهم را می شود به این صورت معنی کرد...این سرکش و یاغی ای که الان مثل کنگره(یا همان تکه های بالای قلعه) بر بالای کنگره ی کاخ است سر ها خود به خانه ی او از تن جدا شود

آدمی در مسیر سیر الی الله و رسیدن به وحدت وجوب حضرت حق دچار انواع و اقسام ابتلاات و امتحانات الهی و دیگر سنت های الهی میشود که با مطالعه تذکره اولیاالله متوجه میشویم که وارد شدن این موارد بر سینه های عاشقان و شیفتگان خدا ، چه سختیها و مصائبی رو متحمل شدن و پس از درک و شهود که مختص به همان بنده و خدای خویش است ،چون قبلا از هر کدام تعهد و قول گرفتن که به هیچ وجه راز ورمز بین خود و الله را جایی بازگو نکنند که حافظ با ذکاوت تمام، ترس از اشک چشم و قلب آدمی و گفتن حدیث و ... که اینها تنهای تنها با خود آدمی هست رو گوشزد میکنه که میتونه گفتنش باعث بریدن از حلقه وصل الهی بشه چه برسد به اینکه برای کسی بازگو کرد، به زیبائی و نشاط خاصی بیان میکنه و در ادامه میفرماید با صبر جمیل از سنگ به لعل تبدیل میشوی و تاوان آن جگرخون شدن است و شدت غم آنچنان زیاد است که راه گریزی جز پناه بردن به دامان خدای مهربان نیست و برای آن بسیار خواهش و استدعا و درب کوبیدن رو ارائه کرده و امیدواره که بالاخره یکی ازینها مثمر ثمر شود و وقتی این مهم حاصل شد انسان خاکی با مهر و عطوفت خالق هستی رویش روشن و مانند طلای ناب درخشان میشود،البته که در این مسیر عده ای متکبر و حسود تنگناهایی رو به وجود می آورند ولی از خدا میخواهد که مبادا اینان صاحب جاه و مقام حتی دنیایی شوند که بسیار تاسف بار میشود و در آخرتاکید میکند که با وجود داشتن تمام صفات پسندیده چه ظاهری و چه باطنی این رو دریافتم که مسائل زیاد و نکات باریکتر از مو به فروانی هست که آدمی بتواند کسب کند و بفهمد تا در پیش اهل خرد و صاحب رای و امر جایگاهی مورد احترام انان پیدا کند و وقتی که با این جایگاه به سر دروازه اصل حقیقی رسیدی همگی به سجده و تسبیح ذات حق میپردازید پس کماکان سکوت کن و دم بر نیاور که این کلید در دست توست وگرنه باد صبا حتما با خبر خواهد شد

