حافظ:من که باشم که بر آن خاطِر عاطِر گذرم؟ لطف‌ها می‌کنی ای خاکِ دَرَت، تاجِ سرم

در بیت پنج مصرع دوم : و از سر کوی تو پرسند رفیقان خبرم / وز سر کوس تو پرسند رفیقان خبرم به نظرم درسته-وزن شعر الان رعایت نشده

جناب کیخا، دریابار به معنی ساحل دریاست یا کناره آن که خشکی است (بار = بر = کناره)، و همچنین در رودبار. چگونه بحر از واژه ای با معنی مخالف گرفته شده است؟!

و زنگ بار که کناره سیاه است( جزیره زنگبار)که اینک بخشی از تانزانیاست در افریقای خاوریو گویا حزب سیاسی نیرومندی دارند به نام افروشیرازی.و جزیره که به فارسی آبخوست است و.....جزیره که هر یک از دوازده بخش جهان است در آیین اسماعیلیان و هر جریره حجتی دارد و زندانی یمکان ناصر خسرو بزرگ که حجت خراسان بود

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>**********************************************************************************خرّم آن روز کزین مرحله...............وز سرِ کوی تو پرسند رفیقان خبرمبربندم رخت: 39 نسخه، 40 ضبط (801، 803، 813، 816، 818، 821، 822، 822 مکرر، 823، 824، 825 و 30 نسخۀ متأخر یا بی تاریخ) خانلری، عیوضی، جلالی نائینی- نورانی وصال، نیساری، خرمشاهی- جاویدبربندم بار : 3 نسخه (827، 867، 893) قزوینی- غنی، سایهغزل 316 منرج است در 42 نسخه با 43 ضبط (822 دو بار ضبط کرده است.)استاد سایه و دکتر شفیعی کدکنی بر این باورند که نسخۀ مورخ 827 آخرین مرحله در تکامل موسیقیایی شعر حافظ است که او خود به وجود آورده است اما به گوش و نظر نمی‌رسد که در این بیت "بار" با توجه به اتصال "ب" به "م" کلمۀ قبل، زیبا و بجا باشد. اکثریت قاطع نسخ به خصوص نسخ اقدم نیز بر این گواهی می‌دهند.**************************************************************************

استاد علی حصوری تحلیل روشمند و روشنی در باره سروده های حافظ دارند که در کتابی چاپ شده اند کتاب دانشورانه نگار ده شده است اما میان واژهای حافظ که میرسم باز بوی پروردگار میاید وهر چند میخواهم از رنجی که برای نگارش کتاب برده اند سپاس گویم اما سروده های حافظ رنگ افریدگارند

زندگیم بیشتر با حافظ و ابیاتش میگذره. دستتون درد نکنه دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند گل ادم بسرشتند و به پیمانه زدند .................. باتشکر .سلاله!!!

غوطه از گود درست شده و عربی نیست و باید غوته نوشته شود

بحر عربی است اما از لغت بار در پایان رود بار و دریابار گرفته شده است

راه خلوتگه خاصم بنما تا پس از اینمی خورم با تو و دیگر غم دنیا نخورماین بیت جا افتاده بود!

