حافظ:رفتم به باغ صبحدمی تا چنم گلی آمد به گوش ناگهم آواز بلبلی

************************************************************************************حافظ مدار امید ....................دارد هزار عیب و ندارد تفضّلیفرَج زین مدار کاو: 1 نسخه (803)طمع زین مدار، کاو: 2 نسخه (821، 823)فرَح زین مدار کَون: 3 نسخه (822 و 2 نسخۀ بی‌تاریخ)فرَح کین مدار دون: 1 نسخه (825)فرَح از مدار چرخ: 3 نسخه (827 و دو نسخۀ بسیار متأخّر: 898، 874؟)فرَح زین مدار، کاو: 10 نسخه (843 و 9 نسخۀ متأخّر یا بی‌تاریخ) عیوضی، نیساریفرَج زین مدار نو: 1 نسخۀ متأخّر (864)طرب زین بلاد کاو: 1 نسخۀ متأخّر (849)طرب زین مدار، کاو: 1 نسخۀ متأخّر (866)فرَح زین مدار، دون: 1 نسخۀ متأخر (874)بهی از مدار چرخ: 1 نسخۀ بسیار متأخّر (898)فرَح از مدار کون: 1 نسخۀ بی‌تاریخفرَج زین مدار کون: 1 نسخه (بی‌تاریخ) خانلری، جلالی نائینی- نورانی وصالفرَج از مدار چرخ: بدون سند(با لحاظ نقطه برای "ج" در ضبط نسخۀ 827) قزوینی- غنی، سایه، خرمشاهی- جاوید27 نسخه غزل 456 و بیت تخلص آن را دارند. از نسخ کاملِ کهنِ مورخ، نسخه‌های مورخ 801، 813، 818، 819 و 824 اصلِ غزل را ندارند.************************************************************************************

مدار جناس تام

رفتم به باغ صبحدمی تا چنم گلیآمد به گوش ناگهم آواز بلبلیچِنَم: بچینممعنی بیت:هنگام صبح به باغ رفتم که گلی بچینم ناگهان آوازبلبلی به گوشم آمدسحر به بوی گلستان دمی شدم در باغکه تا چو بلبل بیدل کنم علاج دماغمسکین چو من به عشق گلی گشته مبتلاو اندر چمن فکنده ز فریاد غلغلیمسکین: بی نوا، بیچارهغلغلی:همهمه ای، شوریمعنی بیت: بیچاره بلبل همانند من عاشق وشیدای گلی شده بود ودرآن چمن ازشورواشتیاق هنگانه ای برپا کرده بود.چورای ِعشق زدی باتوگفتم ای بلبلمکن که آن گل خندان برای خویشتن است.می‌گشتم اندرآن چمن وباغ دَم به دممی‌کردم اندر آن گل و بلبل تامّلیتأمّل: دقّت کردن ودقیق شدنمعنی بیت: درآن باغ به سیروسیاحت می پرداختم ولحظه به لحظه درروابط آن گل وآن بلبل دقیق شده وحالات آنهارابررسی می کردم.گل آنچنان شده برحُسن خویشتن مغرورکه داشت از دل بلبل هزار گونه فراغگل یارحُسن گشته وبلبل قرین عشقآن را تفضّلی نه و این را تبدّلیحُسن: جمال وزیبایی"آن" اشاره به گل و"این" اشاره به بلبلقرین: هم نشینتفضّلی : لطف ومهربانیتبدّلی: تبدل شدن وتغییرکردنمعنی بیت: گل بازیبایی وجمال همنشین وهمراه شده وبلبل باشورواشتیاق. (گل نازمی کند وسخت به جلوه گری مشغول است و بلبل به سوزوگداز واظهارنیاز) گل به بلبل لطف ومهربانی نمی کند وبلبل نیزازاشتیاق وسوزوگدازدست برنمی دارد.فکربلبل همه آنست که گل شدیارشگل دراندیشه که چون عشوه کند درکارشچون کرد دردلم اثر آواز عندلیبگشتم چنانکه هیچ نماندم تحمّلیعندلیب: بلبلمعنی بیت: آواز وناله ی بلبل بردلم اثرگذاشت وحالم رامتحوّل ساخت آنسان که صبروتحمّل ازدست دادم وبی طاقت شدم.بنال بلبل اگر با منت سر یاریستکه مادوعاشق زاریم و کارما زاریستبس گل شکفته می‌شود این باغ راولیکس بی بلای خارنچیده‌ست از او گلیمعنی بیت: ( درآن حال باخویش گفتم) دراین باغ چه بسیارگل می شکفد ولی دریغاهیچکس نمی تواند بی نیش خار گلی بچیند!کس عسل بی‌نیش از این دکّان نخوردکس رطب بی‌خار از این بستان نچیدحافظ مدارامید فرج ازمدارچرخداردهزار عیب و ندارد تفضّلیحافظ مدار: نداشته باشفرج: گشایش در کارمَدار چرخ: خط سیر فلکی و مسیر گردش زمین، کنایه از گردش روزگار وچرخ فلکمعنی بیت: ای حافظ ،ازگردش روزگار بیهوده امیدگشایش کارنداشته باش(دل خوش مکن که با آمدورفت روزها، اوضاع بهترخواهدشد) این روزگار وچرخ فلک هزارعیب دارد امّا هیچ لطف وکرمی ندارد.برمِهر چرخ و شیوه ی اواعتماد نیستای وای برکسی که شد ایمن زمکروی

میشه لطفا بیت آخر را معنا کنید؟ سپاسگزارم

حافظ مدار امید فرج از مدار چرخدارد هزار عیب و ندارد تفضلیاز چرخ گردون و از روزگار ، امید گشایشی نیست که با هزار عیب ، هیچ نکته ی مثبتی ندارد و امید مهر و لطفی از آن نمی توان داشت

این غزل را "در سکوت" بشنوید