ترسم که اشک در غم ما پرده‌در شودوین راز سر به مهر به عالم سمر شود اشک که خواهی نخواهی غمّاز است و سوزِ دلِ عاشق را با پرده دری عیان خواهد کرد آنگونه که در غزلی دیگر می‌فرماید " اشکِ حافظ خرد و صبر به دریا انداخت   چه کند؟ سوزِ غمِ عشق نیارست نهفت". از درونمایه غزل و نگاهی اجمالی به سایرِ ابیات چنین استنباط می شود که حافظ قصدِ بیانِ مطالبی عرفانی را دارد اما از سویی دیگر نگرانِ برملا شدنِ این رازِ سر به مُهر است و حتی تمایلی ندارد بادِ صبا که اصولأ راز دار و رابطِ مابینِ عاشق و معشوق است از آن با خبر شود، زیرا بیمِ آن می رود بادِ صبا که کارِ دیگرش انتقال و انتشار عطرِ پیغامهایِ معنوی مابینِ عارفان است این رازِ را به دیگر سالکانی که دستی بر آتش دارند بازگو نماید. پس حافظ که غمِ عشق و فراقِ یار و محبوبِ ازلی طاقتش را طاق نموده است و اشکش را جاری می ترسد که این اشک در غمِ عشقِ او پرده دری کند و رازش را آشکار، رازی که بدلیلِ بیانِ علاقه حافظ به شراب و شاهد و میکده در هاله ای از ابهام است و حافظ هم به شیوه و سیاقِ ملامتی ها  نمی خواهد دیگران از خویشِ حقیقیِ او آگاه شوند و این رازِ سر به مُهر را گشوده و سمر یا نقل مجالسِ خود کنند و احتمالاََ با پرده دری حافظ را آماجِ طعنه هایِ خود قرار دهند ، عرفا و همچنین حافظ قویاََ معتقدند بیانِ عاشقی و سمر شدنِ رازِ عاشقان در عالم، آنان را از ادامه راهِ عاشقی باز می دارد و ابیاتِ بسیاری در این باره از حافظ و دیگر بزرگان مؤید این مطلب است. پیرِ میخانه چه خوش گفت به دُردیِ کشِ خود که مگو حالِ دلِ سوخته با خامی چند ای دل طریق رندی از محتسب بیاموز  مست است و در حق او کس این گمان ندارد  و عطار که می فرماید؛  چو عشق دلبران گنج روانست    چنان بهتر که اندر دل نهانست برو در عاشقی می سوز و می ساز   مکن راز دل خود پیش کس باز  گویند سنگ لعل شود در مقام صبرآری شود ولیک به خون جگر شودحافظ در اشتیاقِ وصل می سوزد اما لازمه وصال خون جگر خوردن عاشق میباشد و حافظ میفرماید اینکه سنگ بی مقدار انسان با صبر تبدیل به لعل گرانبهای اصل خدایی او میگردد اصل کاملاً درستی ست ولی شرط و لازمه موفقیت آن خون جگر خوردن و تحمل مشتاقانه دردهای ناشی از رها کردن هیجانات کاذبِ خویشتنِ توهمیِ سالک میباشد، از قضا در غزلِ بعد می فرماید " گوهرِ پاک بباید که شود قابلِ فیض  ورنه هر سنگ و گِلی لوءلوء و مرجان نشود" از طرفی بدلیلِ اهمیتِ بالایِ صبر است که حافظ آن را را یکی و شاید از مهمترین مراتب و مقامِ معرفت و عاشقی می داند که در قرآن و متونِ الهی نیز بارها بر آن تأکید شده  و صبر را کلیدِ گشایشِ درها بیان کرده اند. خواهم شدن به میکده گریان و دادخواهکز دست غم خلاص من آن جا مگر شوددادخواهی حافظ یا هر انسانی که غم زده و دردمند است از ظلم خویشتنِ کاذب اوست که در مقابل خویشِ اصلیِ خدایی اش کار شکنی کرده و پیوسته با نفوذ در ذهن، انسان را از راهِ عاشقی باز میدارد پس حافظ و دیگر عرفا معتقدند راهِ خلاصی از این غم و اندوه ناشی از ظلم و جور خویشتنِ کاذب انسان از راه میکده و دریافت می خردِ ایزدی امکان پذیر است یا دست کم سریع ترین و کوتاهترین راهِ ممکن میباشد. از هر کرانه تیر دعا کرده‌ام روانباشد کز آن میانه یکی کارگر شودحافظ میفرماید یکی از این راهها که البته راهِ اصلی و موردِ علاقه اوست میکده است، اما او از طرق دیگر نیز برای رهایی از این ظلم و ستم تیری رها کرده است مانند دعا و استعانت از خدا، عبادت و راز و نیاز شبانه، تا مگر یکی از این تیرها کارگر واقع شده و این خویشتنِ متوهم را هدف قرار دهد . ای جان حدیث ما بر دلدار بازگولیکن چنان مگو که صبا را خبر شودهمانطور که در شرح بیتِ آغازین گفته شد بادِ صبا علاوه بر کارِ تبادلِ پیغام هایِ عاشق و معشوق، در کارِ جابجاییِ عطرِ معنویتِ سالکان و عارفان در مراتبِ مختلف به یکدیگر نیز تبحر داشته و مشغول می باشد، یعنی  رمزی از رموزِ بیشمارِ هستی و عاشقی که  توسطِ عارفی بوسیله بیتی بیان می شود را بادِ صبا دهان به دهان به سالک و عارفی در نقطه دیگری از جهان رسانیده و او را نیز از آن رموز آگاه می کند، پس حافظ در اینجا برای اینکه رازی را بیان کند از جانِ عِلوی خود کمک می خواهد که به جانان وصل است و هر دو از یک جنس می باشند، زیرا تمایلی ندارد بادِ صبا از آن آگاه شده و آن راز را به مشامِ سالکی دیگر برساند، خصوصاََ سالکی که خود را رقیبِ حافظ می داند و بادِ نخوت بر او تسلط دارد، پس ممکن است این بار نیز آن شخص در آن بیت یا مطلب تغییراتی ایجاد کرده و بنامِ خود ثبت و قرائت کند تا با خودپسندی و حسادت به خیالِ خود حافظ را بی اعتبار کند، البته استقبال از اشعارِ دیگران کاری ست معمول و حافظ نیز به دفعات به