کندرومالاسی یا نرمی کشکک زانو در واقع شرایطی است که در آن غضروف موجود روی سطح کشکک زانو نرم می‌شود. این شرایط در افراد جوان، ورزشکاران و به ندرت در میان‌سالانی که آرتروز زانو دارند، رخ می‌دهد. نرمی کشکک زانو که به نام سندرم زانوی دونده Runner Knee هم شناخته می‌شود در آسیب‌های ورزشی زیاد دیده می‌شود و با چند روز استراحت و فاصله از تمرینات، بهبود پیدا می‌کند. اما در مواقع دیگر، تراز نبودن زانوها از دلایل نرمی کشک زانو است که تنها با استراحت برطرف نمی‌شود. مهم‌ترین علایم زانوی دونده درد و احساس ساییدگی زانو است. با این حال بسیاری از افراد با وجود این علایم به پزشک مراجعه نمی‌کنند.
علت نرمی کشکک زانو چیست؟
کشکک زانوی شما به طور طبیعی در قسمت جلوی زانوی شما قرار دارد. وقتی که شما زانوی خود را خم می‌کنید، قسمت عقبی کشکک در داخل زانو، به سمت غضروف یا استخوان ران غلت می‌خورد. تاندون‌ها و رباط‌ها هم کشکک زانوی شما را به عضلات ساق پا و ران متصل می‌کنند. وقتی هرکدام از این عضوها حرکت خود را به درستی انجام ندهند، ممکن است منجر به سایش کشکک زانو با استخوان ران شوند. این سایش غیرطبیعی می‌تواند منجر به آسیب دیدن کشکک زانو و در نتیجه کندرومالاسی یا سندرم زانوی دونده شود. عدم حرکت صحیح زانو می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد.
- تراز نبودن زانوها مثل پای پرانتزی یا پای ضربدری.
- ضعیف بودن عضلات همسترینگ و چهارسر زانو (عضلاتی که در قسمت جلو و پشت ران‌ها قرار دارد).
- عدم توازن میان عضلات داخل ران پا و کشاله‌ها.
- فشار مکرر روی مفصل زانو از طریق دویدن، اسکی کردن یا پریدن.
- ضربه مستقیم یا سانحه‌ای که به زانو فشار آورده است.
چه کسانی در خطر نرمی کشکک زانو هستند؟
عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند احتمال بروز نرمی کشکک زانو را افزایش دهد.
سن
نوجوانان و جوانان بیشتر در خطر نرمی کشکک زانو هستند. در سنین رشد، عضلات و استخوان‌ها دائما در حال رشد هستند و احتمال عدم توازن عضلات در کوتاه مدت وجود دارد.
جنسیت
متاسفانه خانم‌ها بیشتر در خطر زانوی دونده قرار دارند، چرا که عموما حجم عضله‌ی آن‌ها نسبت به مردها کمتر است. این موضوع می‌تواند باعث قرار گرفتن زانو در حالت غیر عادی شود.
کف پای صاف
داشتن کف پای صاف می‌تواند بیشتر از پای پرانتزی روی مفصل زانو فشار بیاورد.
سانحه‌های قدیمی
ضربه یا آسیبی مانند در رفتگی که در گذشته برای زانو اتفاق افتاده، می‌تواند احتمال نرمی کشکک زانو را افزایش دهد.
فعالیت‌های شدید
اگر فعالیت‌های سنگین دارید یا ورزش خاصی انجام می‌دهید که به زانو فشار می‌آورد، خود را بیشتر در خطر نرمی کشکک زانو قرار داده‌اید.
آرتروز
نرمی غضروف کشکک زانو ممکن است به دلیل آرتروز باشد. آرتروز سندرمی است که باعث ایجاد التهاب در مفصل و بافت‌ها می‌شود و التهاب از حرکت طبیعی مفصل جلوگیری می‌کند.
علایم نرمی کشکک زانو چیست؟
کندرومالاسی معمولا به شکل درد در ناحیه زانو ظاهر می‌شود. ممکن است هنگام خم کردن زانو یا نشستن احساس ساییدگی همراه با صدای کلیک داشته باشید. معمولا درد هنگام نشستن یا فعالیت‌هایی که زانو را تحت فشار قرار می‌دهند، مثل ایستادن برای مدت طولانی یا ورزش کردن بیشتر می‌شود.
اگر درد شما طی چند روز برطرف نشد حتما به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص کندرومالاسی کشکک زانو
پزشک با معاینه متوجه نواحی متورم و ملتهب در زانوی شما می‌شود و وضعیت کشکک زانو نسبت به استخوان ران را بررسی می‌کند. عدم توازن زانو ممکن است نشان دهنده کندرومالاسی کشکک باشد. همچنین ممکن است با دست روی کشکک زانوی شما فشار بیاورد تا میزان و شدت درد را اندازه اندازه‌گیری کند.
دکتر ممکن است بعد از تشخیص از شما درخواست کند تا برخی آزمایشات زیر را انجام دهید تا تشخیص خود را قطعی کند و درجه آسیب کشکک را تشخیص دهد.
- CT Scan برای نشان دادن میزان آسیب استخوان یا نشانه‌ای از آرتروز
- MRI برای مشاهده وضعیت غضروف
- آزمایش آرتروسکوپی برای مشاهده جراحت‌های داخل زانو که برای آن دوربین را از طریق برش نازکی به داخل مفصل زانو می‌فرستند.
برای درمان کندرومالاسی زانو چه گزینه‌هایی داریم
هدف از درمان کندرومالاسی کاهش فشار روی کشکک زانو و مفصل است. استراحت کردن، ثابت نگه‌داشتن و یخ گذاشتن روی زانو می‌تواند اولین قدم برای درمان باشد. آسیب غضروف که بر اثر سندرم زانوی دونده ایجاد شده باشد می‌تواند با استراحت درمان شود.
دکتر ممکن است برای شما به مدت چند هفته داروهای ضدالتهاب تجویز کند. داروهایی مثل «ایبوبروفن» که به کاهش التهاب اطراف مفصل کمک کند. اگر درد، کبودی و ناراحتی ادامه پیدا کند، هرکدام از روش‌های زیر می‌توانند کمک کننده باشند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی روی قوی کردن عضلات چهارسر ران، همسترینگ، داخل ران پا و کشاله‌ها تمرکز می‌کند تا قدرت و توازن آن‌ها را تقویت کند. توان عضله می‌تواند به پیشگیری از پای پرانتزی و پای ضربدری کمک کند.
معمولا ورزش‌های بدون وزنه مثل شنا و دوچرخه ثابت توسط پزشک توصیه می‌شوند. علاوه بر این ورزش‌های ایزومتریک که شامل سفت کردن و شل کردن عضله می‌شود هم می‌توانند به حفظ عضله کمک کنند.
جراحی
«جراحی آرتروسکوپی» ممکن است در برخی مواقع برای معاینه کردن مفصل و تشخیص عدم توازن زانو، لازم باشد. این جراحی شامل وارد کردن یک دوربین داخل مفصل شما از طریق یک برش کوچک است. این عمل ممکن است مشکل زانو را از بین ببرد. یکی دیگر از شیوههای این عمل باز کردن کنار زانو است که با ایجاد برشی در رباط‌های شما فشار را کم می‌کند و به زانو اجازه حرکت می‌دهد.
شیوههای دیگر عمل شامل نرم کردن پشت زانو، ایمپلنت غضروف یا عمل روی عضله ران می‌شود.