مـن کـه بـاشم کـه بـر آن خـاطـر عـاطـر گــذرم ؟! لـطـف‌هـا می‌کـنـی ، ای خـاک درت تـاج سـرم ! باتوجّه به محتوای کلِّ غزل ، بنظرچنین می رسد که روی ِ سخن در این غزل" تورانشاه فرزند قطب الدین تهمتن است که در خلال ِسال های 747-779 در جزیره ی هرمز سلطنت می کرده است. وی مردی شاعر و فاضل بوده وباحافظ روابط صمیمانه ای داشته است. اگراین حدس درست بوده باشد، تورانشاه ظاهراً به حافظ دعوتنامه ای فرستاده وازاودعوت کرده که به هرمزسفری داشته باشد. وشاید درمتن دعوتنامه عباراتی مثلِ: "این روزها بیشترتودرخاطر وذهن من هستی، یادیشب به فکرتوبودم و...." بوده که حافظ پاسخ آن را اینچنین باشکسته نفسی ومتواضعانه داده است.خاطر : اندیشه،ذهن و دل عاطر : عطرآگین ، خوش‌بـو"من که باشم" یعنی من در جایگاهی نیستم ، کسی نیستم، عددی نیستم . معنی بیت : من درمقامی نیستم که براندیشه ی معطّر ومبارک تو گذاری داشته باشم! چه لطف ها وبزرگواریها می کنی ای خاکِ درگاهِ توتاج افتخارسرمن.چه لطف بودکه ناگاه رشحه ی قلمت؟حقوق خدمتِ ماعرضه کرد برکرمت!دلـبــرا بـنـده نـوازیـت کـه آمـوخـت ؟ بـگــو ! کـه مـن ایـن ظـَن بـه رقـیـبـان تـو هـرگـز نـبــرم ظـن : گمانرقیب : مراقب و نگهبان،دراینجا مجموعه ی کسانی که پیرامونِ مخاطب هستند. اگراین غزل برای تورانشاه سروده شده باشد احتمالاً زمانی رُخ داده که روابطِ دوستی حافظ باشاه شجاع تیره شده بوده، بنابراین منظورحافظ از"رقیب" همین شاه شجاع نیزمی تواندبوده باشد."بنده‌نـوازیت": بنده نوازی اَت، محبّت و مهربانی با عاشق. حافظ ظاهراً ازاین لطف ومرحمتِ مخاطب شگفت زده شده وباناباوری برخوردمی کند.معنی بیت : ای دلـبـر، چه اتّفاقی رُخ داده؟ وچه کسی این مهربانی و نوازش ومرحمت کردن به غلام را به تـو یـاد داده است ؟ (پیشترچنین لطف هایی ازتوندیده بودم،آفتاب ازکدام سمت طلوع کرده است؟!) مـن که چنین نمی پندارم که ایـن رفتار را اطرافیان ِ توبه تو یـاد داده بـاشند.!( بنابراین حقیقت رابگوبدانم که چه شده وتوبه یاد غلام خویش افتاده ومورد لطف ونوازش قرارداده ای؟! نگویم ازمن بی دل به سَهوکردی یادکه درحسابِ خردنیست سهوبرقلمتهـمـّتـــم بـدرقـه‌ی راه کـن ، ای طـایـر قـُـدس کـه دراز سـت رهِ مـقـصـد و مـن نـو سـفــــــرم همّتم بدرقه ی راه کن : تـوجّه و اراده‌ی قـوی به من عنایت کن وارزانی دار،دعاوعنایتت راشامل حال من کنطـایـرقـدس : فرشته ی نجات بخش، نوعی انرژی مثبت طلبیدن ازپرنده ی بهشتی ونیرو درخواست کردن ازکائنات"مـقـصـد" : سرمنزلِ دوست و نهایت راهِ عشق دراینجا می تواند اشاره به دوری ِ راه تا بارگاهِ تورانشاه باشد.حافظ بعدازدوبیت تعارف وشکسته نفسی، فرصت راغنیمت شمرده ونکاتِ نغز وپُرمایه ای را پیرامون جهان بینی خویش، درغزل می گنجاند تا نه تنها برای مخاطب بلکه برای همه ی جویندگانِ حقیقت وطالبانِ عشق ومحبّت قابل استفاده باشد. یکی ازدلایل محبوبیّت وماندگاری حافظ درهمین خصوصیّت نهفته است. غزل به هربهانه ای که آغازشده باشد، حافظ این توانایی ونبوغ رادارد که رشته ی کلام را به هرسو که بخواهد بگرداند، حرف ها وباورها واعتقاداتش رابیان کند ودوباره به موضوع برگردد. بی آنکه خللی درگفتار وسخن ایجادگردد. اوبااین شیوه توانسته است به خوبی غزلیاتش را ازخطر بیات شدن وکهنگی وکسالت بارشدن نجات داده واشعارش راپویا وبالنده نگاهدارد تادرتمامی دوره ها طراوت وتازگی خودرا داشته باشند.معنی بیت : ای فرشته ی عالم ملکوت، من درراهِ پُرخطر عشق گام نهاده ام وبی تجربه هستم، دعا و توجّهِ قلبی‌ات را ازمن دریغ مکن، اراده ی عالی وانرژی مثبت به من عطا کن تا آخراین راهِ طولانی پایدارباقی بمانم وبه سرمنزل مقصودبرسم.