این کار مبادرت ورزیده است اما هر بار علاوه بر مضمون پردازی و خلقِ ساختارِ ادبیِ زیباتر محتوا و معانیِ گسترده تری را نیز به مخاطب ارائه می کند، به گونه ای که اثرِ اولیه نیز اعتبار و شخصیتِ والاتری می یابد، اما کارِ و نیتِ بدخواهان و حاسدانِ خودپسند تخریب و بی اعتبار کردنِ نبوغِ حافظ بوده  است. پس حافظ از جانِ عِلویِ خود می خواهد حدیثِ عاشقیِ حافظ و اشتیاقِ او را برای وصال  به آهستگی و به گونه ای به دلدار بگوید که صبا نیز از آن بی خبر بماند. از کیمیای مهر تو زر گشت روی منآری به یمن لطف شما خاک زر شودکیمیا و اکسیرِ مهر یا عشق رویِ انسانِ عاشقی همچون حافظ را تبدیل می کند به رنگِ زَر، چرا که عاشق نه خواب دارد و نه خوراک، و این رنگِ و رویِ زرد رنگ از نگاهِ عارفان بسیار ارزشمند است و نشانه اینکه عاشق لحظه ای از اندیشه معشوقِ خود فارغ نمی شود، در مصراع دوم آری نشانه تایید و تأکید است بر این نکته که به یُمن و میمنتِ لطف و عنایتِ خداوند است که خاکِ بی مقدارِ وجودِ عاشق و حافظ تبدیل به زَر و طلایِ ناب می گردد تا شایستگی وصال و خلاصی از غمِ فراق را بدست آورد.در تنگنای حیرتم از نخوت رقیبیا رب مباد آن که گدا معتبر شودهمانگونه که در بیتِ مطلعِ غزل اشاره شد دلیلِ ترس و نگرانیِ حافظ از بو بردنِ بادِ صبا از رازِ دلِ حافظ انتقالِ این مفاهیمِ معنوی به رقیبِ اوست و می تواند فقیه یا زاهدی آشنا به شعر و رموزِ عرفان موردِ نظر بوده‌‌ باشد که در شعر و عرفان و همچنین در دربارِ شاه شجاع خود را رقیبِ حافظ تصور می کرده و احتمالن به استقبال غزلهایِ حافظ می رفته تا اشعارِ او را لُوث و بی اعتبار جلوه دهد، حافظ می‌فرماید در تنگنا و نهایتِ حیرت و تعجب است از بادِ نخوت و خودپسندیِ چنین انسانهایی که از هرگونه هنری بی بهره اند و گدا یا بینوایی در عرفان و ادب بیش نیستند اما به خود اعتبار می دهند و خود را در اندازه بزرگان دیده و قصدِ رقابت دارند، پس رواست اگر حافظ دور از گوش و چشمِ بادِ صبا این سخنانِ عرفانی را بیان کند، تا مبادا به گوشِ آنان رسیده، موجبِ سوء استفاده خودخواهانِ بی هنر واقع شود و با کپی برداری بخواهند بر اعتبارِ سخنِ حافظ خدشه وارد کرده و  یا خود را بزرگ جلوه دهند.بس نکته غیر حسن بباید که تا کسیمقبول طبع مردم صاحب نظر شوددر ادامه بیتِ قیل حافظ به نکته مهم دیگری پرداخته و میفرماید حسن و زیبایی ظاهر و تظاهر به عرفانِ انسان برای ارتباط برقرار کردن و مقبول افتادن نزدِ صاحب نظران کافی نیست، صاحب نظر انسانی را گویند که از نظر و دید خدا به جهان نگریسته و به زیبایی باطن رسیده است و طبع او تنها پذیرای کسانی خواهد بود که از جنس هستی مطلق یا خدا باشند . شناسایی این اشخاص نیز برای عارف و یا انسان کامل بسیار سهل و راحت بوده و انسانِ دارای بادِ نخوت و خود پسندی توان فریب و جا زدن خود با عنوان شخص خردمند را نزدِ آنان ندارد و "ز رویم رازِ پنهانی چو می بینند، می خوانند".این سرکشی که کنگره کاخ وصل راستسرها بر آستانه او خاک در شودکاخ وصل همان آسمانِ بینهایتِ یکتایی ست و مانند هر کاخی در روزگارانِ دور دارای کنگره هایی بر روی برج و بارو و دیوارهایش بوده است که گویی سر کشیده و به نظاره نشسته اند، این کنگره های کاخ وصل حضرت دوست به مانند سرهای گوناگون خود کاذب و متوهم انسان هستند که تا در خاک آستان کاخ وصل او قربانی نشوند انسان را به آن کاخ راه نباشد . هر یک از کنگره ها نمادی از سرِ دلبستگی های انسان به چیزهای مادی این جهان است، مانند وابستگی به دارایی، قدرت و مقام ، دانش و علم، جوانی و زیبایی، تایید و اعتبار مردم، اعتقادات تقلیدی و مذهب پرستی و سایر وابستگی های دنیوی و ذهنی که باد نخوت و خود پسندی نیز یکی از آن سرهاست، درواقع حافظ میفرماید با نگاه داشتن این سرِ ذهنی و وابستگی ها در دل ، امکان ورود به ملکوتش نخواهد بود.حافظ چو نافه سر زلفش به دست توستدم درکش ار نه باد صبا را خبر شودحافظ نیز مانند مولانا بر خاموش کردن ذهن تاکید داشته و میفرماید اکنون که سر زلفِ عطرآگینِ  حضرت معشوق را بدست آورده ای ذهن خود را خاموش کن زیرا امکان اینکه سخنی بر زبان برانی که باد صبا خبردار شده و با گفتن سر درونت به دیگران تو را در ذهن برده و مجبور به پاسخگویی به آنان کند و با این کار بوی خوش سر زلف حضرت دوست از دستت خواهد شد، غزلهایِ بی‌نظیرِ حافظ در بیانِ مفاهیمِ عارفانه همان نافه گشایی است که حافظ انجام می دهد و این همه از برکتِ در دست داشتنِ سرِ زلفِ حضرتش و رویِ زر گونه حافظ می باشد.تکرار مجدد حافظ برای پوشیده ماندن احوالات انسان سالک بر باد صبا و دیگران که موجب سوالات بسیار و به ذهن رفتن انسان سالک طریق خواهد شد اهمیتِ کارِ معنوی بصورت پنهانی را میرساند .

خسته نباشیدخاستم یادآور بشم که استاد شجریان در آلبوم '' افتخار آفاق'' این غزل رو در دستگاه سه گاه به همراهی تار استاد پیرنیاکان و نی استاد جمشید عندلیبی و تنبک همایون جان در آمریکا اجرا کردند. لطفا در قسمت هنرمندانی ک این غزل رو خوانده اند این اجرا رو هم بنویسید

معنی بیت هشتمحسن در این بیت یعنی صرفا زیبایی چهره بدون در نظر گرفتن نوع رفتار و گفتار ،طرز نگاه و... یا همان کیفیت حسن

استاد شجریان آلبومی در سه گاه دارد به نام افتخار آفاق که اجرای دیگری از آلبوم آسمان عشق است با غزل های آوازی متفاوت است. این غزل را در آنجا اجرا کرده ولی چون انتشار رسمی ندارد نمی شود در اجراهای تاریخ ما اضاف نمود.کار بسیار ارزشمندی است

درودتان بادحافظ در این غزل به شدت بیمناک از برملا شدن رازی است که تاکنون سر به مُهر و مستور بوده است. در سه مورد (بیت اول، پنجم و آخر) این ترس و زنهار در سخن حافظ مشهود است.اما برملا کنندگان راز، در بیت اول اشک است که پرده دری می کند و راز حافظ را برملا می کند و در دو مورد بعد، باد صبا افشاگر است.باد صبا گاهی قاصد محبوب است و گاهی جاسوس و برملا کننده راز. حافظ در موراد زیادی به این موضوع پرداخته است. در بیت زیر (از غزلی دیگر) باز هم اشک و باد صبا را در سخن چینی و برملا کردن راز، همراه هم کرده است:تو را صبا و مرا آب دیده شد غماز/و گر نه عاشق و معشوق رازدارانندآنگاه که حافظ در حالت هجران و دوری است، باد صبا را به کمک می خواهد تا پیامش را به معشوق برساند یا خبری از معشوق بیاورد:صبا ز منزل جانان گذر دریغ مداروز او به عاشق بی‌دل خبر دریغ مدارای صبا نکهتی از خاک ره یار بیارببر اندوه دل و مژده دلدار بیارنکته‌ای روح فزا از دهن دوست بگونامه‌ای خوش خبر از عالم اسرار بیارصبا زان لولی شنگول سرمستچه داری آگهی چون است حالشز دلبرم که رساند نوازش قلمیکجاست پیک صبا گر همی‌کند کرمیاما هنگامی که حافظ در وصال است، از باد صبا حذر دارد که مبادا غمازی کند.در بیت دوم یک ایهام وجود دارد:گویند سنگ لعل شود در مقام صبر/آری شود ولیک به خون جگر شودسنگ باید در دل زمین بماند و بر اثر فشار و گرمای زمین به لعل تبدیل شود (عقاید قدما)گاهی ایهام در کلمه است و گاهی در کلام. در اینجا ایهام در کلام وجود دارد:معنی اول: می گویند که سنگ اگر صبر کند به لعل تبدیل می شود. آری ممکن است اما با خون جگر و تحمل سختی.معنی دوم که در واقع مخفی است: در زمان های قبل افرادی که توان خرید لعل را نداشته اند یا در کار فریب مشتری بوده اند تکه سنگی را درون جگر گوسفند یا گاو می گذاشته اند تا به تدریج خون جگر به رگه های سنگ نفوذ کند و شکل زیبای لعل را به خود بگیرد.حافظ به نوعی طعه می زند که سنگ ممکن است به لعل تبدیل شود ولی با خونی که از جگر گوسفند یا گاو وارد رگه های آن می شود. در واقع می خواهد بگوید سنگ هیچگاه به لعل تبدیل نمی شود و ارزشِ لعل، ذاتی است.از کیمیای مهر تو زر گشت روی منآری به یمن لطف شما خاک زر شودمردمان قدیم معتقد بودند ماده ای به نام کیمیا وجود دارد که اگر به فلز بی ارزش مانند مس بزنند آن را تبدیل به طلا می کند و علم شیمی (کیمیا) بر همین اساس پیش رفت.حافظ در این بیت صورت خود را خاکی و بی ارزش می داند که با کیمیای مهر دوست به طلا تبدیل شده است. زیبایی که در این بیت است این که گرچه صورت حافظ در طریق وصال، زرد و نحیف شده است که نشانه ضعف است اما ارزش یافته است و این سخن را، سعدی به شکلی زیباتر بیان می کند:گویند روی سرخ تو سعدی چه زرد کرد؟اکسیر عشق در مسم افتاد زر شدماستاد شجریان در آلبوم افتخار آفاق این شمش های زر ناب را چنان صیقل داده که چشمی بر آن نمی افتد مگر تابش آن، چشم را خیره می کند و دل کندن از آن ممکن نیست.مخصوصا در بیت آخر که با تکرار «دم درکش» حافظ را نصیحتی تام و تمام می کند.خودتان گوش دهید.

این شعر را استاد محمدرضا لطفی با تک نوازی تار و بداهه‌نوازی در بیات اصفهان خوانده اند که بسیار زیبا و تأثیر گذار است. تعجب کردم که اسمی از ایشان ندیدم.

"از کیمیای مهر تو زر گشت روی منآری به یمن لطف شما خاک زر شود"رابطه ی کلمات درین بیت شگفت انگیزه...حافظ اونقدر با مهارت دست و پای واژه ها رو به هم زنجیر کرده که هیچ واژه ای رو نمیشه با واژه ی دیگه ای که از نظر وزنی و معنایی با واژه ی اصلی یکسان و مشابهه،جایگزین کردروی و زر( هر دو از فلزات)مهر و زر (مهر به معنی خورشید و رنگ زرد زر)کیمیا و خاک و زر(تبدیل خاصیت عناصر پست و بی ارزش به عناصر گرانبها با علم اکسیر و کیمیاگری)