حافظ بااین دعای فراشمولی که می کند به مخاطب اصلی (شایدتورانشاه)نیزاین پیام رامی رساند که دعوتِ اوراپذیرفته وقصد دارد اگرهمّت وتوان ِ سفر راداشته باشد به بارگاهِ اومشرّف گردد. می دانیم که حافظ برخلافِ همشهری خودسعدی، هیچ تمایلی به سفرنداشته ودرتمام مدّت عمرخود بیشترازدویاسه سفر نداشته است. جالب تراینکه یکی ازاین سفرها نیزاجباری بوده وبه سببِ اختلافاتی که باعلما وفقهای آن روزگاران داشته به شهریزد تبعید شده بود وگرنه حافظ اهل سیروسفرنبوده است. من کزوطن سفرنگزیدم به عمرخویشدرعشق دیدن توهواخواهِ غربتمای نـسـیـم سـحـری بـنـدگـی مـن بـرســان کـه فـرامــــوش مـکــــن وقـت دعـای سـحــرم "نسیم سحری" همان بادملایم صـباست که از کوی معشوق می‌آیـد و پـیـام رسان میان عاشق و معشوق است. در اینجا هم حافظ از نسیم سحری می‌خواهد که ارادتش را به معشوق بـرساند بندگی : ارادت وخدمتگزاری معنی بیت : ای نـسیم صبا که به بارگاهِ دوست دسترسی داری، ارادت قلبی و خدمتگزاری مـرا به دوست(شایدتورانشاه) برسان و از او بخواه که در دعاهای هنگام سحرش مـرا فراموش نکند ومرا هم دعـا بکند. گردیگرت برآن دردولت گذربُوَدبعدازارادت وعرض دعا بگوهرچندمابَدیم تومارابدان مگیرشاهانه ماجرای گناهِ گدابگو خـُـــرّم آن روز کــزیـن مــرحـلـه بـربـنـدم بــار و ز سـر کـوی تـو پـرسـنـد رفـیـقــان خـبــرم خـُرّم : خوشـا ، چه نیکوست! مرحله : منـزل "باربستن" :سفر کردن و عبور کردن معنی بیت : ای خوش آن زمانی که از این منزل(شیراز) گذر کرده باشم و به کوی تـو(هرمز)رسیده باشم تا رفیقان احوالاتِ مرا از کوی تـو پرس و جو کنند.زخاک کوی توهرگه که دَم زندحافظنسیم گلشن جان درمَشام ما افتدحـافـظـا شـایـد اگـر در طـلـب گـوهـر وصـل دیـده دریـا کـنـم از اشـک و در او غـوطه خـورم شـایـد : شایسته است ، رواست "گوهر وصل" وصال به گـوهر تشبیه شده است"دیـده دریا کنم" بسیار گریه کنم معنی بیت : ای حافظ شایسته است که در راهِ رسیدن به دوست، ازگریه ی بسیار دیدگانم راچون دریا کنم و درمیانِ اشک های خود شناور شوم . یعنی ارزشش رادارد وصال دوست مثل گوهر گرانقیمت بسیارارزشمنداست برای رسیدن به آن اگردردریا شناورشوم وباخطرات روبرو گردم بازهم رواست.عشق دُردانه ست ومن غوّاص ودریا میکدهسرفروبردم درآنجا تاکجاسربرکنمپـایـه‌ی نـظـم بـلـنـد ست و جهـانـگـیـر بـگـو تـا کـنـد پـادشـــهِ بـَحـر دهـان پــُـر گـُهـــــرم پـایه : مقام و مرتبهنظم : شعرپادشهِ بَحر : پادشاه دریا، پادشاه هرمز، سلطان البحر، مقصود همان تورانشاه است.معنی بیت :درادامه ی بیتِ پیشین می فرماید: ای حافظ مرتبه‌ی شعر وغزلیّاتِ توبسیار بالا وفراشمول است،شعرهای تو ظرفیّتِ این رادارد که جهان را فرابگیرد،پس غزل خودرابـخوان تـا پـادشاه دریاها(تورانشاه) به پاداش این غزل، مرجان و گوهر نثارت کـنـد . بدین شعرتَرشیرین زشاهنشه عجب دارمکه سرتاپای حافظ راچرا درزَر نمی گیرد!

وز سرِ کویِ تو پرسند رفیقان خبرم ...حافظ به سعی سایه

بیت: همتم بدرقه راه کن ای طایر قدسکه دراز است ره مقصد و من نوسفرمواقعا فوق العاده است. خداوند باید به همه ما همت و قدرت دهد تا بتوانیم با تلاش و پشتکار تمام مشکلات زندگی را پشت سر بگذرایم. زندگی زیبا است و ما اول راه هستیم.

این غزل را در سکوت بشنوید

ای پرنده‌ی مقدس، ای فرشته‌ی عالم ملکوت  ، من در ابتدای راه سفر بسوی  روشنایی و درک حقایق هستم، به من اراده و  توان بده و همت و خستگی‌ناپذیری را در این سفر  همراهم کن...