معانی لغات غزل(226)پرده دَر : افشاگر.پرده در شود: افشاگری کند ، سبب آبروریزی شود.راز سر به مهر : راز پوشیده نگهداری شده ، سِرِّ نهان .سَمَر: افسانه، زبانزد همگان.در مقام صبر: بر اثر شکیبایی .مگر شود: مگر میسر شود ، شاید حاصل شود.تنگنا:مجال تنگ ، مضیقه.نخوت:تکّبر و ناز وغرور .رقیب:مراقب، نگهبان.نکته:لطیفه نهانی، معانی لطیف.مقبول: مورد قبول، مورد پسند.صاحب نظر:جمال شناس خُبره، کارشناسی زیبا شناسی .سرکشی:سر بلندی ،ر سرافرازی با غرورنافه:کیسه گره خورده مشک که حاوی ماده سیاه معطر است و در زیر شکم آهوی نر سرزمین ختن جا دارد.دَم دَرکش: خاموش باش ، جلووی زبانت را بگیر.شرح ابیات غزل (226)(1) از این نمی ترسم که اشک ، پرده از غم عشق ما برگرفته و این راز نهان زبانزد همگان شود.(2) می گویند که بر اثر شکیبایی و صبر ، سنگ معدن ، تبدیل به لعل می شود . آری چنین است اما هزار سختی و خون جگر خوردن این کار صورت می گیرد.(3) بر آن سرم که گریان و شکایت کنان به میکده بروم ، شاید آنجا رهایم از دست غم میّسر گردد.(4) ( به هر گونه دعا روی آورد و) از هر سو تیر دعا رها کرد ه ام ، به این امید که یکی از آنها کارگر شود( و به هدف اجابت بخورد).(5) ای عزیز، داستان ما را پیش معشوق بازگو کن اما نه آنچنان که به گوش نسیم صبا برسد.(6) از اثر اکسیرعشق تو چهره من رنگ زرد طلا به خود گرفت . آری ! به برکت مهربانی شما! اینطور خاک به طلا مبدّل می شود!(7) از تکبر و غرور نگهبان معشوق سخت درمانده ودر شگفتم ، خدا نکند که فرو مایه بی سرو پا یی به جا و مقامی برسد.(8) غیر از زیبایی (ظاهری) چه بسیار معانی لطیف دیگری لازم است تا آن زیبا رو مورد پسند دل مردم صاحب نظر و صاحبدل قرار گیرد.(9) این حالت سرکشی و مقابله یی که در کنگره کاخ وصال نمودار است سرهای منتظران بر آستانه او به خاک راه مبدل خواهد شد.(10) حافظ! اکنون که زلف معطّر مشکین او در دست تو است خاموش مباش و گرنه نسیم صبا خبردار شده پرده دری می کند.شرح ابیات غزل (226)وزن غزل: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلنبحر غزلک مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف*خـواجوکرمانی: هـر کـو نـظـر کند بـه تو، صاحـب نـظـر شـود وان کش خبر شود ز غمت بی خبر شود*جمال الدین عبدالرازق: گویند صبر کن که شود خون ز صبر مشک آری شـود ولـیـک بـه خـون جگر شود*اوحــــــــدی: روزی قـرار وقـــاعـده مـــــا دگـــــــر شـود ویـن بـاد و بـارنـامه ز سرها به در شود*اوحدی: گــفـتـم کـه بــــی وصـال تـو مـا را بـه سـر شــــود گر صبر صبر ماست عجب دارم ار شود*کمال خجندی: بـوی خـوشــت چـو هـــمـدم باد سـحر شود حـال دلـم زلـف تـوآشـفـتـه تر شود*بیشترابیات این غزل ایهام داروقوع است ، لیکن به سبب آنکه مرور زمان پرده فراموشی بر رویدادهای آن زمانه کشیده و چه بسیار اتفاقاتی که در آن زمان به وقوع پیوستهو به صفحه تاریخ منتقل نشده است، محال است بتوان به درستی نشانه هایی از همه آنها در ابیات غزلهای حافظ باز یافت .هر چند ممکن است بعضی از تعبیرات این ایهامات هم مورد قبول هر خواننده یی واقع نشود معذلک توضیح داده می شود که سبب سرودن این غزل دل نگرانی شدید حافظ از یک موضوع محرمانه و روی سخن او با شخصیتی بوده که ممکن است آن شخص خواجه قوام الدین محمد بن علی صاحب عیار باشد که مردی فاضل و صاحب شخصیت و شهرت بود و امیر مبارزالدین اورا به معلمی ولیعهد خود شاه شجاع برگزید و چنان نیت داشت که این مرد با کمال، بعدها منصب وزارت فرزندش را عهده دار شود.این غزل به هنگامی سروده شده که هنوز امیر مبارزالدین در رأس امور حکومت بوده و چنین به نظر می رسد که صاحب عیار در قضیه دستگیری و کور کردن او همدست ولیعهدش شاه شجاع بوده و پس از موفقیت در این امر به وزارت او دست یافته است.از طرفی بسیار محتمل است که خواجه حافظ شیرازی نیز از این اقدامات پشت پرده صاحب عیار و شاه شجاع با خبر و به نحوی در اجرای این امر شریک بوده است و بطوری که که مشاهده می کنیم حافظ در مطلع این غزل ترس و نگرانی شدید خود را از افشای این راز مهم ابراز می دارد و در بیت دوم غزل چنین عقیده دارد که صحیح است که با صبر وحوصله ممکن است همه نقشه ها عملی شود اما تا آن زمان دلها از ترس ودلهره خون می شود . در بیت سوم این غزل، مقصود حافظ از استعمال کلمه های میکده و غم وایهام آن که شاعر می خواهد به انجام برود ودر حال دادخواهی و تضرع از دست غم ! خلاص شود. براین ناتوان معلوم نشد اما مسلم است که ارتباط تامّه با قضیه توطئه دستگیری امیر مبارزالدّین دارد . در بیت چهارم ، نگرانی ودلواپسی حافظ را می رساند. او می گوید من خدا خدا می کنم که این کار به صورت خوبی مطابق میل عمل شود . پس از آن در بیت پنجم مشاهده می شود که حافظ به صاحب عیار می فرماید که موضوع نگرانی ودلواپسی ما را به شاه شجاع بگو اما خیلی احتیاط کن که حتی باد صبا هم بویی نبرد و این می رساند که ترس ونگرانی حافظ در این باره تا چه حد و اندازه بوده است و از طرفی می رساند که شرکای توطئه از ملاقات علنی و رفت وآمد با هم نیز دوری می جسته اند. شاعر در بیت ششم منتی بر سر صاحب عیار می نهد و می گوید از این که من را در این قضیه به بازی گرفته اید رنگ بر رخسار زرد من باقی نگذارده است آنگاه اضافه میکند که بلی! شما اینطوری خاک را طلا می کنید ! بیت هفتم بازگو کننده عقیده باطنی حافظ نسبت به امیر مبارزالدین است و اورا با گدای متکبری که تازه به منصب رسیده است مقایسه می کند و این بی دلیل نیست ، زیرا امیر مبارزالدین پس از قتل شاه شیخ ابواسحاق کلیه ثروت او وخانواده آن شاه مقتول را مصادره کرده و ما می دانیم که پدر شاه ابواسحاق از کثرت ثروت واندوخته به قارون زمانه مشهور بوده است .حافظ در بیت هشتم غزل کنایتاً می گوید که امر سلطنت تنها به داشتن مال وقدرت نیست و چه بسیار عوامل دیگری هم بایستی در در آن صاحب قدرت موجود باشد که در امیرمبارزالدین موجود نیست .بیت نهم باز گو کننده محدودیتها و مقاومتها و عدم موفقیتهایی است که همدستان این قضیه در پیش روداشته اند و بدین لحاظ حافظ می گوید که مشکل این کار به عمر وفا کند . ایهام بیت مقطع دلیل مهمی بردستی آنچه که ما حدس زده ایم می تواند باشد. حافظ خطاب به خود می گوید: از آنجایی که تو مخزن الاسرار محرمانه واقف به نقشه های سری مهمی هستی دهانت را ببند و گرنه باد صبا خبر دار شده و پرده از اسرا فرو خواهد افتاد.در پایان ، آنچه این حدسیات را تقویت می بخشد این است که پس از رسیدن شاه شجاع به سلطنت و در زمان وزارت صاحب عیار یک لشکر کشی جهت تصرف تدارک دیده شده و صاحب عیار مأمور به محاصره گرفتن شهر یزد می گردداما در خلال ایام محاصره اقداماتی انجام می پپذیرد که شاه یحیی نامه یی به عنوان پوزش به شاه شجاع نوشته و ظاهرآً مورد عفو او قرار می گیرد . لیکن شاه شجاع تمهیدات این مصالحه و اتفاقات دیگری را به حساب توطئه صاحب عیار گذاشته و از آنجایی که موفقیت توطئه مشترک قبلی را همیشه به خاطر داشته از او هراسیده و با دلایلی که چندان در تاریخ مشروحاً بیان شده او را خائن به خود تلقی کرده و دستور قتل اوصادر و امر می کند تا جسد اورا قطعه قطعه کرده و هر قطعه را جهت انتباه مردم به هر ایالتی فرستاده ودر کنار دروازه شهر بیاویزند .شرح جلالی بر حافظ – دکتر عبدالحسین جلالی

راجب بیت 8من فکر می کنم منظور حافظ اینه که انسان الهی و عارف خداجو که از جامعه جدا گرفته و مشغول انجام کار درست از منظر خودش است و در نظر مردم عوام که گرفتار رسم و رسومات غلط هستند و به زندگی روزمره مطابق حرص و ولع و زرنگی خودشان گرفتار هستند ، سبک دیگری از زندگی را دارد که در نظر این مردم غیرعادی و ناپسند هست و اهمیت آن به وسیله سایر عارفان قابل درک و مورد تشویق و تائید هستبسیار نکته غیر حسن بباید که تا کسی مقبول طبع مردم صاحب نظر شود

آوردن «که» و «تا» کنار هم به نظر می رسد ایرادی ندارد چرا که این دو حرف اضافه با هم مخفف تا اینکه است ؛ و لذا ترجمه شعر چنین می شود: نکته های غیر حسن بسیاری باید در مسیر راه آدمی بیاید تا اینکه در طی تجربه های زندگانی انسان بتواند مسیر صحیح را پیدا کند و در نهایت مورد قبول انسان های صاحب نظر(عاقلان و عالمان و حکیمان) قرار بگیرد. با درود بر دوستان خوب خدا.....

سلام و عرض ادب خدمت سروران دانشوربنده همیشه با این بیت مشکل داشتم:«صد نکته غیر حسن بباید که تا کسیمقبول طبع مردم صاحب نظر شود»سروران گرامی!آیا آوردن «که» و «تا» کنار هم حشو قبیح نیست؟اگر هست، آیا نسبت دادن چنین خبطی به جناب حافظ ممکن است؟ممنون از راهنمایی شما با تشکر

قسمتی از این شعر در آهنگ جدید یاس به نام سفارشی به صورت کمی تغییر یافته آورده شده است.یا رب مبادا آنکه صدا معتبر شودصدایی که یک ساله؛ از صفر، صد پله مرتفع شودو بدین سان موسیقی؛ هنر، از زیر بیخ و بن فلج شود

این عر رو استاد شجریان در اجرای «کیمیای مهر» به همراه مرحوم استاد ذوالفنون اجرا کردن

بنظر من حضرت حافظ در این غزل یادی از شاه نعمت الله ولی کرده‌اند در آنجا که میفرماید از کیمیا روی تو زر گشت روی من آری به لطف شما خاک زر شود حضرت حافظ گره در زلف شاه داشتند

قصیده‌ای هم از مسعود سعد به مطلع «هر ساعتی ز عشق تو حالم دگر شود / وز دیدگان کنارم همچون شمر شود»(چاپ مهیار، قصیدهٔ79) با همین وزن و ردیف و قافیه سروده شده.

به راستی که حضرت حافظ به زیبایی خودشون رو تعریف کردن و از دست هیچ کس همچین تعبیر لطیفی برنمیاد:به این شعر تر شیرین ز شاهنشه عجب دارمکه سرتا پای حافظ را چرا در زر نمیگیرداوایل فکر میکردم بعضی از اشعار ایشون زیبان،به مرور زمان دیدم وقتی فهمت از شعر بالا میره از تمام اشعارش لذت میبریحالا هر شعرش برام یه کتاب حرفه...

باسلام در مکتب حافظ ، سنگهای اصلی کاخ وصال در فراسوی مرزهای خوب و بد بنا شده ، در فضایی مقدس مثل آزادی ... در این سو و در این اسارتی که ما نامش رو زندگی گذاشتیم ، قریب اتفاق شناگران قابلی هستیم اگر آب باشد ! مردم خودشون همه کار میکنن اما پیش دیگران جانماز آب میکشن و دوست دارن از خوبی ها و رفتارهای حسنه ی خودشون بگن تا معایب و بدی های خودشون ، لذا حضرت حافظ می‌فرماید بسیار نکته غیر حسن بباید تا کسی مقبول مردم «صاحب نظر» شود این سرکشی که کنگره کاخ وصال را ست سرها بر آستانش همه خاک در شود یعنی اونایی که مدعی برائت از بدی ها دارند به وقتش در برابر این سرکشی و عصیان ، همگی وا میدن ، سست میشن ، زانو میزنن ، چه میدونم بهش سجده هم میکنن ،حافظ می‌فرماید اگر نافه سر زلفش به دست توست دم درکش ارنه باد صبا را خبر شود یعنی در این سو اگر در جایی مثل خلوت دنج شبانه که غیر از من و یار و خدا هیچکس نیست ، بی درنگ وصل بشم لبی تر کنم دمی بگیرم از عطر گیسوی طرف ، اگر نه این فرصت نادر از دستم خواهد رفت ، چیزی مثل روشنایی صبح موضوع رو آشکار خواهد کرد (بر خرمگس معرکه لعنت ) سر و کله نامحرم پیدا خواهد شد و به محض مشاهده مثل باد صبا خبر را به این سو و آن سو منتشر خواهد کرد

در نسخه مرحوم انجوی شیرازی این دو بیت نیز وجود دارد: روزی اگر غمی رسدت تنگدل مباشرو شکر کن مباد که از بد بدتر شودای دل صبور باش و مخور غم که عاقبت این شام صبح گردد و این شب سحر شودو نیز بیت آخر چنین آمده است:حافظ سر از لحد بدر آرد بپای بوسگر خاک او بپای شما پی سپر شود

آقای بهنام بهراز؛ چطور ممکنه اصلا حافظی وجود نداشته باشد، مگر نشنیده ای که گفته اند تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیز ها.... تازه چطوری به این نتیجه رسیده ای خیلی عجیب است!...

عجب غزلی این غزل... واقعا ادم لذت میبره خواهشن درست معنی کنید و اگه به دلتون نشست برام دعا کنید❤❤❤ این غزل یکی از مراحل حرکت به سمت خدا رو نشون میده در اکثر بازی ها و فیلم ها مشاهده شده که جهت پیروزی نهایی می بایست قلعه رو از چنگال رقیب آزاد کرد غول این مرحله رقیبی است سرکش یکی از مراحل سخت قرب الهی گذر از این مرحله به ظاهر فریبنده و زیباست که به کاخ تشبیه شده و در صورت موفقیت و گذر از آن  ، اثار وصل  رویت میشه لذا این کاخ در تصرف رقیبی سرکش  و کارکشته است. این سرکشی که کنگره وصل راست اشاره به کسی داره که این کاخ در فتح اوست مثل شیطان / رقیب /  نفس انسان ...  و لذا سرها و نام های بزرگی در استانه گذر و شکست رقیب دچار لغزش شدن و از زر به خاک برگشته و به پایین سقوط کردن و خاک وجودشون یا اثارشون نیز بر در این قصر باقی مونده تا عبرت آیندگان باشه طوری که حافظ مدعی است به این مهم رسیده و کاخ رو فتح کرده و رقیب سرکش رو شکست داده و در نهایت به وصال رسیده و به اندازه سر زلفی از معرفت خدا رو کسب کرده  آثار و افعال و افکار و اشعار و اشک همه رنگ و بوی خدا رو گرفته > سر زلف چه قدر قشنگ به کار رفته >> اشاره به بزرگی خدا و ناچیز بودن انسان در مقابل خدا رو داره که به اندازه زلفی هم نه بلکه سر زلفی و کمتر از اون ظرف وجودی ما لبریز میشه >> منظور اینکه انقدر به خدا نزدیک شدم که سر زلفش رو تونستم لمس کنم و بوی اون رو بگیریم به اندازه قاب قوسین .... ادم کیف میکنه به هر حال از نظر بنده هر دو درسته ❤❤❤ و اشاره به هردو شاید بیشتر هم داره... کاخ رو میتوان جهان تصور کرد که می بایست از آن گذر کرد یا ظرف وجودی انسان... این کاخ انسانهای وارسته و به ظاهر مومن و زاهد رو از طریق منیت و خودبزرگ بینی فریب میده و این منیت و بزرگ بینی رقیب سرکشی است بر انسان ☯ این منیت و نخوت و تکبر انسان است که همراه با رشد معنوی انسان به تناسب بزرگ میشه  و کار برای سرکوب کردنش سخت و سخت تر خواهد شد و در صورتیکه منیت و تکبر و نخوت به اندازه ذره ای در انسان وجود داشته باشه هم نشینی با خدا غیر ممکنه ... تجلی خدا در قلب ناپاک ؟ پس از اینکه گدایی چون من به لطف و مهر او از خاک به زر تبدیل شدم و تونستم به درک بیشتری برسم تکبر و نخوت و منیت و خود بزرگ بینی ظرف وجودم و پر کرد و تنگ نظری اجازه نداد که مهر و محبت خدارو ببینم و فرض رو بر این گرفتم که خودم به این مقام رسیدم و ثمره تلاش خودم بوده که این مقام و کسب کردم... لذا واقعا خدایا تا ظرفیتش رو ندادی مباد که من کم ترین معتبر و دارا شوم که نه تنها خودم بلکه جماعتی رو گمراه خواهم کرد لذا صدها نکته جهت بصیرت و صاحب نظری لازمه و منیت و عجب چنان انسان را دچار کج فهمی و تنگ نظری خواهد کرد که انسان وارد دنیای توهم و حیرت خواهد شد و فراموش میکند که هرچه دارد از مهر و محبت خداوند غفور رحیم است. نخوت و غرور و خود بزرگ بینی همراه با رشد در درجات معنوی رشد میکند و به رقیبی سرکش تبدیل میشود که هر لحظه در گذر از جهان و زندگی ممکن است انسان را به زمین بزند درد دل : واقعا هم همین بوده در طول تاریخ که نگاه میکنیم چه انسان های بزرگی که تا دروازه و فتح کاخ و کنگره های اون رسیدن اما نتونستن پا رو خود بزرگ بینی و منیتشون بزارن و حق رو ناحق کردن و سقوط کردن و خاک شدن اما هنوز پیروانشون به دلیل اینکه قبل از سقوط انسان های بزرگی بودن باور نکردن و نمیکنن که با همه زربودنشون در نهایت  مغلوب رقیب شدن.... در ابیات ابتدایی رنج و زحمت و نحوه مقابله با این بزرگ بینی رو توضیح میده و تنها راه نجات رو اخلاص در عمل و دروی از ریا و هرگونه خودنمایی نشون میده نکته مهم اینه که خود بزرگ بینی یک رذیلت درونی است که آثار بیرونی اون ریا و نمایش است و منشا اون درونی است لذا لازمه  از درون این ناپاکی از بین بره انقدر احتیاط که حتی صبا خبر دار نشه باید مثل سنگ باشی که هیچ اثر بیرونی که دست آویزی بشه برای فریفته شدن انسان در گذر از این کاخ پر زرق و برق نباشه حتی اشک نریزی در رابطه با معنی کردن بگم دوستان اینجور معنی نکنید حداقل از نظر بنده اشتباه و تا دیدم به این طریق تفسیر و معنی کردن !!! ترسم که اشک ... منظور این نیست که گریه کردم حالا میترسم رازم بر ملا بشه بلکه میگه اونی که واقعا خوبه و از ریا میترسه حتی میترسه گریه کنه یعنی چیزی رو از احوالات درونیش به عالم خارج بروز بده یعنی انقدر مراقبه داره و از این جهت تشبیه به سنگ شده که این مدل سنگه که قابلیت لعل شدن داره درون خودش گریه کنه و خون جگر بخوره ، این لعل شدن و قیمتی شدن همون قرب الهی است که از رحمت خداست و الباقی اشخاص اگر در این مسیر قدم بردارن و دچار ریا بشن لعل نمیشن بلکه سنگی بی ارزش و خاک خواهند شد >>خواهم شدن به میکده گریان و دادخواه کز دست غم خلاص من آنجا مگر شود  عرض شد گریه کردن اون هم جلوی دیگران ظاهر فریبی و ریا کاری است لذا به عنوان دردل میگه خدایا اگر رحمت و عنایتت شامل حالم نشه چیزی نمونده که برم دنبال ریاکاری از دست غم رها شدن اشاره به شانه خالی کردن از وظیفه داره یعنی دست کشیدن از ادامه مسیر یعنی دست برداشتن از خون جگر خوردن یعنی فرار از واقعیت و واقعی شدن.. >>ای جان حدیث ما بر دلدار بازگو لیکن چنان مگو که صبا را خبر شود لذا خواهم شدن به میکده یک درخواست از روی عجز و ناتوانی که ای خدا که کار سخت شده و زمین به تنگ امده رحمتی کن چیزی نمانده که به زانو در بیام و این حدیث رو طوری از خدا خواسته که صبا خبر دار نشه تا اینکه مبادا موجب عجب و ریا باشه میشه اینطور هم معنی کرد از اینکه دارم میشکنم و کم میارم شرمم میشه لذا ای جان خواسته من و به خدا برسون ولی جوری بگو که صبا یا کسی دیگه از ضعف من خبر دار نشه که اشتباه چرا که در مصرع اخر که پیروز هم شده و به وصال رسیده باز هم میخواد که کسی خبر دار نشه لذا هدف دوری از عجب و ریاکاری است و طلب کمک از خدای منان لذا خدا هم عنایت میکنه از خاک به زر تبدیلش میکنه عوارض این پیشرفت عجب و خود بزرگ بینی است که عرصه رو تنگ میکنه و قلب رو آلوده میکنه و موجب تنگی در دید و جلوگیری از صاحب نظر شدن میکنه پس صد نکته و آن ظرفیت زر شدن است بتوان به به خدای منان نظر انداخت.   این غزل نیز در همین راستاست بیا که کاخ امل سخت سست بنیادست بیار باده که بنیاد عمر بر بادست غلام همت آنم که زیر چرخ کبود زهرچه رنگ تعلق پذیرد آزاد است ....   یه یاعلی هم بگیم این ساعت از صبح از بنده حقیر بماند به یادگار... محتاج دعا یا علی❤❤❤        

درود بر شما کنسرت "افتخار آفاق" استاد شجریان خصوصا دقیقه ۲۶:۳۰ بیت سوم "خواهم شدن به میکده" بسیار دلنشین و شنیدنی است. روحت شاد، یادت گرامی، خسرو آواز ایران زمین❤❤

این غزل را "در سکوت" بشنوید: پیوند به وبگاه بیرونی

مطلع این غزل را در "زین قند پارسی" بشنوید.

این غزل زیبا با اجرای استاد گلپا و زنده یاد استاد فرهنگ شریف در ابوعطا واقعا شنیدن دارد. گلهای تازه ۲۴ می‌باشد

درود بر شما...با صدای حضرت گلپا فوق العاده زیبا و شنیدنی است 🌹🌹

  غزلی سراسر شاه‌بیت...  

  بس نکته غیر حسن بباید که تا کسی مقبول طبع مردم صاحب‌نظر شود...